Öz
Gezip görülen yerlerden elde edilen izlenimlerin titizlikle seçilerek edebî bir metin dairesinde işlendiği coğrafya ve mekân odaklı bir tür olarak gezi, Türk edebiyatının en eski anlatılarından biridir. Gezi yazarlarının tarih boyunca yurt içi veya yurt dışı birçok coğrafyayı ziyaretiyle başlayan anlatı, hem okur hem de yazar için deneyimsel bir serüven sunmaktadır. Diğer yandan gezi metinleri ekonomi, coğrafya, mimari ve sosyal tarihe ışık tutarak geçmişi anlamada bir araç görevi taşımaktadır. Gezi metinleriyle yalnızca coğrafya değil bir şehrin veya bölgenin ekonomik veya siyasî yapısı, tarihî veya toplumsal değerleri takip edilebilir. Bu bağlamda gezi metinleri sosyokültürel tarih için de bir başvuru kaynağıdır.
İbnülcemal Ahmet Tevfik’in, bisikletiyle yola çıktığı Bursa gezisi gezi edebiyatında, gezi metodu bağlamında ender seyahatlerden birini oluşturmaktadır. 1800’lü yılların sonunda gerçekleştirilen gezinin yöntemi ve içeriği geziyi de dönüştürmüştür. Bu sayede yazar Bursa’nın en ücra kasabalarının 19. yüzyıldaki yansımalarını yakalayabilmiştir. Yazarın gezi yöntemi olarak bisikleti tercih etmesi, metnin ayrıntılarını seçimde temel odak noktası olmuştur. Bursa üzerine yazılan gezi metinleri arasında en ayrıntılı bakışlardan birinin İbnülcemal Ahmet Tevfik’e ait olduğu görülmektedir. Bununla beraber Velosipet İle Bir Cevelân, özellikle üslup ve anlatım teknikleriyle incelenmesi gereken edebî bir gezi metnidir. Yazar metninde kullandığı tekniklerle kurgusal metinlere yaklaşmış, bununla beraber merkezini geziden hiç ayırmamıştır. Yazar gezi edebiyatı için öngörülü bir atılımla pek çok anlatım metodunu gezi edebiyatı dairesinde yeniden yorumlamış ve okurun dikkatine sunmuştur. Çalışmada ayrıca orijinal metin ve düzeltilmiş metin karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Çotuksöken, Yusuf (2012). Türkçe Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Özcan, Zeki (2022). Dil Felsefesine Giriş. Ankara: Sentez Yayıncılık.
- Özdemir, Emin (2007). Yazınsal Türler. Ankara: Bilgi Yayıncılık.
- Özkırımlı, Atilla (1991). Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Altın Kitaplar.
- Aktulum, Kubilay (2004). Parçalılık/Metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayınevi.
- Auge, Marc (2010). Bisiklet Mucizesi. çev. İnci Uysal. İstanbul: Hil Yayın.
- Bakhtin, Mikhail (1999). Problems of Dostoyevsky's Poetics (Trans. Caryl Emerson). London: University of Minnesota Press.
- Cömert, Sinan (2019). Şeytan Arabasının Yolcuları. Ankara: Dost Kitabevi.
- Currie, Gregory (2010). Narratives & Narrators. New York: Oxford University Press.
- Devellioğlu, Ferit (2013). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
- İbnülcemal Ahmed Tevfik (1312). Velosiped ile Bir Cevelân. İstanbul: Yuvanaki Panayotidis Matbaası.
- Köse, Yavuz; Boya, Ebru ve Kate Fleet (2019). Entartainment Among the Ottomans. Leiden: Koninklijke Brill NV, 183-207.
- Kılıç, Mürsade Meryem (2020). Yeni Türk Edebiyatında Bir Edebî Tür Olarak Gezi. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi.
- Kristeva, Julia (1980). Desire in Language. New York: Columbia University Press.
- Kurt, Yasemin Dinç (2015). Yurt Dışı Gezi Kitapları (1920-1980). Doktora Tezi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Löschburg, Winfred (1998). Seyahatin Kültür Tarihi. Ankara: Dost Kitabevi.
- Mehmet Süme, Selami Özsoy (2010). "Osmanlı'dan Günümüze Türkiye'de Bisiklet Sporu". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24): 345-360.
- Mieke Bal, Eve Tavor (1981). "Notes on Narrative Embedding". Poetics Today, 2(2), Narratology III: Narration and Perspective in Fiction: 41-59.
