FEN BİLİMLERİ DERS KİTAPLARINDA YER ALAN BİLİM İNSANLARI İLE İLGİLİ BİLGİLERİN ÖĞRETMEN GÖZÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Sayı: 65, 487 - 511, 31.01.2023

Candan Yıldız Bıçak , Volkan Bilir

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1107010

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı fen bilimleri 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarında yer alan bilim insanları ile ilgili bilgilerin öğretmen gözünden değerlendirilmesini analiz etmektir. Bu araştırmada bütüncül çoklu durum çalışma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın birinci aşamasında 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanan ve eğitim bilişim ağında (EBA) yayınlanan ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer alan bilim insanlarının cinsiyet, kökene göre dağılım ve yaşam öyküleri incelenmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında ise fen bilimleri öğretmenlerinin fen bilimleri ders kitaplarında yer alan bilim insanlarının cinsiyet, kökenleri ve yaşam öyküleri ile ilgili görüşlerini ortaya koymak için yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, devlet okullarında çalışan 20 fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın sonunda fen bilimleri ders kitaplarında tüm sınıf düzeylerinde yüksek oranda erkek ve batı kökenli bilim insanlarına yer verildiği, yaşam öykülerine yer verilme oranlarının düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bilim insanlarının cinsiyet, köken ve yaşam öykülerine yönelik fen bilimleri ders kitaplarının analizi ile öğretmen görüşlerinin uyumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları ve fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri de dikkate alınarak fen bilimleri ders kitaplarında bilim insanlarına yer verilme şekilleriyle ilgili çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ders kitabı, fen bilimleri öğretmeni, öğretmen görüşleri, bilim insanı

EVALUATION OF THE INFORMATION REGARDING SCIENTISTS IN THE SCIENCE TEXTBOOKS FROM THE TEACHER'S PERSPECTIVE

Öz

The aim of this research is to analyze the evaluation of the information about scientists in the 5th, 6th, 7th and 8th grade science textbooks from the perspective of teachers. In this study, holistic multiple case study design were used. In the first stage of the research, the genders, origins and life stories of the scientists included in the secondary school science textbooks approved by the Ministry of National Education in the 2019-2020 academic year and published in the educational information network (EBA) are examined. In the second stage of the research, semi-structured interviews were conducted to reveal the views of science teachers about the genders, origins and life stories of scientists in science textbooks. The sample of the research consists of 20 science teachers working in public schools. At the end of the study, it was concluded that a high percentage of male and western origin scientists were included in the science textbooks at all grade levels, and the rate of including life stories was low. In addition, it was concluded that the analysis of science textbooks on genders, origins and life stories of scientists and teachers' views coincided. Considering the results of the research and the opinions of science teachers, various suggestions have been made about the way scientists are included in science textbooks.

Anahtar Kelimeler

Textbook, science teacher, teacher opinions, scientist.

Kaynakça

• Bilir, V., Tatlı, A., Yıldız, C., Emiroğlu, B. B., Ertuğrul, D., & Sakmen, G. (2020). Argümantasyon tabanlı öğrenme yaklaşımında kullanılan argümantasyon tekniklerinin ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajları üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 481-510.
• Chiappetta, E. L., Ganesh, T. G., Lee, Y. H., & Phillips, M. C. (2006). Examination of science textbook analysis research conducted on textbooks published over the past 100 years in the United States. In annual meeting of the National Association for Research in Science Teaching, San Francisco, CA.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Coştu, B., Ayas, A., & Ünal, S. (2007). Kavram yanılgıları ve olası nedenleri: kaynama kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 123-136.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. (7. Baskı), Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Laçin-Şimşek, C. (2011b). Women scientist in science and technology textbooks in Turkey. Journal of Baltic Science Education, 10(4), 277-284.
• Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 159-174.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. revised and expanded from" case study research in education.". Jossey-Bass Publishers, 350 Sansome St, San Francisco, CA 94104.
• Morgil, İ., Yılmaz, A., & Özcan, F. (1999). Ortaöğretimde kimya I, II, III ders kitaplarının değerlendirilmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı,11, 156-165.
• Osmanoğlu, A. E. & Cantemür, H. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında şahsiyetler. Ekev Akademi Dergisi, (82), 1-22.