OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ BAĞLAMINDA MENTOR ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ REHBERLİK YETERLİKLERİ

Yıl 2021, Sayı: 58, 417 - 441, 03.05.2021

Zeliha Yazıcı , Aziz Aslan , Begümhan Yüksel

Öz

Öğretmen adayları mesleğe hazırlanırken öğretmenlik becerilerinin geliştirilmesi konusunda kendilerine rehberlik yapabilecek nitelikte mentor öğretmenlere gereksinim duymaktadırlar. Mentorler deneyimsiz öğretmenlerin mesleki deneyim kazanmasına ve beraberinde mesleki sorumluluk duygusu geliştirmesine yardımcı olur. Bu çalışmada 2017’den bugüne okul öncesi eğitimde öğretmen adaylarına mentorluk yapan öğretmenlerin mesleki rehberlik yeterlikleri sorgulanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019 ve 2019-2020 eğitim öğretim yıllarında Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı Öğretmenlik Uygulaması derslerini tamamlayan 296 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kiraz (2003) tarafından geliştirilen Uygulama Öğretmeni Yeterlilik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda uygulama öğretmenlerinin mentorluk becerilerinin, öğretimi planlamada açısından orta düzeyde, mesleki rehberlik ve uygulamaya hazırlık açısından ise yetersiz oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Uygulama öğretmeni, mentorluk, öğretmen eğitimi

