Farklı Eğitim Kademelerine Göre Afet Kavramı

Yıl 2017, Sayı: 44, 21 - 36, 21.12.2017

Yurdal Dikmenli , İbrahim Gafa

https://doi.org/10.21764/maeuefd.335007

Cited By: 15

Öz

Afet, insanlara ve
onların yaşam alanlarına zarar veren bütün olaylardır. Bu olaylardan kaynağını
doğadan alanlara doğal afet, insandan alanlara ise beşeri afet denilmektedir.
İnsanlar sürekli olarak farklı zaman, mekân ve şekillerde bu tür olaylarla
karşılaştığı için bu oluşumlardan zarar görmesi kaçınılmaz bir durumdur. Hal
böyle olunca afet kavramından bireylerin ne anladıkları da merak edilmektedir.  Bu
çalışmanın amacı afet kavramının, örgün eğitimin bütün kademelerinde öğrenim
gören öğrenciler tarafından nasıl algılandığı ve kavramda ne gibi değişiklikler
olduğunu tespit etmektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2016–2017
eğitim-öğretim yılında Kırşehir ilinde Milli Eğitime bağlı anaokulu, ilkokul,
ortaokul, lise ve lisans düzeyinde eğitim alan 160 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma, öğrencilerin belirli bir yaş ve
zeka olgunluğuna eriştiği öngörüldüğünden eğitimin her kademesinin son
basamağında uygulanması esas alınarak amaçsal örnekleme yönteminin, her
kademede afet kavramının nasıl algılandığının belirlenmesi için ise boylamsal
araştırma yönteminin kullanıldığı nitel bir çalışma olarak planlanmıştır. Öğrencilerin
görüşlerini belirlemek amacıyla iki açık uçlu sorulardan oluşan yarı
yapılandırılmış mülakat formu oluşturulmuş ve formun geçerlik ve güvenirliği
uzman görüşü alınarak sağlanmıştır. Yapılan
mülakatla, öğrencilere “afet nedir?” ve “afetlere örnekler veriniz” soruları
sorulmuştur. Verilerin değerlendirilmesinde, betimsel analiz ve içerik analiz
yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analiz
sonuçlarına göre; öğrencilerin afet kavramını çoğunlukla yanlış veya eksik
anladıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

coğrafya, sosyal bilgiler, hayat bilgisi, afet, afet kavramı

Disaster Concept at Different Educational Grades

Öz

Disasters cover all
the events that damage both humans and their living environment. The disasters which
stem from nature are called natural disasters while those which stem from humankind,
are called human disasters. Since humans constantly encounter such events at different
times, places and in different forms, it is inevitable that they will be affected
by them. Thus, one wonders what people understand the concept of disaster to
be. The aim of this study is to identify the students from all the education levels
who perceive the concept of disaster and to detect the differences within these
perceptions. The study sample consists of 160 students at the level of preschool,
primary, secondary, high school, graduate and master studies in Kırşehir during
the 2016-2017 academic year. Since the students are thought to reach a specific
age and intelligence growth at the final level of each education stage, the participants
were selected from the final levels of each education stage. The study was designed
using the purposive sampling method and as a qualitative research making use of
longitudinal research since it aims to determine how the concept of disaster is
perceived at each education level. To determine students’ opinions, a semi-structured
interview form which includes two open-ended questions was used, and the validity
and reliability studies of the form was conducted with experts opinions. During
the interviews, the students were asked “What is a disaster?” and “Can you give
examples of disasters?” n the evaluation of the obtained data, descriptive analysis
and content analysis methods were used. According to the results of the analysis
obtained from the research; It was determined that the students understood the disaster
concept mostly wrongly or incompletely.

