SINIF YÖNETİMİ ENGELİ OLARAK İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR: KALİTATİF BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Sayı: 58, 573 - 600, 03.05.2021

Zübeyde Yaraş , Mehmet Turan

Öz

Bu çalışmada eğitim öğretim etkinliklerinin planlı yürütüldüğü mekânlar olarak tanımlanan sınıflarda etkili bir sınıf yönetimi için sınıf öğretmenlerinden beklenen yeterliliklerin belirlenmesi, sınıf öğretmenlerine göre sınıf yönetimi sürecinde karşılaştıkları istenmeyen davranışların neler olduğu ve sınıf öğretmenlerinin bu davranışları azaltabilmek için geliştirdikleri çözüm önerilerinin öğretmenlerin görüşlerine göre ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırma temel nitel araştırma çerçevesinde “olgubilim” deseninde yapılandırılmıştır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemleri içinde yer alan ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda belirlenen örneklem doğrultusunda araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 akademik yılında Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Temel Eğitim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans programında öğrenim görmekte olan 46 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak üç sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış olup, veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara bakıldığında akademik yeterlilik ve ders planlaması en önemli görülen sınıf yönetimi yeterlilikleri arasında yer almıştır. En sık karşılaşılan istenmeyen davranışın sınıf kurallarına uymama olduğu sonucu elde edilirken, öğretmenlerin istenmeyen davranışların çözümü için en sık kullandıkları çözümün ise sınıf kuralları oluşturma olduğu sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sınıf, sınıf yönetimi, yönetim, istenmeyen davranış

Kaynakça

• Ağaoğlu, E. (2003). Sınıf yönetimi ile ilgili genel olgular. (Z. Kaya Ed.). Sınıf Yönetimi. (ss.1-42). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Akçadağ, T. (2012). Sorun davranışların yönetimi. (H. Kıran Ed.), Etkili Sınıf Yönetimi (ss. 269-302). 7. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aküzüm, C. & Nazlı, K. (2017). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları disiplin sorunları, nedenleri ve bu sorunlarla baş etme yöntemlerinin değerlendirilmesi. International e-Journal of Educational Studies, 1 (2), 88-102.
• Algozzine, K., Christian, C. & Marr, M. B., Mc Clanahan, T. & White, R. (2008) Demography of problem behavior in elementary schools. Exceptionality, 16 (2), 93-104. doı: 10.1080/09362830801981369
• Alkaş, B. (2010). İlköğretim Öğrencileri Arasındaki İstenmeyen Öğrenci Davranışlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Allen, K. P. (2010). Classroom management, bullying, and teacher practices. Professional Educator, 34(1).
• Aloe, A., Amo,L. & Shanahan,M (2014). Classroom management self-efficacy and burnout: A multivariate meta-analysis. Educational Psychology Review, 26, 101–126. doi: 10.1007/s10648-013-9244-0. 
• Atıcı, M. (2016). İlköğretim öğrencilerinin davranış problemleriyle baş etme konusunda öğretmen psikolojik danışman iş birliğine ilişkin görüşlerin karşılaştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (25), 55-68.
• Aydın, A. (2017). Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Baker, P. H. (2005). Managing student behavior: How ready are teachers to meet the challenge? American Secondary Education, 33 (3), 51-64.
• Balay, R. & Sağlam, M. (2008). Sınıf içi olumsuz davranışlara ilişkin öğretmen görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 1-24.
• Başar, H. (2014). Sınıf yönetimi (19.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bayar, A. & Kerns, H.J. (2015). Undesired behaviors faced in classroom by physics teachers in high schools. Eurasian Journal of Physics and Chemistry Education, 7 (1), 37-45.
• Bilir, A. (2014). Sınıf yönetiminde başarının aracı: Önlemsel model. Folklor/edebiyat, 20 (78), 203–214. 
