Erken Dönemden Anayasal Döneme Osmanlı İmparatorluğunda Yerel Yönetimler

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 136 - 149, 31.12.2020

Kubilay Düzenli

Öz

Bu çalışmanın amacı Osmanlı Devleti’nin yerel yönetimler sistemi hakkında bilgi vermektir. Devletin kuruluşundan on dokuzuncu yüzyıla kadar Osmanlı Devleti yerel nitelikli ihtiyaçlarının karşılanması için geleneksel ve yerel nitelikli kurumlardan faydalanmıştır. Modern yerel yönetim örgütlerinin kuruluşu, batılılaşma girişiminin bir sonucu olarak on dokuzuncu yüzyılda gerçekleşmiştir. Bu bağlamda Osmanlı Devleti yerel yönetimler sistemi iki ana başlık hâlinde değerlendirilmiştir. Sırasıyla; erken dönem ya da klasik dönem (1299-1839) ve anayasal dönem (1839-1923).

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetimler,, Osmanlı Devleti,, Erken Dönem,, Anayasal Dönem,

Kaynakça

• Ahmad, F. (2019). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Akbaş, H.E. , Bozkurt, S. ,Yazıcı, K. (2018). Osmanlı Devletinde Lonca Teşkilatı Yapısı ve Yönetim Düşüncesi ile Karşılaştırılması. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi. (9) : 165-202.
• Alkan, Ö.M. (2009). 1908’den 2009’a Çok Partili Seçimlerin 101.Yılı 1908 (1324) İntihabı. Toplumsal Tarih Dergisi. (184): 42-49.
• Beyoğlu Belediyesi. (2020). Tarihçe. Erişim Tarihi: 22.05.2020, İnternet Adresi: https://beyoglu.bel.tr/
• Coşkun, B., Pank, Ç.& Şen, E. (2018). Yerel Yönetim Tarihinden Bir Kesit: 1877 Tarihli Vilayât Belediye Kanununun İncelenmesi. Kent Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar ve Etkin Belediyecilik Uygulamaları. (Ed. M.Mecek, B.Parlak, E.Atasoy), İstanbul: Nobel.
• Çadırcı, M. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ülke Yönetimi. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim.
• Çadırcı, M. (1993). Osmanlı Döneminde Yerel Meclisler. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 2 (5): 3-12.
• Ekinci, E.B. (2005). Osmanlı Devleti’nde Mahkemeler ve Kadılık Müessesi Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3 (5): 417-439.
• Ersoy, M. (1989). Tarihsel Perspektif İçinde Türkiye’de Merkezi Yönetim-Yerel Yönetim İlişkileri. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 9 (1): 45-66.
• Eryılmaz, B. (2018). Türk Belediyeciliğinde Demokrasi Geleneği. Erişim Tarihi: 15.05.2020, İnternet Adresi: https://www.altayli.net.
• Feyzioğlu, H.S. , Kılıç, S. (2005) Tanzimat Arifesinde Kadılık-Naiplik Kurumu. Tarih Araştırmaları Dergisi, 24 (38): 31-53.
• Gençoğlu, M. (2011). 1864 ve 1871 Vilayet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1): 29-50.
• Gözler, K. (2019). Türk Belediye Sistemi Üzerinde Fransız Etkisi: 3 Nisan 1930 Tarihli Belediye Kanunu Fransa’dan mı İktibas Edilmiştir?. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 28,(1-2): 1-24.
• Gözler, K. (2019). Osmanlı/ Türk Köy İdare Sistemi Üzerinde Fransız Etkisi: 1864 ve 1871 Osmanlı Nizamnamelerinin Köylere İlişkin Hükümleri ve 1924 Köy Kanunu Fransa’dan mı İktibas Edilmiştir?. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,68 (2): 413-443.
• Güler, B.A. (1993). Yerel Yönetimler Tarihine Yaklaşım Sorunu. Amme İdaresi Dergisi, 26 (1): 87-96.
• Güler, B.A. (2018). Uyanık Prensler. Erişim Tarihi: 20.05.2020, İnternet Adresi: https://www.aydinlik.com.tr/