Anahtar Kelimeler

geography, social sciences, life science, disaster

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). (2014) Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, https://www.afad.gov.tr/upload/Node/3495/xfiles/sozluk.pdf erişim tarihi 26.03.2017
• Akengin, H.ve Süer, S. (2011). Coğrafi kavramlar bakımından öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri ve bu kavramların geliştirilmesi üzerine deneysel bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 26-48.
• Aksoy, B. (2013). Depremi yaşamış olan 9. Sınıf öğrencilerinin “deprem” kavramına yönelik algılarının nitel açıdan incelenmesi. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 5(1),247-265
• Alım, M., Özdemir, Ü., & Yılar, B. (2008). 5. Sınıf Öğrencilerinin Bazı Coğrafya Kavramlarını Anlama Düzeyleri Ve Kavram Yanılgıları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1).151-162
• Alkış S. (2007). An ınvestigation of grade 5 students understanding of humidity concept. Elementary Education Online, 6(3), 333-343
• Atasayar, A. (2008). Kavram Öğretimi Sürecine Yönelik İçerik Geliştirme Aracının Tasarlanması ve Kullanışlılığı. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ayas, A. P. Çepni. S., Akdeniz, A. R., Özmen, H., Yiğit, N., ve Ayvacı, H. Ş. (2007). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi. PegemA Akademi. Ankara.
• Ayvacı, H. Ş., Özsevgeç, T., ve Cerrah, L. (2004) Yıldırım Kavramının Farklı Yaş Grubundaki Öğrencilerde Gelişimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(2),51-360
• Başkurt S, Karadağ N (2001) “Balıkesir İl ve İlçelerinde Sağlık Bakanlığına Bağlı Hastanelerin Olağanüstü Olaylara Karşı Hazırlık Durumlarının İncelenmesi”, Modern Hastane Yönetimi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, Ocak-Şubat, ss:14-18.
• Başıbüyük A. (2004). Yetişkinlerde Deprem Bilgisi ve Etkili Faktörlerin İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, (161), 205-218.
• Bozyiğit, R., ve Kaya, B. (2017). Coğrafya Öğretmen Adaylarının Doğal Afetlerle İlgili Bazı Kavramlar Hakkındaki Bilişsel Yapılarının Belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35 ,55-67
• Briscoe, C., and Lamaster, S,U., (1991). Meaningful Learning in College Biology Through Concept Mapping, The American Biology Teacher, 53(4),214-219
• Buluş Kırıkkaya, E., Oğuz Ünver, A. ve Çakın, O. (2011). İlköğretim Fen ve Teknoloji Programında Yer Alan Afet Eğitimi Konularına İlişkin Öğretmen Görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5 (1), 27-42.
• Ceylan, S. (2011). Afetler Coğrafyası. (Ed. Yazıcı, H. ve Koca, M.K.). Ankara: Pegema Akademi Yayınevi.
• Cho, H.-H. (1985). An Investigation of High School Biology Textbooks as Sources of Misconceptions and Difficulties in Genetics and Some Suggestions for Teaching Genetics, Science Education, 69, (5), 707-719.
• Cin, M. (2010). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Doğal Afetler İle İlgili Yanılgıları. Marmara Coğrafya Dergisi, (22).70-81
• Clement, J., Brown, D. E., and Zietsman, A. (1989). Not all preconceptions are misconceptions: finding ‘anchoring conceptions’ for grounding instruction on students’ intuitions. International journal of science education, 11(5), 554-565.
• Clement, J.; Brown D. and Zıetsman A. (1989). Not All Preconceptions are Misconceptions: Finding “Anchoring Conceptions” for grounding İnstruction on Students’ İntuitions, International Journal of Science Education, 11, (Special Issue), 554-565.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Gaddy, G. D. & Tanjong, E. (1986). Earthquake coverage by the Western press. Journal of Communication, 36, 105–112.
• Dal, B. (2008) Assessing students’ acquisition of basic geographical knowledge, International Research in Geographical and Environmental Education, 17 (2), 114-130.
• Değirmenci, Y., ve İlter, İ. (2013). Coğrafya Dersi Öğretim Programında Doğal Afetler. Marmara Coğrafya Dergisi. 28, 276-303
• Doğanay, A. (2005). Değerler Eğitimi. C.Öztürk (Der.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem A.
• Ergünay, O. (2009). Doğal Afetler ve Sürdürülebilir Kalkınma. Deprem Sempozyumu, 11-12 Kasım 2009, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi
• Eyidoğan, F. ve Güneysu, S. (2002). İlköğretim 8. Sınıf Fen Bilgisi Kitaplarındaki Kavram Yanılgılarının İncelenmesi. V. Fen ve Matematik eğitimi kongresi. ODTÜ Eğitim fakültesi Ankara
• Hallegatte, S., and Przyluski, V. (2010). The Economics of Natural Disasters Concepts and Methods. Policy Research Working Paper 5507 The World Bank Sustainable Development Network Office of the Chief Economist.
• Haroutune, K. A. (2000). Loss as a Determinant of PTSD in a Cohort of Adult Survivors of the 1988 Earthquake in Armenia. Implications for Policy Acta Psychiatr Scand, (102), 58-64.
