Çoklu Zeka Destekli Sorgulama Uygulamalarının Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünmelerine ve Akademik Başarılarına Etkisi

Yıl 2016, Sayı: 37, 69 - 88, 01.04.2016

Halit Kırıktaş , Gül Ünal Çoban

Öz

Bu çalışmada amaç, Çoklu Zekâ Destekli Sorgulama Uygulamalarının (ÇZDSU) kullanıldığı biyoloji laboratuvar derslerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerilerine ve akademik başarılarına etkisini araştırmaktır. Çalışmada ön-test ve son-test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Çalışma grubu Batı Anadolu'daki devlet üniversitelerinin birinde Fen Bilgisi Öğretmenliği Genel Biyoloji Laboratuvar Uygulamaları II dersinde öğrenim gören 63 fen bilgisi öğretmen adayından oluşmaktadır. Öğretmen adayları seçkisiz atamayla deney ve kontrol grubu olarak iki gruba ayrılmıştır. Çalışma kontrol grubunda iş birlikli öğrenme ilkelerinin kullanılmadığı geleneksel grup çalışması ile yürütülürken, deney grubunda (ÇZDSU) ile yürütülmüştür. Uygulama süreci 6 hafta süren çalışmada veri toplama aracı olarak Genel Biyoloji Laboratuvar Uygulamaları II Akademik Başarı Testi ve Cornell Eleştirel Düşünme Becerileri Testi Düzey X (CEDBT) kullanılmıştır. Çalışmada sonuç olarak Genel Biyoloji Laboratuvar Uygulamaları II dersinde ÇZDSU yönteminin geleneksel grup çalışması yöntemine göre öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesinde ve akademik başarılarının artmasında daha etkili bir yöntem olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