• Briesch., M. A., Briesch, M. J. & Chafouleas, S. M.(2015). Investigating the usability of classroom management strategies among elementary schoolteachers. Journal of Positive Behaviour İnterventions, 17 (1), 5-14. doi: 10.1177/1098300714531827
• Brophy, J. (2010). Classroom management as socializing students into clearly articulated roles. Journal of Classroom Interaction, 45 (1), 41-45.
• Celep, C. (2002). Sınıf yönetimi ve disiplini (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W., Hanson, W. E., Clark Plano, V. L., & Morales, A. (2007). Qualitative research designs: Selection and implementation. The Counseling Psychologist, 35 (2), 236-264.
• Çalık, T. (2009). Sınıf yönetimi ile ilgili temel kavramlar. (L. Küçükahmet Ed.). Sınıf Yönetimi. (ss.2-11). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çapri, B, Balcı, A & Çelikkaleli, Ö. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin sınıf içi istenmeyen davranışlara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 6 (2), 89-102 .
• Çelikkaleli, Ö. & Avcı, R. (2015). Öğretmenlerin empatik eğilimi ve istenmeyen öğrenci davranışları arasındaki ilişki: öğretmenlerin kişilerarası yetkiliğinin rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (33), 61-88.
• Çetin, B. (2013). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarıyla ilgili sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 225-269.
• Dada, E., & Okunade, H. (2014). Classroom undesirable behaviors and strategies used for controlling them among primary school teachers. Kuwait chapter of Arabian Journal of Business and Management Review, 3(9), 51-57.
• Danalıoğlu, G. (2009). Sınıf ve Branş Öğretmenlerinin İlköğretim 5.Sınıflarda Karşılaştıkları İstenmeyen Davranışlar ve Bu Davranışlarla Baş Etme Stratejileri. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Degol, J. L., & Bachman, H. J. (2015). Preschool teachers’ classroom behavioral socialization practices and lowincome children's self-regulation skills. Early Childhood Research Quarterly, 31, 89-100.
• Ding, M., Y. Li, X. Li, & Kulm, G. (2008). Chinese teachers' perceptions of students' classroom misbehaviour. Educational Psychology, 28 (3), 305–324.
• Elban, L. (2009). İlköğretimdeki Öğretmenlerin İstenmeyen Öğrenci Davranışlarıyla Karşılaşma Ve Çözüm Bulma Durumlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Emmer, E. T., & Stough, L. M. (2001). Classroom management: A critical part of educational psychology, with implications for teacher education. Educational Psychologist, 36 (2), 103-112.
• Erdem, H. (2016). İlkokul Öğretmenlerinin İstenemeyen Öğrenci Davranışları ile Baş Etmede Kullandıkları Yöntemler. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Erden, M. (2005). Sınıf yönetimi (1. Baskı). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Erdoğan, İ. (2002). Sınıf yönetimi. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Erol, O., Özaydın, B. & Koç, M. (2010). Sınıf yönetiminde karşılaşılan olaylar, öğretmen tepkileri ve öğrenciler üzerindeki etkileri: Unutulmayan sınıf anılarının analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16 (1), 25-47.
• Evertson, C. M., Emmer, E. T., & Worsham, M. E. (2003). Classroom management for elementary teachers. Boston: Allyn and Bacon.
• Gökduman, G. (2007). Sınıf Yönetiminde İstenmeyen Öğrenci Davranışlarının Resmi İlköğretim Okulları ve Özel İlköğretim Okullarında Mukayeseli İncelenmesi (Kayseri İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Güder, S. Y., Alabay, E., & Güner, E. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarında karşılaştıkları davranış problemleri ve kullandıkları stratejiler. İlköğretim Online, 17 (1). 414-430.
• Gündüz, Y. (2001). Öğretmenlerin Sınıf Yönetimindeki Yeterlilikleri. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ho,I. T.(2004). A comparison of Australian and Chinese teachers' attributions for student problem behaviors. Educational Psychology, 24 (3), 375–391, 2004.
