OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARININ BENLİK KAVRAMI VE EBEVEYN TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 54, 1 - 19, 29.04.2020

Fatma Betül Şenol , Nezahat Hamiden Karaca

https://doi.org/10.21764/maeuefd.606614

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi dönemdeki
çocukların benlik kavramları ile ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin
incelenmesidir. Araştırmada genel
tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın
çalışma grubuna, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Afyonkarahisar İl
Merkezindeki İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okul öncesi eğitim kurumları
arasından basit rastgele örnekleme yöntemi ile 201 okul öncesi çocuğu ve
ebeveynleri dâhil edilmiştir. Araştırmada veri
toplama amacıyla, “Genel Bilgi Formu”, Villa ve Auzmendi (1992)
tarafından geliştirilen ve Karaca ve Aral (2017) tarafından Türkçeye uyarlanan
“Çocuğun Benlik Kavramını Algılaması (Perception of Child Self-Concept-PCSC)
Ölçme Aracı” ve Karabulut Demir ve Şendil (2008) tarafından geliştirilen
“Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ) ”kullanılmıştır. Verilerin analizinde Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır.
Araştırmanın sonuçlarına göre, benlik kavramı ölçeği puanlarında; ebeveyn tutum
ölçeği alt boyutlarından demokratik tutum alt boyutu puanlarını anlamlı ve
pozitif yönlü yordadığı, aşırı koruyucu tutum alt boyutu puanlarını anlamlı ve
negatif yönlü yordadığı görülmektedir. Diğer alt boyutların ise benlik
üzerindeki yordayıcılığının anlamlı düzeyde olmadığı saptanmıştır. Bu sonuçlara
göre ebeveyn tutumunun çocukların benlik kavramları üzerinde oldukça etkili
olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Benlik kavramı, ebeveyn tutumu, okul öncesi eğitimi, okul öncesi dönemdeki çocuklar