• Hiroi, O., Mikami, S. & Miyata, K. (1985). A study of mass media reporting in emergencies.International Journal of Mass Emergencies, 3, 21–49.
• Houston, J. B., Pfefferbaum, B., & Rosenoltz, C. E. (2012). Disaster News: Framing and Frame Changing in Coverage of Major U.S. Natural Disasters, 2000- 2010. Journalsim & Mass Communication Quarterly, (4), 606-623.
• Kalem, R. Ve Çallıca, H. (2001). Orta-2, Lise-1 ve Üniversite-1. Sınıf Öğrencilerinin “Isı ve Sıcaklık” Konusu ile İlgili Kavram Yanılgılarının incelenmesi, Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
• Koç, H. (2013). Türk Basınının Doğal Afetlere İlişkin Bakış Açısını Belirlemeye Yönelik Bir İnceleme. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 5(2). 121-137
• Memişoğlu, H., & Öner, G. (2013). Sosyal bilgiler dersinde öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre coğrafya konularının öğretimi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 347-366.
• McFarlane, A., and Norris, F. H. (2006). Definitions and Concepts in Disaster Research. Methods for Disaster Mental Health Research, (1), 3-19.
• MEB (2017). Coğrafya dersi öğretim programı (9,,10,11, ve 12. sınıflar), Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. sage. Nadeem, S., Saba, I., Zakir, H., Iqbal, M., & Bashir, A. (2012). The Impact of Natural Disasters on Economic Growth in Pakistan. International Research Journal of Finance and Economics, (83),73-78.
• Nesmıth, E. G. (2006) “Defining ‘Disasters’ With Implications For Nursing Scholarship And Practice”, Disaster Manage Response, 4, ss: 59-63.
• Ologunorisa, T., and Adeyemo, A. (2005). Public Perception of Flood Hazard in the Niger Delta, Nigeria. The Environmentalist, (25), 39-45.
• Özey, R. (2011). Afetler Coğrafyası. İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Özgen, N., Ünaldı, Ü. E., & Bindak, R. (2011). Öğretmen adaylarının doğal afetler konusuna yönelik “Etkili Öğrenme Biçimleri” nin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4),303-323.
• Özgen, N. (2013). Öğretmen adaylarının erozyon kavramına yönelik algıları: Fenomenografik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-2)., 321-334.
• Özmen, H., 2005, “Kimya Öğretiminde Yanlış Kavramlar: Bir Literatür Araştırması”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1.
• Pınar, A. ve Akdağ, H. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının iklim, rüzgâr, sıcaklık, yağış, erozyon, ekoloji ve harita kavramlarını anlama düzeyi, İlköğretim Online, 11(2), 530-542
• Sanders AJ (2004) “Teaching Disaster Nursing by Utilizing The Jennings Disaster Nursing Management Model”, Nurse Education in Practice, 4, ss: 69-76.
• Selvi, M., Yakışan, M., 2004, “Üniversite Birinci Sınıf Öğrencilerinin Enzimler Konusu ile İlgili Kavram Yanılgıları” Gazi Eğitim Fak. Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2.
• Solmaz, F., ve Kaymak, F. (2012). İlköğretim Altıncı Sınıf Öğrencilerinin Sel Kavramıyla İlgili Kavram Yanılgıları. Uluslar arası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi - USBED• International Social Science Education of Journal – ISSEJ Kış/Winter Volume II Issue II Article III 137-147
• Şahin, C. ve Sipahioğlu, Ş. (2007). Doğal Afetler ve Türkiye. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). Content Analysis And Application Examples. Epsilon Yayınları: İstanbul.
• Tokcan, H. ve Yiter E. (2017). 5. Sınıf Öğrencilerinin Doğal Afetlere İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi (KİT) Aracılığıyla İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 18, (1), 115-129.
• Turan, İ. (2002). Lise coğrafya derslerinde kavram ve terim öğretimi ile ilgili sorunlar. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2) 67-84.
• Turan, İ. (2006). Sınıf öğretmenliği programı öğrencilerinin coğrafi kavramları öğrenme düzeyleri ve ezbercilik, Milli Eğitim Dergisi, 170, 274-293.
• Turan, İ., & Kartal, A. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3),67-81.
• Uzun Ş., Oflaz F., Arslan F. (2000) “Afet ve Sahra Koşullarında Hemşirelik Hizmetleri”, Hemşirelik Forumu Dergisi, Cilt:3, Sayı:4, Temmuz-Ağustos, ss:34-37.
• Wilkins, L. & Patterson, P. (1987). Risk analysis and the construction of news. Journal of Communication, 37, 80–92.
• Yazıcı, H., ve Samancı, O. (2003). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi konuları ile ilgili bazı kavramları anlama düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi. 158, 83.
• Yılar, B. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin coğrafya kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10. Baskı, Ankara: Seçkin yayınları.