OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN ERKEN OKURYAZARLIK BECERİLERİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2022, Sayı: 64, 175 - 202, 28.10.2022

Elif Satı Çalış , Nihan Feyman Gök

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1067062

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık becerileri ile ilgili görüşlerini incelemektir. Araştırmanın çalışma grubu Bursa İli, İnegöl İlçesi’nde resmi anaokulu ve anasınıflarında görev yapan 20 okul öncesi öğretmenidir ve çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden temel yorumlayıcı desen yöntemiyle desenlenmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan ve uzman görüşü alınarak nihai hali verilmiş olan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın verileri öğretmenlerle yüzyüze ve birebir görüşmeler yapılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler, içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin büyük bir kısmının ya erken okuryazarlık kavramını bilmediği ya da eksik ve yanlış bildiği; kavramı okuma yazmayı erken öğretmek şeklinde yorumladığı bulunmuştur. Öğretmenler uygulama sürecinde erken okuryazarlık becerilerinden en çok sesbilgisel farkındalık ve harf bilgisi becerilerinin desteklenmesine yer vermekte; harflerden de yalnızca sesli harfleri tanıtmaktadırlar. Öğretmenlerin hazır çalışma sayfalarını ve etkinlik kitaplarını yoğun olarak kullandığı, öğrenme ortamı olarak en çok kitap merkezini kullandığı ve sınıf içinde yazılı uyaranlara pek yer vermediği bulunmuştur. Okul öncesi öğretmenlerine yönelik olarak nitelikli hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimin verilmesi gerektiği bu araştırmanın en önemli sonuçlarındandır.

Anahtar Kelimeler

Erken okuryazarlık, erken okuryazarlık becerileri, okul öncesi öğretmeni, öğretmen görüşleri

PRESCHOOL TEACHERS' VIEWS ON EARLY LITERACY SKILLS

Öz

This research was conducted to examine the views of preschool teachers about early literacy skills. Purposive sampling method was used to determine the study group. 20 preschool teachers working in official kindergartens in Bursa Province İnegöl district participated in the research. The research was designed with the basic interpretive design method, one of the qualitative research methods. The semi-structured interview form, which was created by the researchers and finalized by taking expert opinion, was used as a data collection tool. The data of the study were collected through one by one interviews with the teachers. The obtained data were analyzed using the content analysis method.
According to the findings obtained from the research; the majority of the interviewed teachers did not know the concept of early literacy or they knew it incompletely and incorrectly and interpreted it as early learning of literacy, that phonological awareness and letter knowledge skills were known the most among the early literacy skills by the teachers; They introduce only vowels from letters. It was found that teachers mostly used ready-made worksheets and activity books are used intensively in the activities related to early literacy skills. It is seen that the book center is mostly used to support early literacy skills and environmental print in the classroom are mostly not included. It is one of the most important results of this research that qualified pre-service and in-service training should be given to pre-school teachers.