Kaynakça

• Abd-El-Fattah, S. M., & Fakrooh, H. A. (2012). The relationship among parental psychological control and adolescents’ perfectionism and self-esteem: A partial least squares path analyses. Psycholoy. 3(5), 428-439.
• Adana, F., & Kutlu, Y. (2009). Anne-baba tutumlarının adolesanların kendilik kavramı üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 18-23.
• Alpar, R. (2018). Spor sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik güvenirlik. (5.baskı) Ankara: Detay Yayıncılık.
• Argyle, M. (2008). Social encounters: Contributions to social interaction. New York: Routledge.
• Berlin, L.J., Cassidy, J., & Appleyard, K. (2008). The influence of early attachments on other relationships. J. Cassidy & P.R. Shaver (Eds.), Handbook of Attachment: Theory, Research, and Clinical Applications (2nd ed.), 333–347. New York, NY: Guilford Press.
• Bong, M., & Skaalvik, E. M. (2003). Academic self-concept and self-efficacy: How different are they really? Educational Psychology Review, 15(1), 1-40.
• Broderick, P. C., & Blewitt, P. (2010). The life span human development for helping professionals. New Jersey, NJ: Pearson.
• Brown, K.W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 822-848.
• Cevher, F. N., & Buluş, M. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş çocuklarında akademik benlik saygısı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 28-39.
• Çağdaş, A. (2008). Anne baba çocuk iletişimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• DeHart, T., Pelham, B. W., & Tennen, H. (2006). What lies beneath: Parenting style and implicit self-esteem. Journal of experimental social psychology, 42(1), 1-17.
• Dekovich, M., & Meeus, W. (1997). Peer relations in adolescence: Effect of parenting and adolescents’self-concept. Journal of Adolescence, 20, 163-176.
• Demir, İ. ve Yavuzer, H. (2016). Yeni kuşak anne-babalar ve çocukları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Erkan, S. (2010). Aile ve aile eğitimi ile ilgili temel kavramlar. F. Temel (Ed.). Aile Eğitimi ve Erken Çocukluk Eğitiminde Aile Katılımı, 3-43. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eroğlu, F., & Parlar, H. (2018). Evli kadın ve erkeklerde psikolojik iyi oluşun ebeveyn tutumuna etkisinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17(33), 89-101.
• Flett, G. L., & Hewitt, P. L. (2002). Perfectionism and maladjustment: An overview of theoretical, definitional, and treatment issues. G. L. Flett & P. L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: Theory, Research, and Treatment, 5–31. Washington, DC: American Psychological Association.
• Flett, G. L., Davis, R. A., & Hewitt, P. L. (2003). Dimendions of perfectionism, unconditional self-acceptance, and depression. Journal of Rational-Emotive ve Cognitive-Behavior Therapy, 21(2), 119-138.
• Gordon, T. (2014). Etkili anne baba eğitimi. (Çev. Tekin, D. & Özkan, N.). İstanbul: Profil Yayınları.
• Göknar. Ö. (2012). Bilinçli çocuk yetiştirme. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Haktanır, G., & Baran G. (1998). A study of adolescents' self-esteem and their perceptions about parental attitudes. Turk J Chıld Adolesc Ment Health, 5(3), 134-141.
• Herbert, J., & Stipek, D. (2005). The emergence of gender differences in children’s perceptions of academic competence. Journal of Applied Developmenral Psychology, 26, 276-295.
• Howes, C., & Spieker, S.J. (2008). Attachment relationships in the context of multiple caregivers. J. Cassidy & P.R. Shaver (Eds.), Handbook of Attachment: Theory, Research, and Clinical Applications (2nd ed.), 317–332. New York, NY: Guilford Press.
• Huang, J., & Prochner, L. (2003) Chinese parenting styles and children's self-regulated learning. Journal of Research in Childhood Education, 18(3), 227-238.
• Hoghughi, M., & Long, N. (2004). Handbook of parenting: theory and research for practice. London: Sage Publication.
• Karaca, N. H., & Aral, N. (2017). Yaratıcı rahatlama çalışmalarının anaokuluna devam eden çocukların benlik kavramı ve motor yaratıcılığına etkisinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(1), 146-169.
• Karabulut Demir, E., & Şendil, G. (2008). Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ). Türk Psikoloji Yazıları, 11(21), 15-25.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi (25. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kutlu, M., & Kaya, A. (2004). Bireyi tanıma ve bireyi tanıma teknikleri. A. Kaya (Ed.), Psikolojik Danışma ve Rehberlik, 214-215. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Leflot, G., van Lier, P.A.C., Verschueren, K., Onghena, P., & Colpin, H. (2011). Transactional associations among teacher support, peer social preference, and child externalizing behavior: A four-wave longitudinal study. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 40, 87–99.
• McLead, S. (2008). Self Concept. http://www.simplypsychology.org/self-concept.html Erişim Tarihi: 19.08.2019.
• Mackenzie, R. J. (2014). Çocuğunuza sınır koyma. İstanbul: Yakamoz.
• Miell, D., & Ding, S. (2005). The early development of identity. S. Ding. & K. Littlleton (Eds.), Children’s Personal and Social Development, 130-140. Oxford, England: Blackwell Publishing.
• Miller, P .H. (2008). Gelişim psikolojisi kuramları. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Nelsen, J., Lott, L., & Glenn, S. (2002). Çocuk gelişiminde a’dan z’ye pozitif disiplin. (Çev. Ersin, M.). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Özçiçek, G. (2014). Çocuğun benlik kavramının olumluluğu, annenin mükemmeliyetçiliği ve anne kabul red algısı arasındaki ilişkilerin incelemesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Özyürek, A., & Temel Şahin, F. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• Pianta, R.C., Hamre, B., & Stuhlman, M. (2003). Relationships between teachers and children. W. M. Reynolds, G. E. Miller, & I. B. Weiner (Eds.), Handbook of Psychology: Educational Psychology (Vol. 7), 199–234. Hoboken, NJ: Wiley.
• Rudasill, K. M., Niehaus, K., Buhs, E., & White, J. M. (2013). Temperament in early childhood and peer ınteractions in third grade: The role of teacher-child relationships in early elementary grades. Journal of School Psychology, 51, 701-716. https://www.researchgate.net/publication/259112471_Temperament_in_early_childhood_an d_peer_interactions_in_third_grade_The_role_of_teacherchild_relationships_in_early_elementary_grades, Erişim Tarihi: 06.08.2019.
• Ryan, R.M., & Brown, K.W. (2005). Legislating competence: The motivational impact of highs takes testing as an educational reform. C. Dweck & A. E. Elliot (Eds.), Handbook of Competence, 354 374. New York: Guilford Press.
• Satir, V. (2016). Temel aile terapisi. İstanbul: Beyaz Yayınları.
• Semerci, B. (2015). Birlikte büyütelim. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Skowron, E. A. (2005). Parent differentiation of self and child competence in low-ıncome urban families. Journal of Counseling Psychology, 52(3), 337.
• Stipek, D., & Green, J. (2001). Achivement motivation in early childhood: Cause for concern or celebration? S. Golbeck (Ed.), Psychological Perspectives On Early Childhood Education, 64-91. Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Tracy, J.L., & Robins, R. (2007). Emerging insights into natüre and function of pride. Current Directions in Psychological Science, 16, 147-150.
• Verschueren, K., Marcoen, A., & Schoefs, V. (1996). The internal working model of the self, attachment, and competence in five-year-olds. Child Development, 67, 2493-2511.
• Verschueren, K., Doumen, S., & Buyse, E. (2012). Relationships with mother, teacher, and peers: unique and joint effects on young children’s self-concept. Attachment & Human Development, 14(3), 233–248.doi:10.1080/14616734.2012.672263
• Woolfolk, A. E. (1998). Educational Psychology (7. Ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Yavuzer, H. (2001). Yaygın ana-baba tutumları, ana-baba okulu (9. Baskı). Ankara: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2016). Çocuk eğitimi el kitabı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2018). Eğitim ve gelişim özellikleriyle okul çağı çocuğu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yörükoğlu, A. (2007). Değişen toplumda aile ve çocuk. Ankara: Özgür Yayınları.