• Ho, C. & Leung, J. (2002). Disruptive classroom behaviors of secondary and primary school students.  Journal of Educational Research, 17 (2), 219–233.
• Karaaslan, D. (2006). İlköğretim Okulları Yöneticilerinin ve Öğrencilerinin Öğretmenlerde Gözlemledikleri İstenmeyen Davranışlar. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karaçalı, A. (2006). Sınıf yönetimini etkileyen fiziksel değişkenlerin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 145-155.
• Kapucuoğlu Tolunay, A. (2008). Sınıf Öğretmenlerinin Sınıfta Karşılaştıkları İstenmeyen Öğrenci Davranışları ve Bu Davranışlara Karşı Kullandıkları Baş Etme Yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Karip, E. (2007). Sınıf yönetimi ve disiplin. (E. Karip Ed.). Sınıf yönetimi (iii- iv). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kaya, N. G. & Ataman, A. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerin istenmeyen davranışlarına yönelik öğretmenlerin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37 (3), 835-853.
• Kaya, M. (2019). İstenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik yönetim stratejileri ve yöntemlerinin incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (2), 98-109.
• Keleş, Z. (2010). İlköğretim Okulları Birinci Kademe Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetiminin Karşılaştıkları İstenmeyen Öğrenci Davranışları ve Bu Davranışlarla Baş Etme Yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Keskin, R. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi ve İstenmeyen Öğrenci Davranışlarıyla Baş Etmede Kullandıkları Yöntemlere İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Keyik, H. (2014). İlkokul Birinci Sınıf Öğretmenlerinin Öğrencilerin İstenmeyen Davranışlarıyla Baş Etmede Kullandıkları Sınıf Yönetimi Stratejileri. Yüksek Lisans Tezi. Mehmet Akif Üniversitesi, Burdur.
• Külekçi Akyavuz, E. (2019). İlkokul öğrencilerinin sergiledikleri istenmeyen davranışlar. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (35), 30-40.
• Ladd, G. W., & Dinella, L. M. (2009). Continuity and change in early school engagement: predictive of children’s achievement trajectories from first to eighth grade? Journal of Educational Psychology, 101, 190-206.
• Lewis, T., Romi, S., Qui, X., & Katz, Y. J. (2005). Teachers’ classroom discipline and student misbehavior in Australia, China and Israel. Teaching and Teacher Education, 21, 729-741.
• Little, S. G., & Akin-Little, A. (2008). Psychology's contributions to classroom management. Psychology in the Schools, 45 (3), 227-234.
• Little, E. (2005). Secondary school teachers' perceptions of students' problem behaviours. Educational Psychology, 25 (4), 369–377.
• Lopes, J., Silva,E., Oliveira,C., Sass,D. & Martin,N. (2017). Teacher’s classroom management behavior and students’ classroom misbehavior: A study with 5th through 9th grade students. Electronic Journal of Research in Educational Psychology 15 (3), 467–490. doi: 10.14204/ejrep.43.17075
• Marshall, C., & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. New York: Sage.
• McLeod, J., Fisher, J. & Hoover, G. (2003). The key elements of classroom management. association for supervision and curriculum development. Virginia: ASCD Books.
• Medikoğlu, O., & Dalaman, O. (2018). Öğretmenlerinin derste karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışlara yönelik çözüm stratejileriyle ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 20-32.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nelson, J. R., Benner, G. J., Lane, K., & Smith, B. W. (2004). Academic achievement of K-12 students with emotional and behavioral disorders. Exceptional Children, 71 (1), 59-73.
• Nelson, J.R., Martella, R.M. & Marchand, N. (2002). Maximizing student learning: The effect of a comprehensive school‐based program for preventing problem behaviors. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 10 (3), 136–148.
• Nezihoğlu, G. Ö. & Sabancı, A. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin görüşlerine göre öğrencilerin istenmeyen davranışları ve bu davranışlarla başa çıkma yöntemleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (28), 41-53.