Anahtar Kelimeler

Early literacy, early literacy skills, preschool teacher, teacher views

Kaynakça

• Acarlar, F., & Diken, Ö. (2019). Yetersizliği Olan Bireylerde Dil ve İletişim Becerilerinin Desteklenmesi. Ankara: Pegem Akademi.
• Alonzo, C. N., McIlraith, A. L., Catts, H. W., & Hogan, T. P. (2020). Predicting dyslexia in children with developmental language disorder. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 63(1), 151-162.
• Altun, D., Tantekin Erden, F. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken okuryazarlık ile ilgili görüşleri ve staj uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 241-261.
• Anthony, J. L., Francis, D. J. (2005). Development of phonological awareness. Current directions in psychological Science, 14(5), 255-259.
• Armbruster, B. B., Lehr, F., Osborn, J. M. (2003). A child becomes a reader: birth through preschool. proven ıdeas from research for parents. national ınstitute for literacy, National İnstitute of Child Health and Human Development. (2. ed.).
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14.
• Barratt-Pugh, C., Rohl, M. (2000). Literacy learning in the early years crows nest. New South Wales: Allen and Unwin.
• Bay, D. N., Akbaba Altun, S. Ve Şimşek Çetin, Ö. (2014). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 244-263.
• Bryant, P. E., MacLean, M., Bradley, L. L., Crossland, J. (1990). Rhyme and alliteration, phoneme detection, and learning to read. Developmental psychology, 26(3), 429.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cabell, S. Q., Justice, L. M., Kaderavek, J., Pence, K. L., & Breit-Smith, A. (2008). Emergent literacy: Lessons for success. Plural Publishing.
• Cunningham, J. W. (2001). Essay book reviews: The national reading panel report. Reading Research Quarterly, 36(3), 326-335.
• Cunningham, A. E., Zibulsky, J., Callahan, M. D. (2009). Starting small: Building preschool teacher knowledge that supports early literacy development. Reading and Writing, 22(4), 487-510.
• Dennis, L. R., & Horn, E. (2011). Strategies for supporting early literacy development. Young Exceptional Children, 14(3), 29-40.
• Deretarla Gül, E. (2004). Anasınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin bakış açıları , sınıf içi kullanılan mteryal ve etkinlikler ile çocukların okuma yazmaya olan ilgilerinin incelenmesi (Doktora Tezi). Hacettepe Üniveristesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü . Ankara
• Dolunay Sarıca, A. (2016). Bölüm I. Ergül, C. (Ed.). Dil ve Erken Okuryazarlık Becerilerinin Geliştirilmesine Yönelik Etkileşimli Kitap Okuma Programı (EKOP) (s. 1-19). Ankara: Eğiten Yayıncılık
• Durgunoğlu, A. Y., Öney, B. (1999). A cross-linguistic comparison of phonological awareness and word recognition. Reading and Writing, 11(4), 281-299.
• Edwards, C. P., Willis, L. M. (2000). Integrating visual and verbal literacies in the early childhood classroom. University of Nebrasca, Faculty Publications, Department of Child, Youth, and Family Studies. 6.
• Ehri, L. C. (2005). Learning to read words: Theory, findings, and issues. Scientific Studies of reading, 9(2), 167-188.
• Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Sarıca, A. D., & Kudret, Z. B. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “Erken Okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. Elementary Education Online, 13(4).
• Feyman Gök, N. (2013). Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Fowler, A. E. (1991). How early phonological development might set the stage for phoneme awareness. Phonological processes in literacy: A tribute to Isabelle Y. Liberman, 106, 97-117.
• Genç-Ersoy, B. (2021). Stakeholder views on early literacy, reading and writing acquisition in the preschool period. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 255-286. doi: 10.14689/enad.25.11
• Gökkuş, İ. (2016). Erken okuryazarlık becerilerinin gelişiminde ses bilgisi farkındalık programının etkisi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Greene Brabham, E., ve Lynch-Brown, C. (2002). Effects of teachers' reading-aloud styles on vocabulary acquisition and comprehension of students in the early elementary grades. Journal of Educational Psychology, 94(3), 465.
• Guo, Y., Piasta, S. B., Justice, L. M., Kaderavek, J. N. (2010). Relations among preschool teachers' self-efficacy, classroom quality, and children's language and literacy gains. Teaching and Teacher education, 26(4), 1094-1103.