sorgulamaya dayalı öğrenme, çoklu zekâ, laboratuvar uygulamaları

Kaynakça

• Akamca, G.,& Hamurcu, H. (2005). Çoklu Zeka Kuramı tabanlı öğretimin öğrencilerin fen başarısı, tutumları ve hatırda tutma üzerindeki etkileri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 28,178-187.
• Akar, Ü. (2007). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Süreç Becerileri ve Eleştirel Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akbıyık, C., & Seferoğlu, S. S. (2002). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. Researchgate.net. Erişim: 20.03.2016.
• Anderson, R. D.(2002). Reforming Science Teaching: What Research says about Inquiry. Journal of Science Teacher Education, 13(1): 1-12.
• Ayas, A.,Çepni, S.,Akdeniz, A.R.(1994) “Fen Bilimleri Eğitiminde Laboratuvarın Yeri ve Önemi Tarihsel Bir Bakış”, Çağdaş Eğitim, 204, 22-23.
• Balım, A. G. & Taşkoyan, N. (2007). Fene Yönelik Sorgulayıcı Öğrenme Becerileri Algısı Ölçeği’nin Geliştirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 21: 58-63.
• Bayraktar, Ş., Erten, S. ve Aydoğdu, C. (2006). Fen ve teknoloji öğretiminde laboratuvarın önemi ve deneyler. M. Bahar (Ed.). Fen ve Teknoloji Öğretimi içinde (1.bs., s:219–248). Pegema Yayıncılık: Ankara.
• Bloom, B. S.,(1995). İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. Çeviren: Durmuş Ali Özçelik. İstanbul; Milli Eğitim Yayınları.
• Budak-Bayır, E. (2008). Fen Müfredatlarındaki Yeni Yönelimler Işığında Öğretmen Eğitimi: Sorgulayıcı- Araştırma Odaklı Kimya Öğretimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (8.baskı). Bilmenin yolları, bilimsel yöntem, araştırmaların sınıflandırılması, araştırma etiği, problem tanımlama, örnekleme yöntemleri, veri toplama teknikleri, nicel ve nitel araştırma desenleri, APA raporlaştırma Türkiye. Pegem.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı.
• Bybee, R. W., Taylor, J. A., Gardner, A., Van Scotter, P., Powell, J. C., Westbrook, A., & Landes, N. (2006). The BSCS 5E instructional model: Origins and effectiveness. Colorado Springs, CO: BSCS, 5, 88- 98.
• Carol R. Rinke & Divonna M. Stebick (2013). “Not Just Learning About It But Actually Doing It”: The Evolution of a Teacher Inquiry Culture, Action in Teacher Education, 35:1, 72-84.
• Cochran-Smith, M., Barnatt, J., Friedman, A., & Pine, G. (2009). Inquiry on inquiry: Practitioner research and students’ learning. Action in Teacher Education, 31(2), 17–32.
• Coulson, D. (2002). BSCS Science: An inquiry approach--2002 evaluation findings. Arnold, MD: PS International.
• Çepni, S. ve Ayvacı, H.Ş. (2006). Laboratuvar destekli fen ve teknoloji öğretimi. S. Çepni (Ed.). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi içinde (s:158-188). Ankara: Pegema yayıncılık, 5. Baskı.
• Duval, J. ve Mark, N. (1994). The Pawlet Project: Applications of Howard Gardner’s multiple ıntelligence theory in a rular vermant elemantary school, Paper presented at the Annual Meeting of the Association for Supervision and Curriculum Development, Chicago, March 18-22.
• Eliot, D. and Gintzler, J. (1996). A personal approch a Multiple Intelligence instruction, Saint Xavier University, United State.
• Ennis, R.H., Millman, J., and Tomko, T. (2005). Cornell critical thinking tests: Administration manual (Fifth Edition). Seaside, CA: The Critical Thinking Company.
• Erb, M. (1996). Increasing student’s responsibility for their learning through multiple intelligence activities and cooperative learnings, Master Thesis, Saint Xavier University, United State.
• Ergin, Ö., Şahin-Pekmez, E.ve Öngel-Erdal, S. (2005). Kuramdan uygulamaya deney yoluyla fen öğretimi. İzmir: Dinazor Kitapevi.
• Evren, B. (2012). Fen ve Teknoloji Öğretiminde Sorgulayıcı Öğrenme Yaklaşımının Öğrencilerin Sahip Oldukları Eleştirel Düşünme Eğilim Düzeylerine ve Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Tutumlarına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: Aydın.
• Fasching, J.L. & Erickson, B. L. (1985), "Techniques for Teaching Scientific Reasoning and Problem Solving" , To Improve the Academy. Paper 78. Online kaynak, erişim tarihi 08.03.2016, http://digitalcommons.unl.edu/podimproveacad/78
• Gardner, H. (2004). Zihin Çerçeveleri: Çoklu Zekâ Kuramı. (Çev. Ebru Kılıç). İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Gardner, H. (1983). Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences. New York: Basic Books.
• Goodnough, K. (2001). Multiple intelligences theory: A framework for personalizing science curricula, School Science and Mathematics, 101:4, 180-194.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerileri ve Bu Becerileri Etkileyen Eleştirel Düşünme Faktörleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Gürçay, D.& Eryılmaz, A. (2003). Lise 1. sınıf öğrencilerinin Çoklu Zeka alanlarının tespiti ve Fizik Eğitimi üzerine etkileri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi OFMAE, Ankara.
• Haladyna, T. M., & Rodriguez, M. C. (2013). Developing and validating test items. Routledge.
• Han, J. (2013), Scientific reasoning: research, development and assesment, The Ohio State University, Unpublished doctoral dissertation.
• Jonassen, David H. & Grabowski, Barbara L. (1993). Handbook of Individual Difference, Learning, and Instruction. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Kaya, O. N. (2002). Çoklu Zeka Kuramının ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin atom ve atomik yapı konusundaki başarılarına ve öğrenmenin kalıcılığına tutum ve algılamalarına etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Fen Bilgisi Öğretmenliği ABD, Ankara.
• Kırıktaş, H. (2014). Sorgulamaya Dayalı Fen Öğretim Yönteminin Fen Öğretmen Adaylarının Bilimsel Süreç Becerilerine, Akademik Başarılarına ve Biyoloji Laboratuvar Uygulamalarına Yönelik Tutumlarına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: İzmir.
• Kuzgun, Y. (1995). Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Taşkoyan, S. N. (2008). Fen ve Teknoloji Öğretiminde Sorgulayıcı Öğrenme Stratejilerinin Öğrencilerin Sorgulayıcı Öğrenme Becerileri, Akademik Başarıları ve Tutumları Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: İzmir.
• Özdemir, P., Korkmaz, H., & Kaptan, F. (2002). İlköğretim okullarında çoklu zeka kuramı temelli fen eğitimi yoluyla üs düzey düşünme becerilerini geliştirme üzerine bir inceleme, V. Ulasal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Bildiriler, Cilt I, s. 367, Ankara.
• Özdemir, P. (2002). Çoklu Zeka Kuramı tabanlı öğretim yönteminin öğrencilerin ‘Canlılar Çeşitlidir’ ünitesini anlamaları üzerine etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Saban, A. (2002). Çoklu zeka teorisi ve eğitim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sağlam, S. (2012). Lisans Öğrencilerinin RNA Teknolojileri Konusundaki Bilgi Seviyeleri ve Sorgulamaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımıyla Sunulan Materyalin Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Scotter, P. V., Powell, J. C., Westbrook, A., Landes, N. (2006). The BSCS 5E Instructional Model: Origins,Effectiveness, and Applications. Colerado: Colerado Springs.
• Sözen, K. (2010). Sorgulayıcı Öğrenme ve Programlı Öğretim Yöntemlerine Göre İşlenen Biyoloji Laboratuvarı Uygulamalarının Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: Sakarya.
• Şen, H. C. (2010). Bir Öğrenci Özellikleri-Uygulama Etkileşimi Çalışması: Sorgulama Temelli Öğretim ve Düz Anlatım Metotlarıyla Öğretimin Lise Öğrencilerinin Fizik Başarısı Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: Ankara. TTK. (2013).
• “İlk Öğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı”. Erişim:
• YÖK.(1998)."Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları." Erişim: programlari _mart_ 98.pdf/5e166018-b806-48d5-ae13-6afd5dac511c.(30.9.2014 ).
• Yörükoğlu, A.(2004). "Zekâ Nedir?". Çocuk Ruh Sağlığı. İstanbul: Özgür Yayınları. ss. s. 105-106.