ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE ÖZNEL İYİ OLUŞ VE STRES BELİRTİLERİNİN YORDAYICILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 55, 206 - 225, 31.07.2020

Zeynep Ayça Terzioğlu , S. Çakır

https://doi.org/10.21764/maeuefd.662923

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin farkandalık, öz-duyarlık, duyguları yönetme becerileri ve sosyal ilgi düzeylerinin öznel iyi oluş ve stres belirtileri düzeylerini anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığını incelemektir. Araştırmanın çalışma grubu Akdeniz Üniversitesinin farklı fakültelerinde öğrenimine devam eden 519’u kadın ve 315’i erkek olmak üzere toplam 834 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın verilerinin toplanmasında, Beş Boyutlu Bilinçli Farkındalık Ölçeği, Öz-duyarlık Ölçeği, Duyguları Yönetme Becerileri Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği, Pozitif ve Negatif Duygu Durum Ölçeği, Stres Belirtileri Ölçeği, Toplumsal İlgi Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Hiyerarşik regresyon analizi sonucunda farkındalığın beş alt boyutu arasında yer alan tanımlama, farkındalıkla davranma ve içsel deneyimlere tepkisizliğin öznel iyi oluşu anlamlı olarak yordadığı bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre stres belirtilerini farkındalığın alt boyutları arasından gözlemleme, farkındalıkla davranma, içsel deneyimleri yargılamama ve içsel deneyimlere tepkisizlik boyutlarının anlamlı bir şekilde yordadığı bulunmuştur. Öz-duyarlığın alt boyutları arasında öznel iyi oluşu öz-sevecenlik, öz-yargılama ve izolasyon bulunurken stres belirtilerini öz-duyarlığın izolasyon ve aşırı özdeşleşme boyutlarının yordadığı bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre ayrıca, duyguları yönetme becerilerinin öznel iyi oluşun ve stres belirtilerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmüştür. Son olarak, sosyal ilginin öznel iyi oluşu anlamlı bir şekilde yordadığı ancak stres belirtilerini yordamadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

: Öznel iyi oluş, stres belirtileri, farkandalık, öz-duyarlık, duyguları yönetme becerileri, sosyal ilgi

