Türkiye ve Avrupa Birliği Sebze Tohumu Standartlarının Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 6, 25 - 33, 31.12.2022

Hasan Çelen , Elen İnce

Öz

Sebze tohumu tohumculuk sektörünün en önemli alanlarından biridir. Bu alanda uluslararası standartlar ile Türkiye standartlarının uyumlaştırılması, bu sektörün gelişimine çok önemli katkılar sağlayacaktır. Bu çalışmada; Avrupa Birliği ve Türkiye sebze tohumu üretim ve pazarlama standartları, OECD, IPPC ve EPPO gibi uluslararası standartlar da eklenerek karşılaştırılmıştır. Türk mevzuatının sertifikasyon sınıfları, ön bitki şartı, bitki kontrol dönemleri, parti büyüklükleri konularında uyumlu iken, izolasyon mesafesi, safiyet ve çimlenme oranları ile zararlı organizma standartlarında uyumlu olmadığı görülmüştür. İzolasyon mesafelerinin detaylandırılması, türlere göre yapılacak çalışmalarla, safiyet oranlarının AB düzeyine indirilmesi ve çimlenme oranlarının bilimsel çalışmalar ışığında türlere göre ayrı ayrı oranların belirlenmesi, karantina kuralları ile sebze tohumu standartlarının uyumlaştırılması, IPPC ve EPPO’da yer alan Denetlenen Karantina Olmayan Zararlılar kavramının ülkemiz mevzuatına eklenmesi önerilmiştir. Bu önerilerin Türk sebze tohumu sektörüne yapacağı olumlu katkılar vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çimlenme, DKOZ, pazarlama, sebze tohumu, tarla kontrolü

Comparison of Turkish and European Union Vegetable Seed Standards

Öz

Vegetable seed is one of the most important areas of the seed industry. Harmonization of international standards and Turkish standards in this sector will make a very important effect to the development of this sector. In this study; European Union and Turkey vegetable seed production and marketing standards were compared by adding international standards such as OECD, IPPC and EPPO. Turkish legislation is compatible with certification classes, cultural condition of field, field inspection times, lot sizes. It has been saw that it is not compatible with minimum distance, analytical purity and minimum germination and pests standards. Detailing the minimum distances; reducing the analytical purity to the EU level with studies to be carried out according to the species; separating the minimum germinations according to the species in the light of scientific studies; harmonization of quarantine rules and vegetable seed standards; adding the concept of Regulated Non-Quarantine Pests in IPPC and EPPO to our Turkey's legislation has been suggested. The positive contributions of these proposals to the Turkish vegetable seed industry were emphasized.

