Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Dil Bilinç Düzeyinin Gelişimi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Sayı: 49, 23 - 37, 24.01.2019

Cem Erdem , Ayşe Derya Eskimen

Öz

: İletişimin
başlıca unsuru dildir. Anlama ve anlatma esaslarına dayanan dil, okuma,
dinleme, konuşma ve yazma becerilerini kapsar. Anlama ve anlatma alanları
çerçevesinde, Türk dili edebiyatı öğretmenlerinin en önemli görevi öğrencilerin
okuma, yazma, konuşma ve dinleme beceri alanlarına yönelik çalışmalar yapmak,
bu becerilerini geliştirmek; onları nitelikli, dil bilincine sahip bireyler
olarak yetiştirmektir. Dolayısıyla, öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının
kendini sürekli yenileyen, geliştiren ve Türkçe bilincine sahip nitelikte
bireyler olarak yetişmeleri şarttır. Tüm bunlardan hareketle, araştırmanın
temel problemi, Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının Türkçe bilincini,
Türkçe bilincine yönelik seviyelerini çeşitli değişkenler açısından değerlendirmek
ve buna uygun öneriler sunmaktır. Bu amaçla çalışmada, Yaman’ın (2011)
geliştirmiş olduğu “Türkçe Bilinci” ölçeği kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini Gazi Eğitim Fakültesi,
örneklemini 2016 eğitim-öğretim yılı güz dönemi Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği
bölümü 1 ilâ 5. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmada kız
öğrencilerin Türkçe dil bilinci düzeyinin erkek öğrencilere göre ortalama
puanlar bakımından daha yüksek olduğu görülmüş; hem kız hem erkek öğrencilerin
Türkçe dil bilincinin, ülke bütünlüğü açısından diğer boyutlara göre daha
yüksek puanlara sahip olduğu sonucu elde edilmiştir Öğretmen adaylarının sınıf
düzeyleriyle birlikte ortalama puanlarında da bir yükseliş olduğu gözlenmiş;
tüm sınıf seviyelerinde alt boyut düzeyleri bakımından en düşük ortalama puanın
“bireysel kullanım”; en yüksek ortalama puanlar bakımından ise “kitle iletişim”
alt boyutunda olduğu tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Türk dili ve edebiyatı öğretmen adayları, dil bilinci, Türkçe bilinci

Kaynakça

• Akçay, A. ve Özcan, M. F. (2012). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Bilgisayar ve Genel Ağ Terimlerinin Türkçe Karşılıklarını Bilme Yeterlikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(4),151-161.
• James, C. & P. Garrett (eds.) (1991). Language Awareness In The Classroom. London: Longman.
• Aksan, D. (1983). Sözcük Türleri. Ankara: TDK Yayınları.
• Arslan, A ve Kılıç, Y. (2012) Türkçe Öğretmenleri İle Öğretmen Adaylarının Türkçe Bilinç Düzeyleri (Ağrı İli Örneklemi). Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 799-806.
• Borg, S. (1994). Language Awareness As A Methodology: Implications For Teachers And Teacher Training. Language Awareness, 3 (2), 61-71.
• Çağlak, E. (2003). Kitle İletişim Araçlarında Türkçenin Yanlış Kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi. (http://asosindex.com/journal-article-ulltext?id=5303&part=1: Erişim Tarihi:19.05.2017).
• Gass, S., I. Svetics & S. Lemelin (2003). Differential Effects Of Attention. Language Learning, 53(3), 497-545.
• Hawkins, E. W. (1992). Awareness of language/knowledge about language in the curriculum in England and Wales: A historical note on twenty years of curricular debate. Language Awareness, 1(1), 5-18.
• James, C. (1999). Language Awareness: Implications For The Language Curriculum. Language Awareness, 12 (1), 94-115.
• Kabadayı, O. (2006). Ağ Ortamındaki Türkçeye Genel Bir Bakış. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, XCI (652), 298-314.
• TDK. (2009). Büyük Türkçe Sözlük. Erişim Tarihi: 15.05.2017 http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=veritbn&kelimesec=45358.
• Kara, M. (2006). İnternet Türkçesinin Çılgınlığı: “Türkçe Dili (!) ve Diğerleri”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 30, 157-170.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Leow, R. (1997). Attention, Awareness And Foreign Language Behaviour. Language Learning, 47(3), 467-505.Levend, A. S. (1973). Dil Üstüne. Ankara: TDK Yayınları.
• Robinson, M. (2005). Metalanguage in L1 English-speaking 12-year-olds: Which aspects of writing do they talk about? Language Awareness, 14(1), 39-55.
• Rosa, E. & M. O’Neill (1999). Explicitness, intake and the issue of awareness: Another piece of the puzzle. Studies in Second Language Acquisition, 22 (4), 511-566.
• Taşkın, G. ve Üsküplü, S. (2004). Bilişim Türkçesi www.be.itu.edu.tr/~gulsen/gulsen_ozturkce.pdf. Erişim Tarihi: 15.05.2017.
• Abu Radwan, A. (2005). The effectiveness of explicit attention to form in language learning. System, 33(1), 69-87.
• Thornbury, S. (1997a). About language: Tasks for teachers of English. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tosun, C. (2005). Dil Zenginliği, Yozlaşma ve Türkçe. Journal of Language and Linguistic Studies, 1(2), 136-153.
• Ulaş, H ve Sevim, O. (2010). İnternet Ortamındaki Türkçenin Genel Durumu, EKEV Akademi Dergisi, 44 (14),185-192.
• Yaman, H. ve Erdoğan, Y (2007). İnternet Kullanımının Türkçeye Etkileri: Nitel Bir Araştırma. Journal of Language and Linguistic Studies, 3(2), 237-249.
• Yaman, H. (2011), Türkçe Bilinci Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (1), 151-167.
• Yıldırım, F. ve Tahiroğlu, T. (2006). İnternette Türkçe Kullanımı Sorunları, Türkçenin Çağdaş Sorunları. Haz. Gürer Gülsevin-Erdoğan Boz, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Akalın, H. (2005). Bilişim Çağı ve Türkçenin Sorunları. http://turkoloji.cu.edu.tr. Erişim Tarihi: 19.05.2017