Kaynakça

• Abdullah, C. H., Hamed, S., Kechil, R. ve Hamid, H. A. (2013). Emotional management skill at work place: A study at government department in seberang perai tengah. International Journal of Social Science and Humanity, 3(4), 365 – 368.
• Akın, Ü., Akın, A. ve Abacı, R. (2007). Öz-duyarlık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 1 – 10.
• Aypay, A., Cemaloğlu, N., Sarpkaya, R., Ellez, M. Şahin, B., Tomul, E., Baştürk, R., Ellez, A. M., Şahin, B., Yolcu, H., Karakaya, İ. ve Turgut, Y. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Brown, K. W. ve Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822 – 848.
• Campos, D., Cebolla, A., Quero, S., Bretón-López, J., Botella, C., Soler, J., García-Campayo, J., Demarzo, M. ve Baños, R. M. (2015). Meditation and happiness: Mindfulness and self-compassion may mediate the meditation–happiness relationship. Personality and Individual Differences, 1-6. doi: 10.1016/j.paid.2015.08.040
• Cash, M. ve Whittingham, K. (2010). What facets of mindfulness contribute to psychological well-being and depressive, anxious, and stress-related symptomatology?. Mindfulness, 1(3), 177-182.
• Crandall, J. E. (1980). Adler’s concept of social interest: Theory measurement and implication for adjustment. Journal of Personality and Social Psychology, 39(3), 481 – 495.
• Crandall, J. E. ve Kytonen, J. A. (1980). Sex, age, and stress as moderators for the relation between social interest and well-being. Journal of Individual Psychology, 36(2), 169.
• Çakır, S. G. (2015). Psikolojik iyi oluş ve psikolojik sıkıntının yordayıcıları olarak bilinçli farkındalık, affetme ve duygusal başa çıkma. 13. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Mersin.
• Çeçen, A. R. (2002). Duyguları yönetmen becerileri eğitimi programının öğretmen adaylarının duyguları yönetme becerileri üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55, 34-43.
• Dolunay-Cuğ, F. (2015). Self-forgiveness, self-compassion, subjective vitality, and orientation to happiness as predictors of subjective well-being. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve negatif duygu durum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması (Positive and negative affect schedule: A study of validity and reliability). Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 19 – 28.
• Germer, C. K. (2005). Mindfulness: What is it? What does it matter?. C. K. Germer, R. D. Siegel ve P. R. Fulton, (Ed.), Mindfulness and psychotherapy (s. 3 – 27). New York: The Guilford Press.
• Gilman, R. (2001). The relationship between life satisfaction, social interest, and frequency of extracurricular activities among adolescent students. Journal of Youth and Adolescence, 30(6), 749 – 767.
• Hovardaoğlu, S. (1997). Stres belirtileri ile durumsal ve sürekli kaygının yordanması. Kriz Dergisi, 5(2), 127 – 134.
• Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York: Hyperion.
• Kayacı, Ü. ve Özbay, Y. (2016). Üniversite öğrencilerinin travmatik yaşantı, psikolojik doğum sıraları ve sosyal ilgilerinin psikolojik dayanıklılıklarını yordaması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 128 – 142.
• Kınay, F. (2013). Beş Boyutlu Bilinçli Farkındalık Ölçeği’ni Türkçe’ye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, İstanbul.
• King, L. A. ve Emmons, R. A. (1990). Conflict over emotional expression: Psychological and physical correlates. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 864-877.
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Lees, N. F. (2009). The ability to bounce back: The relationship between resilience, coping and positive outcomes (Unpublished Master's Thesis). Massey University, New Zealand.
• Neff, K. D. (2003a). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2, 85–102.
• Neff, K. D. (2003b). The development and validation of a scale to measure self compassion. Self and Identity, 2, 223–250.
• Neff, K. D., Hsieh, Y. ve Dejitterat, K. (2005). Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure. Self and Identity, 4, 263-287.
• Neff, K. D. ve Lamb, L. M. (2009). Self-compassion. Handbook of Individual Differences in Social Behavior, 561-573.
• Öveç, Ü. (2007). Öz-duyarlık ile öz-bilinç, depresyon, anksiyete ve stres arasındaki ilişkilerin yapısal eşitlik modeliyle incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M. ve Çakır, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal düzenleme, mizah, sosyal öz-yeterlik ve başa çıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345.
• Saunders, S. A. ve Roy, C. (1999). The relationship between depression, satisfaction with life, and social interest. South Pacific Journal of Psychology, 11(1), 9 – 15.
• Schueller, S. M. (2009). Promoting wellness: Integrating community and positive psychology. Journal of Community Psychology, 37(7), 922-937. doi: 10.1002/jcop.20334
• Schutte, S. S. ve Malouff, J. M. (2011). Emotional intelligence mediates the relationship between mindfulness and subjective well-being. Personality and Individual Differences, 50, 1116–1119.
• Sheldon, K. M. ve Bettencourt, B. A. (2002). Psychological need-satisfaction and subjective well-being within social groups. British Journal of Social Psychology, 41, 25–38.
• Siegel, R. D., Germer, C. K. ve Olendzki, A. (2009). Mindfulness: What is it? Where did it come from?. F. Didonna (Ed.), Clinical Handbook of Mindfulness (s. 17-35). New York: Springer.
• Soyer, M. (2001). Üniversite öğrencilerinin toplumsal ilgi düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, D. (2014). Öğretmenlerin öz-duyarlıklarının psikolojik sağlamlık ve yaşam doyumu açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Tel, F. D. ve Sarı, T. (2016). Üniversite öğrencilerinde öz-duyarlık ve yaşam doyumu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 292-304.
• Uzun, B. (2019, basımda). Fark-et, anda-kal!: Fark’anda olmadığımızın farkında mıyız?
• Wilber, K. (2000). Integral psychology: Consciousness, spirit, psychology, therapy. Boston: Shambhala.
• Vella-Brodrick, D. A. ve Allen, F. C. L. (1995). Development and psychometric validation of the mental, physical and spiritual well-being scale. Psychological Reports, 77(2), 659–674.
• Yıkılmaz, M. ve Demir-Güdül, M. (2015). Üniversite öğrencilerinde yaşamda anlam, bilinçli farkındalık, algılanan sosyoekonomik düzey ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 297 – 315.
• Yılmaz, H. ve Arslan, C. (2013). Subjective well-being, positive and negative affect in Turkish University Students. The Online Journal of Counseling and Education, 2(2), 1 – 8.