- Selçuk, Turhan (1972). Abdülcanbaz 7: Bir Velosipet Olayı. İstanbul: Abdülcanbaz Yayınları.
- Şen, Yasin (2019). Seyyah Olayım Bir Zaman. İstanbul: H Yayınları.
- Tosun, Necip (2020). Edebiyat Atlası. İstanbul: Dedalus Yayınları.
- Uygur, Mermi (2021). İnsan Açısından Edebiyat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Werner Wolf, Walter Bernhart (2007). Description. New York: Rodopi.
Öz
Travel is one of the oldest narratives, as a genre focused on geography and places, in which impressions obtained from the places visited are meticulously selected and studied within literary texts. With the beginning of travel from domestic to abroad, travel also offers both readers and authors about experimental adventure. On the other hand, travel has a mission about understanding the century by lightning economy, politics, geography, architecture and social history. Travel is not just about the geography but also includes information about the economic or political structure or historical and sociological of the area.
As an adventurer civil servant İbnülcemal Ahmet Tevfik, at the end of the 1800s, has traveled to Bursa by means of a bike and this travel is a rare example of the method of travel. Thanks to the bike he has an opportunity to recognize Bursa’s community, village, and town. Thus, it is evident that İbnülcemal Ahmet Tevfik’s perspective is the most meticulous work. Moreover, Velosipet ile Bir Cevelân is a literary travel that should be evaluated in terms of stylistics and the techniques of narrative. The author has studied about a range of techniques of narrative which could be interpreted visionary attempt in his era in the work. In this work, the original text and the corrected text will be evaluated comparatively.
Kaynakça
- Çotuksöken, Yusuf (2012). Türkçe Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Özcan, Zeki (2022). Dil Felsefesine Giriş. Ankara: Sentez Yayıncılık.
- Özdemir, Emin (2007). Yazınsal Türler. Ankara: Bilgi Yayıncılık.
- Özkırımlı, Atilla (1991). Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Altın Kitaplar.
- Aktulum, Kubilay (2004). Parçalılık/Metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayınevi.
- Auge, Marc (2010). Bisiklet Mucizesi. çev. İnci Uysal. İstanbul: Hil Yayın.
- Bakhtin, Mikhail (1999). Problems of Dostoyevsky's Poetics (Trans. Caryl Emerson). London: University of Minnesota Press.
- Cömert, Sinan (2019). Şeytan Arabasının Yolcuları. Ankara: Dost Kitabevi.
- Currie, Gregory (2010). Narratives & Narrators. New York: Oxford University Press.
- Devellioğlu, Ferit (2013). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
- İbnülcemal Ahmed Tevfik (1312). Velosiped ile Bir Cevelân. İstanbul: Yuvanaki Panayotidis Matbaası.
- Köse, Yavuz; Boya, Ebru ve Kate Fleet (2019). Entartainment Among the Ottomans. Leiden: Koninklijke Brill NV, 183-207.
- Kılıç, Mürsade Meryem (2020). Yeni Türk Edebiyatında Bir Edebî Tür Olarak Gezi. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi.
- Kristeva, Julia (1980). Desire in Language. New York: Columbia University Press.
- Kurt, Yasemin Dinç (2015). Yurt Dışı Gezi Kitapları (1920-1980). Doktora Tezi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Löschburg, Winfred (1998). Seyahatin Kültür Tarihi. Ankara: Dost Kitabevi.
- Mehmet Süme, Selami Özsoy (2010). "Osmanlı'dan Günümüze Türkiye'de Bisiklet Sporu". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24): 345-360.
- Mieke Bal, Eve Tavor (1981). "Notes on Narrative Embedding". Poetics Today, 2(2), Narratology III: Narration and Perspective in Fiction: 41-59.
- Selçuk, Turhan (1972). Abdülcanbaz 7: Bir Velosipet Olayı. İstanbul: Abdülcanbaz Yayınları.
- Şen, Yasin (2019). Seyyah Olayım Bir Zaman. İstanbul: H Yayınları.
- Tosun, Necip (2020). Edebiyat Atlası. İstanbul: Dedalus Yayınları.
- Uygur, Mermi (2021). İnsan Açısından Edebiyat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Werner Wolf, Walter Bernhart (2007). Description. New York: Rodopi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Dili ve Edebiyatı (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Temmuz 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 4 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 28 Haziran 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 10 Sayı: 3 |
Kaynak Göster
İlgi, katkı ve desteğiniz için teşekkür eder, iyi çalışmalar dileriz.