Anahtar Kelimeler

Field inspection, germination, marketing, RNQPs, vegetable seed

Kaynakça

• Anonim. (1940). Germination standards for vegetable seeds in interstate commerce. In Federal Seed Act.
• Anonim. (2002). Council Directive 2002/55/EC of 13 June 2002 on the marketing of vegetable seed.
• Anonim. (2003). COUNCIL DECISION of 16 December 2002 on the equivalence of field inspections carried out in third countries on seed-producing crops and on the equivalence of seed produced in third countries (Text with EEA relevance).
• Anonim. (2008). Sebze Tohumu Sertifikasyonu ve Pazarlaması Yönetmeliği.
• Anonim. (2011). Bitki Karantinası Yönetmeliği.
• Anonim. (2016). Regulation (EU) 2016/2031 of the European Parliament of the Council of 26 October 2016 on protective measures against pests of plants.
• Anonim. (2020). Commission Implementing Directive (EU) 2020/177 of 11 February 2020.
• Anonim. (2021). Study on the Union’s options to update the existing legislation on the production and marketing of plant reproductive material. https://doi.org/10.2875/406165
• Anonim. (2022a). OECD Seed Schemes Rules and Regulations.
• Anonim. (2022b). Tohumculuk İhracat İstatistikleri. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/Bitkisel%20%C3%9Cretim/Tohumculuk/%C4%B0statistikler/ihracat_miktar_parasal_deger.pdf
• Anonim. (2022c). Tohumculuk İthalat İstatistikleri. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/Bitkisel%20%C3%9Cretim/Tohumculuk/%C4%B0statistikler/ithalat_miktar_parasal_deger.pdf
• Anonim. (2022d). Üyeler. TSÜAB İnternet Sitesi. https://www.tsuab.org.tr/UyeSearch
• Başay, S., & Alpsoy, H. C. (2019). Biber (Capsicum annuum L. var. Sürmeli) Tohumlarına Yapılan Vermikompost Çayı Ön Uygulamasının Çimlenme Parametreleri ve Fide Kalite Özelliklerine Etkisi. Alatarım, 18(1), 23–29.
• Bram de Hoop, M. (2011). Regulated non-quarantine pests: Fact or fiction?: The use and limitations of this concept for phytosanitary measures. EPPO Bulletin, 41(1), 59–64. https://doi.org/10.1111/J.1365-2338.2010.02434.X
• Çalışkan, M. E., Karaat, F. E., & Çelen, H. (2011). Türkiye ve bazı ülkelerin tohumluk patates üretim ve sertifikasyon sistemlerinin karşılaştırılması. Türkiye IV. Tohumculuk Kongresi, June.
• Çelen, H. (2019). Tarla Bitkileri Türlerinde Avrupa Birliği ve Türkiye Çeşit Tescil Mevzuatının Karşılaştırılması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 28(2), 92–102. https://doi.org/10.21566/TARBITDERG.660462
• Çelen, H., & Çakmak, M. (2019). Sebze Türlerinde Türkiye ve Avrupa Birliğinde Bitki Islahçı Hakları Uygulamaları. Journal of Agriculture, 2(2), 60–68.
• Çelen, H., & Erçi̇k, K. (2020). Türk Bitki Islahçı Hakları Sistemi. Uluslararası Anadolu Ziraat Mühendisliği Bilimleri Dergisi, 2(1), 34–43.
• Çelen, H., Ermiş, S., & Ata, A. (2020). Avrupa Birliği ve Türk Sebze Çeşit Tescili Mevzuatlarının Karşılaştırılması. DÜSTAD Dünya Sağlk ve Tabiat Bilimleri Dergisi, 2020(2), 45–62.
• Çelen, H., Ince, E., & Özdemi̇r, M. (2020). Türk Fidan Sertifikasyon Sistemi; Değerlendirmeler ve Öneriler. Journal of Agriculture, 3(2), 10–22. https://doi.org/https://doi.org/10.46876/ja.788397
• Demir, I., & Okcu, G. (2004). Aerated hydration treatment for improved germination and seedling growth in aubergine (Solanum melongena) and pepper (Capsicum annuum). Annals of Applied Biology, 144(1), 121–123. https://doi.org/10.1111/J.1744-7348.2004.TB00324.X
• Demi̇rkaya, M. (2006). Polietilenglikol ile ozmotik koşullandırma ve hümidifikasyon uygulamalarının biber tohumlarının çimlenme hızı ve oranı üzerine etkileri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Dergisi, 22(1), 223–228.
• Ermiş, S., & Öktem, G. (2021). Ülkemizde Tescilli Sebze Çeşitlerinin Mevcut Durumu ve Tescil Sistemi. Journal of the Institute of Science and Technology, 11(Özel Sayı), 3447–3454. https://doi.org/10.21597/jist.1027411
• FAO. (2009). Glossary of phytosanitary terms: ISPM 5.
• FAO. (2017). International Plant Protection Convention.
• Filiz, A., & Sayın, C. (2020). Sebze Tohumu Dış Ticaret Rekabet Düzeyinin Porter’ın Elmas Modeliyle Analizi: Antalya İli Örneği. Journal of the Institute of Science and Technology, 10(3), 2126–2135. https://doi.org/10.21597/jist.698378
• Özbay, N. (2018). Baz Tıbbi Bitki ve Yabancı Ot Ekstraktlarının Biberin Çimlenme ve Fide Gelişimi Üzerine Etkisi. Türk Tarm ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(1), 81–85.
• Picard, C., Afonso, T., Benko-Beloglavec, A., Karadjova, O., Matthews-Berry, S., Paunovic, S. A., Pietsch, M., Reed, P., van der Gaag, D. J., & Ward, M. (2018). Recommended regulated non-quarantine pests (RNQPs), associated thresholds and risk management measures in the European and Mediterranean region. EPPO Bulletin, 48(3), 552–568. https://doi.org/10.1111/EPP.12500
• Picard, C., Ward, M., Benko-Beloglavec, A., Matthews-Berry, S., Karadjova, O., Pietsch, M., & van Der Gaag, D. J. (2017). A methodology for preparing a list of recommended regulated non-quarantine pests (RNQPs). Bull. OEPP, 47(3), 551–558.
• Samarah, N. H., Al-Quraan, N. A., Massad, R. S., & Welbaum, G. E. (2020). Treatment of bell pepper (Capsicum annuum L.) seeds with chitosan increases chitinase and glucanase activities and enhances emergence in a standard cold test. Scientia Horticulturae, 269, 109393. https://doi.org/10.1016/J.SCIENTA.2020.109393
• Sav, O., & Sayın, C. (2015). Sebze Tohumculuk Sektörünün SWOT Analizi ile İncelenmesi: Antalya İli Örneği. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17–28.
• Sav, O., & Sayın, C. (2018). SWOT and SOR Analyses of Vegetable Seeds Sector in Antalya Provience of Turkey. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 136–145. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/564062
• Yazıcı, R., & Yazıcı, A. (2018). İşletmelerin Rekabet Gücünün Arttırılmasında Uluslararası Standartların Önemi: Türkiye Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(73), 228–239.
• Yıldırım, K. C., Ozden, E., Gokdas, Z., & Demir, I. (2020). Longevity of organic pepper (Capsicum annuum L.) seeds. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 48(3), 1483–1494. https://doi.org/10.15835/nbha48312009