ARŞİV BELGELERİNE GÖRE İSTANBUL TEVFİKİYE CAMİİ’NİN İNŞA VE TAMİRATI

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 160 - 184, 25.08.2024

Musa Alpboğa , Şenay Özgür Yıldız

Öz

Tevfikiye Camii, 19.yüzyılın ortalarında kubbeler ve minareler şehri İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde Arnavutköy semtinde inşa edilmiş tarihi bir ibadet mekanıdır. ‘‘Arnavutköy Camii’’ ve ‘‘Akıntı Burnu Camii’’ olarak da isimlendirilen yapı, farklı zamanlarda yıpranma, deprem ve fırtına gibi doğal sebeplerden dolayı tahribata uğrayarak “müceddeden inşâ” ve “ta‘mîr” edilmiş bir eserdir. Osmanlı Arşivleri’nde yapmış olduğumuz araştırmalarda arşiv belgelerinin arasında yapının geçirmiş olduğu tamiratlar ile ilgili birçok resmi vesika tespit ettik. Bu belgeler, caminin ve müştemilatının inşası, kullanılan malzemeler, yapılan harcamalar, bulunduğu mevki, inşa ettirenin, kalfasının ve ait olduğu vakfın ismi, caminin tamiratları ile ilgili belgelerdir. Çalışmanın amacı bu belgeler ışığında elde edilen bilgileri yerinde yapılan incelemelerle karşılaştırarak Tevfikiye Camii’nin inşaat tarihini aydınlatmaktır. 1832 tarihinde Avanes Kalfa tarafından müceddeden/yeniden inşa edilen cami-i şerifin farklı zamanlarda münhedim olan minare külahı, imam meşrutahaneleri, kurşunları ile çeşitli mahallerinin tamir edildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

19.yy Arşiv Belgeleri, İstanbul, İnşa, Tamirat, Tevfikiye Camii

According to Archive Documents, Istanbul Tevfıkiye Mosque Construction and Repair

Öz

Tevfikiye Mosque is a historical place of worship built in the mid-19th century in the Arnavutköy district of Beşiktaş district of Istanbul, the city of domes and minarets. The building, also called "Arnavutköy Mosque" and "Akıntı Burnu Mosque", is a work that was "built from the beginning" and "repaired" after being damaged at different times due to natural reasons such as weathering and earthquake and storms. In our research in the Ottoman Archives, we found many official documents regarding the repairs the building had undergone among the archive documents. These documents are documents related to the construction of the mosque and its outbuildings, the materials used, the expenses made, the location where it is located, the name of the person who built it, the name of his journeyman and the foundation to which it belongs, and the repairs of the mosque. The aim of the study is to shed light on the construction history of Tevfikiye Mosque by comparing the information obtained in the light of these documents with on-site examinations. It has been determined that the minaret cone, imam's lodges, bullets and various parts of the Mosque, which was reconstructed/reconstructed by Avanes Kalfa (Headworker) in 1832, were repaired at different times.

Anahtar Kelimeler

19th Century Archive Documents, Istanbul, Construction, Repairs, Tevfikiye Mosque

Kaynakça

• Akbalık, R. (2014). İstanbul’da Selâtin Camii Kürsü Şeyhleri (Cuma Vaizleri) (1826-1876). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi.
• Akkaya, C. (2016). Arşiv Belgeleri Işığında Teşvikiye Camisi’nin Oluşum ve Gelişimi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Ansel, E. (2016). Contınuıty And Change On The Bosphorus Shore: Arnavutköy Before And After The Greek Revolutıon Of 1821. Boğaziçi Unıversıty.
• Ansel, E. (2023). The Transformation of Urban Space before and after the Greek Revolution: The Case of Mega Revma (Arnavutköy). Historein, 21(1), 0–15. https://doi.org/10.12681/historein.23469
• Arslan, H. (2019). Son Bostancibaşi Defteri̇ne Göre Boğazi̇çi̇ ve Hali̇ç Sahi̇lleri̇. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Bayram, S. (1983). Sultan II. Mahmud’un Vakfiyelerindeki Tezyinat. 147–188.
• Çetinaslan, M. (2012). Osmanlı Camilerinde Hünkâr Mahfilleri Doktora Tezi 1. Cilt (Metin). [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Metin, A. B. (2010). Beşiktaş’ın Kentsel Tarihi ve Barındırdığı Mimari Eserler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Nayır, Z. (1978). Arnavutköy Tarihi Çevre Özellikleri. O.D.TÜ. Mimarlık Fakültesi Dergisi, 4(2), 159–178.
• Ökten, M. S. (2023). 19. Yüzyıl İstanbul’unda Tarihi Ahşap Çatı Sistem Örnekleri ve Onarımları. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 1–7. https://doi.org/10.47769/IZUFBED.1342809
• Öten, A. (2008). Lütfî Paşa Tarihi’nde Îmar ve İnşâ Faaliyetleri Tarihi’nde Îmar ve İnşâ Faaliyetleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Öz, T. (1997). İstanbul Câmileri I.-II. Cilt. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özkılıç, S. K. (2011). 1894 Depreminin İstanbul Üzerindeki Etkileri (Deprem Sonrası İmar Faaliyetleri). [Yayımlanmış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Sav, M., & Ceylan, H. M. (2023). Tevfikiye Camii’nin Restorasyon Sonrası Açılışı Yapıldı. Vakıf Restorasyon Yıllığı, 25, 100–103.
• Şık, Z. (n.d.). Osmanlı Arşivlerinde Ermeni ve Rum İsimleri Kılavuzu.
• Sunay, S. (2013). Tanzimat’ın İlk Saray Düğünü: Sultan II. Mahmud’un Kızı Atiyye Sultan’ın Ahmed Fethi Paşa ile Evlenmesi. Belleten, 77(278), 119–150. https://doi.org/10.37879/belleten.2013.119
• Tekneci, Z. Ö. (2018). Batılılaşma Dönemi Osmanlı Mimarisinde İstanbul Minareleri (1703-1922). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Tetikol, A. (n.d.). Dünü Ve Bugünü İle Bir Boğaziçi Semti İncelemesi: Arnavutköy. 1–25.
• Türker, E. (2015). Cihangir Camisi’nin Mimari Tarihi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Ünal, N. (2011). Boğaziçi’nde Dini Yapılaşmanın Tarihsel Süreci Bağlamında Arnavutköy Yerleşimi Ve Arnavutköy Sinagogu’nun İncelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Üstün, A. (2000). Osmanlı Arşivindeki İstanbul'daki Cami Ve Türbelerin Tamirleriyle İlgili Belgeler. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Zılli, E. Ç. b. D. M. (2016). Günümüz Türkçesi ile Evliya Çelebi Seyahatnamesi I. Kitap (Y. D. Robert Dankoff, Seyit Ali Kahraman (ed.). Yapı Kredi Yayınları.
• https://www.openstreetmap.org (28.07.2024).
• https://kulturenvanteri.com/tr/yer/Tevfikiye-camii/#17.1/41.067898/29.045239 (01.02.2024).
• https://www.trthaber.com/foto-galeri/besiktas-Tevfikiye-camii-acildi/56257/sayfa-1.html, (01.2.2024).