ÖĞRENCİLERE VERİLEN ÖDÜLLERİN ETKİLİLİĞİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN VE VELİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2023, Sayı: 65, 330 - 360, 31.01.2023

Bekir Açıkgöz , Emine Babaoğlan

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1108858

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğrencilere verilen ödüllerin etkililiğine ve ödül verilmesiyle beklenen faydaların elde edilip edilemediğine ilişkin öğretmen ve veli görüşlerini ortaya çıkarmaktır. Araştırma nitel araştırma yönteminde ve fenomenoloji deseninde kurgulanmıştır. Araştırmada 2019-2020 eğitim öğretim yılı ikinci döneminde Yozgat ili Merkez ilçesinde görev yapan ortaokul öğretmenleri ile velilerin görüşlerine başvurulmuştur. Araştırmada veriler, öğretmen ve veli görüşme formlarıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ödül yönteminin öğrencilerin akademik başarılarını artırmaya yönelik çalışmalarını desteklemek, ders etkinliklerine katılımı artırmak ve aile içinde olumlu davranışları artırmak için kullanıldığı görülmüştür. Ödül yönteminin öğrencilerin ders etkinliklerine katılımını artırdığı, motivasyonu yükselttiği ve çocukların olumlu davranışlarını artırdığı belirlenmiştir. Ödüller motivasyonu artırma, verilen görevleri yerine getirme, davranışları kısa sürede değiştirme ve ödev yaptırma konularında etkili bulunmuştur. Ödüllerin kalıcı davranış değişikliği yapmaması, etkisinin çok kısa olması, bazı öğrenciler için anlam ifade etmemesi, motive etme özelliğinin azalması ve ödülden beklenen etkinin elde edilememesi konularında da ödüllerin yeterli etkiye sahip olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

MÜKAFAT, PEKİŞTİREÇ, PEKİŞTİRME, MOTİVASYON

Kaynakça

• Aksoy, N. (2000). Sınıf içi disiplin sorunlarını azaltmada izlenebilecek temel yaklaşımlar. Eğitim Araştırmaları, 1(2), 5-9.
• Aydın, A. (2000). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Bursa: Alfa Yayınları.
• Babayiğit, Ö. & Erkuş, B. (2016). Sınıf öğretmenlerinin derslerde kullandıkları pekiştireç ve cezaların etkililiği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 567-580.
• Bergin, C. & Bergin, D. A. (1999). Classroom discipline that promotes self-control. Journal of Applied Development Psychology, 20(2), 189-206.
• Bilen, M. (2006). Plandan uygulamaya öğretim. (7. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Binbaşıoğlu, C. (2000). Aile ve okulda eğitim sorunları. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
• Bolat, Ö. (2018). Beni ödülle cezalandırma. İstanbul: Doğan Kitap.
• Brandt, R. (1995). Punished by rewards: a conversation with Alfie Kohn. Educational Leadership, 53(1), 13-16.
• Cameron, J. (2001). Negative effects of rewards on intrinsic motivation - A limited phenomenon: Comment on Deci, Koestner, and Ryan. Review of Educational Research, 71(1), 29-42.
• Deci, E. L., Koestner, R. & Ryan, R. M. (1999). A meta-analytic review of experiments examining the effects of extrinsic rewards on intrinsic motivation. Psychological Bulletin, 125(6), 627-668.
• Erden, M. (2003). Sınıf yönetimi. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Ertuğrul, H. (2004). Öğretmenin başarı kılavuzu. (18. Baskı). İstanbul: Nesil Yayıncılık.
• Gordon, T. (2015). Çocukta iç disiplin mi, dış disiplin mi? E. Aksay, (Çev.). İstanbul: Aura Yayıncılık.
• Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Educational Technology Research and Development, 29(2), 75-91.
• Gültekin, F. (2013). Eğitimde ödül ceza dengesi. Bursa: Aile Akademisi Derneği Yayınları.
• Gündüz, Y. & Balyer, A. (2011). Eğitimde ödül ile cezanın yeri ve buna alternatif yaklaşımlar. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(40), 10-23.
• Güzelyurt, T., Tok, F., Tümas, Ç. & Uruğ, Ş. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin ödül ve ceza kullanımına ilişkin görüşleri. Temel Eğitim Dergisi, 1(4), 21-28.
• Karadaş, C. (2020). Anne-babaların kullandıkları ödül-ceza yöntemlerinin çocuklarının akademik başarıları üzerindeki etkisi: akademik erteleme ve ders çalışma süresinin aracılık rolü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Keklik, E. (2008). İlköğretim okullarında istendik davranışların elde edilmesinde kullanılan ödül ve ceza hakkında öğretmen görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kohn, A. (1993). Punished by rewards: the trouble with gold stars, incentive plans, a's, praise, and other bribes. New York: Houghton Mifflin.
• Kohn, A. (1994). The risks of rewards. ERIC Clearing House on Elementary and Early Childhood Education Urbana IL, 1- 6.
• Kotaman, H. (2016). Ödüllendirme ve ebeveynlik tarzlarının küçük çocukların kopya çekme davranışına etkisi. European Journal of Developmental Psychology, 14(2), 127-140.
• Küçükahmet, L. (2003). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lepper, M. R., D. Greene & R. E. Nisbett. (1973). Undermining children’s intrinsic interest with extrinsic reward: a test of the over justification hypothesis, Journal of Personality and Social Psychology, 28(1), 129–137.
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Newbury Park: Sage Publications.
• LTC. (2009). Extrinsic and intrinsic motivation. Learning Technologies Center, 1-2.
• Marshall M. (2009). Ödül yok, ceza yok! bu nasıl disiplin? (E. Aksay, Çev.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Mert, A. (2017). Öğrenme kuramsal temelleri ve öğrenme kuramları (6.Bölüm). Arı, A. (Ed.). Eğitim psikolojisi (ss.149-184). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Pink, D. H. (2011). Drive: the surprising truth about what motivates us. New York: Riverhead.
• Saban, A. (2002). Öğrenme öğretme süreci-yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Saban, A. & Ersoy, A. (2017). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sarıtaş, M. (2000). Sınıf yönetimi ve disiplinle ilgili kurallar geliştirme ve uygulama. L. Küçükahmet (Ed.). Sınıf yönetiminde yeni yaklaşımlar (ss.47-90). 3. Baskı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Senemoğlu, N. (2005). Gelişim, öğrenme ve öğretim, kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Solter, A. J. (2012). Çocuğunuza kulak verin (A. Cebenoyan, Çev.). İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Swanson, L. R. (2001). Toward the ethical motivation of learning. Education, 116(1), 43-50.
• Taşdemir, M. & Taşdemir, F. (2016). Ödül ve etkisi üzerine deneyimler. International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(23), 172-190.
• Turhan, M. & Yaraş, Z. (2013). Öğretmen ve öğrencilerin öğretmen, disiplin, müdür, sınıf kuralları, ödül ve ceza kavramlarına ilişkin metafor algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 129-145.
• Yaman, E. & Güven, N. (2014). Öğrencilerin motivasyon düzeyine etki eden önemli bir kavram: ödül ve ceza. International Journal of Human Sciences, 11(1), 1163-1177.
• Yeşilyaprak, B. (2007). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Pegem Yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.