• Heper, M. (2010). Türkiye’de Devlet Geleneği. Ankara: Doğu-Batı.
• Keleş, R. (2009). Yerinden Yönetim ve Siyaset. İstanbul: Cem.
• Keleş, R. (2015). Kent, Kentsel Siyaset ve Çevre Yazıları (1993-2014). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat.
• Kırmızı, A. (2015). “Mülkiye Binasını Bütün Bütün Yeniden Kurmak”. Erken Tanzimat Devri’nde Taşra Teşkilatı. Sultan Abdülmecid ve Dönemi (1823-1861) (Ed. Dr. K. Kahraman & Dr. İ. Baytar), İstanbul: İstanbul Büyükşehir Kültür A.Ş.
• Kili, S. & Gözübüyük, A.Ş. (2006). Sened-i İttifak’tan Günümüze Türk Anayasa Metinleri, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Koçak, S.Y. & Ekşi, A. (2010). Katılımcılık ve Demokrasi Perspektifinden Türkiye’de Yerel Yönetimler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010 (21): 295-307.
• Oktay, T. (2008). Belediyeciliğin Tarihsel Gelişimi. Türkiye’de Yerel Yönetimler. (Ed: R. Bozloğan ve Y. Demirkaya), İstanbul: Nobel Yayınları.
• Ortaylı, İ. (1973). Türk Belediyesinin Denetim Yetkisinin Tarihi Gelişimi ve Günümüzdeki Durumu. Amme İdaresi Dergisi, 6(4): 14-24.
• Ortaylı, İ. (1976). Osmanlı Kadı’sının Taşra Yönetimindeki Rolü Üzerine. Amme İdaresi Dergisi, 9 (1): 95-107.
• Ortaylı, İ. (1977). Türkiye’de Yerel Yönetim Geleneği. Mimarlık Dergisi, (2): 15-16.
• Ortaylı, İ. (1982). Osmanlı İmparatorluğunda İdari Modernleşme ve Mahalli İdare Alanındaki Gelişmeler. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 3 (1-3): 137-148.
• Ortaylı, İ. (2014). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş.
• Öztürk, Y. (2019). Osmanlı Devleti’nde Beledi Hizmetlerde Kurumsallaşma Süreci: Erken Dönem ve Tanzimat Yılları. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 8, (1): 259-272.
• Seyitdanlıoğlu, M. (1999). Bir Belge-Yerel Yönetim Metinleri (XIX) Dersaadet Belediye Kanunu ve Getirdikleri. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 8 (4): 157-171.
• Seyitdanlıoğlu, M. (1996). Bir Belge Yerel Yönetim Metinleri (III) Tuna Vilayet Nizamnamesi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5(2): 67-81.
• Sunay, C. (2002). Belediyeciliğin Doğuşu Sürecinde Osmanlı Mirası. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (3): 113-133.
• Şengül, H.T. (2002). Kentsel Çelişki ve Siyaset/ Kapitalist Kentleşme Süreçleri Üzerine Yazılar. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tanör, B. (2017). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri. İstanbul: Yapı Kredi.
• Tekeli, İ. (1977). Belediyeler ve Kent Yönetiminin Sınıfsal Yapısı. Mimarlık Dergisi, (01): 32-34.
• Türk Dil Kurumu. (2020). Yönetim. Erişim Tarihi: 17.05.2020, İnternet Adresi: https://sozluk.gov.tr/.
• Ulusoy, A. & Akdemir, T. (2004). Mahalli İdareler. Ankara: Seçkin.
• Ünal, F. (2011). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yasal ve Yapısal Dönüşümü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30): 241-248.
• Ünsal, A. (1998). “Yurttaşlık Anlayışının Gelişimi”. 75 Yılda Tebaadan Yurttaşa Doğru (Ed. A.Ünsal), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü. (2020). Tarihte Vakıflar. Erişim Tarihi: 18.05.2020, İnternet Adresi: https://www.vgm.gov.tr.
• Vural, T. (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nda Yerel Yönetimler. Türk İdare Dergisi, 444: 179-193.