Kaynakça

• Akgül, E., Ezmeci, F., & Akman, B. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının, öğretmenlerinin ve öğretim elemanlarının" öğretmenlik uygulaması" sürecinde yaşadıkları zorlukların incelenmesi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(2), 167-184.
• Akyıldız, S., Altun, T., & Kasım, Ş. (2020). Adaylık eğitimi uygulama sürecinin aday öğretmenlerin görüşlerine göre incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 117-131.
• Aslan, B., Dinçer, Ç., & Akçamete, A. G. (2020). Mentorluk becerileri değerlendirme aracının (MEBDA) geliştirilmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(1), 168-185.
• Aslan, M., & Sağlam, M. (2018). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 33(1): 144-162
• Aslanargun, E., Kiliç, A., & Acar, F. E. (2012). Uygulama öğretmenlerinin öğretmen adaylarına rehberlik etme düzeyi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 1-21
• Baran, B., & Ata, F. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Bilgi Okuryazarlık ÖzYeterlik Algısının Karar Ağacı Analizi ile İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2), 137-160.
• Bay, D. N., Şeker, P. T., & Alisinanoğlu, F. (2020). Öğretmenlik Uygulaması Dersine İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-20.
• Beck, C. ve Kosnik, C. (2002). Components of a good practicum placement: Student-teacher perceptions. Teacher Education Quarterly, 29(2), 81–98.
• Brooks, V. (2006). A “quiet revolution”? The impact of training schools on initial teacher training partnerships. Journal of Education for Teaching, 32(4), 379–393.
• Brewster, C., and J. Railsback. 2001. Supporting beginning teachers: How administrators, teachers, and policymakers can help new teachers succeed. Portland, OR: Northwest Regional Educational Lab. ERIC, ED 455619
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Cansaran, A., İdil, Ö. ve Kalkan, M. (2006). Fen bilgisi eğitimi anabilim dallarındaki “Okul Deneyimi” uygulamalarının değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 83-99.
• Cemaloğlu, N., & Şahin, D. E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farkli değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 463-484.
• Chang, G. C., & Yano, S. (2020). How are countries addressing the Covid-19 challenges in education? A snapshot of policy measures. Erişim 15.02.2021 https://www.gecv.ac.in/uploads/ssip/UNESCO%20snap%20shot%20for%20maintaining%20education.pdf
• Çapcıoğlu, F., & Kızılabdullah, Y. (2020). Uygulama öğretmeni ve öğrencilerinin Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretmenlik uygulaması sürecine yönelik görüşleri. Dini Araştırmalar, 23(58), 15-78.
• Çalış, A., Kayapınar, S., & Çetinyokuş, T. (2014). Veri madenciliğinde karar ağacı algoritmaları ile bilgisayar ve internet güvenliği üzerine bir uygulama. Endüstri Mühendisliği, 25(3), 2-19.
• Çiçek, Ş. ve İnce, L. (2005). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması sürecine ilişkin görüşleri, H.Ü. Spor Bilimleri Dergisi, 16 (3), 146-155.
• Çetinkaya, E., & Kılıç, D. (2017). Öğretmenlik uygulaması dersinin etkililik düzeyinin okul yöneticisi, sınıf öğretmeni ve öğretmen adayı görüşlerine göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 561-571. European Commission/EACEA/Eurydice. (2018). Teaching Careers in Europe: Access, progression and support. Eurydice report. Luxembourg: Publication Office of the European Union.
• Eraslan, A. (2009). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının" öğretmenlik uygulaması" üzerine görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(1), 207-221.
• Göktaş, Ö., & Şad, S. N. (2014). Okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması dersi uygulama öğretmenlerinin seçim süreci: ölçütler, sorunlar ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 115-128.
• Gorunescu, F. (2011). Data mining, concepts, models and techniques. Springer, Berlin, Heidelberg. Gözütok, F. D. (1995). Öğretmenlerin demokratik tutumları, Ankara: Ekin Yayıncılık
• Güzel, H., Berber, N. C., & Oral, I. (2010). Eğitim Fakültesi uygulama okulları iş birliği programında görevli öğretmenlerin ve öğretim elemanlarının öğretmenlik uygulamasına yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1), 19-36.
• Haşıloğlu, M. A., Durak, S., & Arslan, A. (2020). Covid-19 uzaktan eğitim sürecinde fen bilimleri şube rehber öğretmenlerinin gözünden öğretmen, öğrenci ve velilerin değerlendirilmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(3), 214-239.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 70-97. Kavcar, C. (1980). Nitelikli öğretmen sorunu. Eğitim ve Bilim, 5(28).16-22. Erişim 115.02.2021. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5506
• Kiraz, E. (2003). Uygulama öğretmeni yeterlilik ölçeği: Ölçü aracı geliştirme örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4). (Erişim 15.02.2021. http://www.tebd.gazi.edu.tr/index.php/tebd/article/viewFile/158/145)
• Kiraz, E., ve Yıldırım, S. (2007). Enthusiasm vs. experience in mentoring: A comparison of Turkish novice and experienced teachers in fulfilling supervisory roles. Asia Pacific Education Review, 8(2), 250-261.
• Korthagen, F. A. (2011). Making teacher education relevant for practice: The pedagogy of realistic teacher education. Orbis scholar, 5(2), 31-50.
• Krzywacki, H. (2009). Becoming a teacher: emerging teacher identity in mathematics teacher education. Academic Dissertation, Faculty of Behavioural Sciences at the University of Helsinki, Erişim 15.02.2021 https://helda.helsinki.fi/bitstream/handle/10138/20029/becoming.pdf?sequence
• Koyuncugil, A. S., & Özgülbaş, N. (2008). İMKB’de işlem gören KOBİ’lerin güçlü ve zayif yönleri: chaid karar ağacı uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 1-21.
• Kram, K. E. (1983). Phases of the mentor relationship. Academy of Management Journal, 26, (4), 608- 625.
• MEB. (2015). Millî Eğitim Bakanlığı Aday Memurların Yetiştirilmesine İlişkin Yönetmelik. Tebliğler Dergisi. Sayı: 2423 Nessipbayeva, O. (2012). The Competencies of the modern Teacher. [Erim 14.02.2021 https://files.eric.ed.gov/ fulltext/ ED567059.pdf].
• Özyürek, M. (2008). Nitelikli öğretmen yetiştirmede sorunlar ve çözümler: Özel eğitim örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 189-226. Pehlivan, R., & Önder, E. (2020). Öğretmen mesleki yeterlilik değerlendirme kriterlerinin analitik hiyerarşi prosesi (AHP) ile Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(3), 831-845.
• Paker, T. (2008). Öğretmenlik uygulamasında öğretmen adaylarının uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanının yönlendirmesiyle ilgili karşılaştıkları sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (23), 132-139.
• Passos, J.F.A. (2009). A comparative analysis of teacher competence and ıts effect on pupil performance in upper primary schools in mozambıque and other sacmeq countries. PhD. Thesis. The University of Pretoria.
• Poulou, M. (2007). Student‐teachers' concerns about teaching practice. European Journal of Teacher Education, 30(1), 91-110. Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlilikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
• Sılay, İ., ve Gök, T. (2004). Öğretmen adaylarının uygulama okullarında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunları gidermek amacıyla hazırlanan öneriler üzerine bir çalışma. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya (Erişim 15.02.2020 https://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/217.pdf )
• Sutherland, L. M., Scanlon, L. A., & Sperring, A. (2005). New directions in preparing professionals: examining issues in engaging students in communities of practice through a school-university partnership. Teaching and teacher education, 21(1), 79-92.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen yeterlilikleri: Modern bir söylem ve retorik. İnönü üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 10(3), 63-82.
• Şişman, M. ve Acat, B. (2003). Öğretmenlik uygulaması çalışmalarının öğretmenlik mesleğinin algılanmasındaki etkisi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 235-250.
• Şeker, H., Deniz, S., & Görgen, İ. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerine değerlendirmeleri. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 42(42), 237-253.
• Taşkaya, S. M. (2012). Nitelikli bir öğretmende bulunması gereken özelliklerin öğretmen adaylarının görüşlerine göre incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 283-298.
• Tunçay, S. (2014). Eğitimde mentorluk uygulamaları üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Araştırma Projesi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Ünver, G., & Eroğlu, A. G. G. (2003). Uygulama öğretmeninin öğretmen adayına karşı davranışları. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 2 (3), 15-29.
• Yalın Uçar, M. (2015). Uygulama öğretmenlerinin perspektifinden uygulama öğretmeni yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi: 14(52):54-68.
• Yazıcı, Z. & Tekerci, H. (2017). The pre-service preschool teachers' perception of the mentor teacher. Route Educational and Social Science Journal. 4(5), 156-166.
• Yetkiner, A. (2017). Türkiye’de aday öğretmen yetiştirme sürecinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisana Tezi, Ankara
• Yirci, R., ve Kocabaş, İ. (2012). Dünyada mentorluk uygulamaları. Pegem Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, R., & Yılmaz, E. (2013). Okul yöneticilerinin mentorluk rollerinin okulun akademik başarısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi ğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisana Tezi, Konya Yürür, Ş. (2011). Öğrenilmiş güçlülük, kıdem ve medeni durumun duygusal tükenmedeki rolü: kaynakların korunması teorisi kapsamında bir analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 107-126.
• Zengi̇n, S., & Çoban, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenliği bölümünde öğrenim gören öğretmen adaylarının uygulamalı eğitimde karşılaştıkları güçlükler. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 45-63.
• Wikipedia. (2020). Impact of the 2019–20 coronavirus pandemic on education. Erişim, 15.02.2021 https://en.wikipedia.org/wiki/Impact_of_the_COVID-19_pandemic_on_education ,