• Howat, H. (2006). Maximizing family involvement in early literacy. Contemporary Issues in Communication Science and Disorders, 33(Fall), 93-100
• Johnson, B., ve Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. (Çev. Ed. S.B. Demir) Ankara: Eğiten Kitap.
• Kargın, T., Ergül, C., Büyüköztürk, Ş. ve Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik Erken Okuryazarlık Testi (EROT) geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(03), 237-270.
• Kargın, T., Güldenoğlu, B. ve Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(01), 61-87.
• Kılınçcı, E., ve Bayraktar, A. (2021). Early Literacy Materials and Teacher Practices in Preschool Classrooms= Okul öncesi siniflarindaki erken okuryazarlik materyalleri ve ögretmen uygulamalari. Pegem Journal of Education and Instruction, 11(1), 447-478.
• Laçin, E. (2020). Sınıflarında Özel Gereksinimli Çocuk Olan Okulöncesi Öğretmenlerinin Erken Okuryazarlık Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı. Ankara
• Lonigan, C. J., Shanahan, T. (2009). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. Executive summary. A Scientific synthesis of early literacy development and implications for intervention. National Institute for Literacy.
• MacLean, J. (2008). Library preschool storytimes: Developing early literacy skills in children. Library Preschool Storytimes, 1-13.
• McCabe, A., Rollins, P. R. (1994). Assessment of preschool narrative skills. American Journal of Speech-Language Pathology, 3(1), 45-56.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. çev (Ed.): Selahattin TURAN. Ankara:Nobel.
• Neuman, S. B. (2014). Explaining and understanding early literacy. Investigaciones Sobre Lectura, (2), 7-14.
• Nicholas, M. ve Rouse, E. (2021). Learning to read: where should early childhood educators begin? Literacy, 55(1), 3-13.
• Özdemir, Z. S., ve Bayraktar, A. (2015). Investigation of pre-service teachers' awareness regarding children's early literacy. Journal of Education and Future, (7), 37-48.
• Parlakyıldız, B., ve Yıldızbaş, F. (2004). Okulöncesi eğitimde öğretmenlerin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik uygulamalarının ve görüşlerinin değerlendirilmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya
• Peterson, S. S., Jang, E., Jupiter, C., Dunlop, M. (2012). Preschool early literacy programs in Ontario public libraries. Partnership The Canadian Journal of Library and Information Practice and Research, 7(2).
• Sandvik, J. M., van Daal, V. H. ve Adèr, H. J. (2014) Emergent literacy: preschool teachers' beliefs and practices. Journal of Early Childhood Literacy, 14.1, pp. 28– 52.
• Sénéchal, M., & LeFevre, J. A. (2002). Parental involvement in the development of children’s reading skill: A five‐year longitudinal study. Child development, 73(2), 445-460.
• Taşkın, N., Sak, R., Sak, İ. Ş. (2015). Okul öncesi dönemde okuma yazma öğretimi: öğretmen görüşleri. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal.
• Teepe, R. C., Molenaar, I., Oostdam, R., Fukkink, R., & Verhoeven, L. (2019). Helping parents enhance vocabulary development in preschool children: Effects of a family literacy program. Early Childhood Research Quarterly, 48, 226-236.
• Torgesen, J. K., Burgess, S. R. (1998). Consistency of reading-related phonological processes throughout early childhood: Evidence from longitudinal-correlational and instructional studies. Word recognition in beginning literacy, 161-188.
• Tuğluk, İ. H.,Kök, M, Koçyiğit, S., Kaya, H. İ., Gençdoğan, B. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazma etkinliklerini uygulamaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 72-81.
• Turan, F. (2018). 4. Bölüm, Fonolojik Farkındalık Becerileri. Temel, Z. F. (Ed.). Dil ve Eken Okuryazarlık (s. 90-102). Ankara: Hedef Yayınları.
• Wasik, B. A., Bond, M. A., Hindman, A. (2006). The effects of a language and literacy intervention on Head Start children and teachers. Journal of Educational Psychology, 98(1), 63.
• Whitehurst, G.J., Lonigan C.J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development. 1998;69(3):848–872.
• Whitehurst, G.J., Lonigan, C.J. (2001). Emergent literacy: Development from prereaders to readers. S. B. Neuman ve D. K. Dickinson (Ed.), Handbook Of Early Literacy Research, Volume I. (s. 11-29). New York: Guilford.
• Yazıcı, E., ve Kandır, A. (2018). Erken Okuryazarlık Becerilerinin Ev Ortamında Desteklenmesine İlişkin Çalışmaların İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 101-135.