• Özyürek, M. (2013). Olumlu Sınıf Yönetimi (4.Baskı). Ankara:Kök Yayınları.
• Parlakkaya, Ç. (2010). Göçe Bağlı Olarak İlköğretim Okullarında Yaşanan İstenmeyen Öğrenci Davranışlarına İlişkin Öğretmen ve Yönetici Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Postholm, M. B. (2013). Classroom Management: What does research tell us? European Educational Research Journal, 12, 389-402. doi:10.2304/eerj.2013.12.3.389.
• Ratcliff, N. J., Jones, C. R., Costner, R. H., Savage-Davis, E., & Hunt, G. H. 2010. The elephant in the classroom: The impact of misbehavior on classroom climate. Education, 131 (2), 306-314.
• Salkind, N. J. (Ed.). (2008). Encyclopedia of educational psychology. (Vols. 1-2). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc.
• Sarıtaş, M. (2006). Öğretmen adaylarının değerlendirmelerine göre sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarını değiştirmek ve düzeltmek amacıyla yararlanılan stratejiler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (1), 167-187.
• Saygılı, G. & Gürşimşek, I. (2008). Sınıfta istenmeyen davranışlara ilişkin öğrenci görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 152-159.
• Sharon Tettegah, S. & Anderson, C.J. (2007). Pre-service teachers’ empathy and cognitions:Statistical analysis of text data bygraphical models. Contemporary Educational Psychology, 32, 48–82.
• Sun, R. C. (2014). Teachers’ and students’ causal explanations for classroom misbehavior: Similarities and differences. International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 8 (2), 409-415.
• Sun, R. C., & Shek, D. T. (2012). Positive youth development, life satisfaction and problem behaviour among Chinese adolescents in Hong Kong: A replication. Social indicators research, 105 (3), 541-559. http://dx.doi.org/10.1007/s11205-011-9786-9
• Tauber, R. (2007). Classroom management: Sound theory and effective practice. Santa Barbara, CA: Praeger Publishers.
• Tertemiz, N. (2011). Sınıf yönetimi ve disiplin modelleri. (L. Küçükahmet Ed.). Sınıf Yönetimi (ss. 110-137). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Thompson, B. (2009). Disruptive behaviours in Barbadian classrooms: implications for universal secondary education in the Caribbean, Journal of Eastern Caribbean Studies, 34 (3), 39–58, 2009.
• Turan, S. (2010). Sınıf yönetiminin temelleri. (M. Şişman ve S. Turan Ed.ler), Sınıf Yönetimi (ss. 1-11), Ankara: Öğreti Yayınları.
• Turhan, M. (2017). Sınıfta istenmeyen davranışlar ve yönetimi. (M. Boydak Özan ve T. Y. Özdemir Ed.ler). Sınıf Yönetimi. (ss.233-251). Ankara: Asos Yayınevi.
• Türnüklü, D. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel biraraştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24 (24), 543-559.
• Türnüklü, A. & Galton, M. (2001). Students’ misbehaviours in Turkish and English primary classrooms. Educational Studies, 27 (3), 291-305.
• Watkins, C. & Wagner, P. (2000). Improving school behaviour. London: Paul Chapman Publishing. Yaka, A. (2006). Sınıf yönetimi modelleri (Yaklaşımları). (M. Yılman Ed.). Sınıf yönetimi (ss.39–44). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yılmaz, S. & Şahinkaya, N. (2010). The relationship between the methods teachers use against the misbehaviour performed in the classroom and emphatic tendencies of teachers. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 2932-2936.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara Seçkin Yayınevi.
• Yumuşak, G. & Balcı, Ö. (2018). Öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışları ile başa çıkma yöntemleri ve bu yöntemlerin etkililiğine ilişkin görüşleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitiüsü Dergisi, 21 (40), 223-254.