SOSYAL BÜTÜNLEŞME ÖLÇEĞİNİN (SOBÖ) GELİŞTİRİLMESİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2024, Sayı: 70, 57 - 86, 30.04.2024

Erdi Yüce , Türkan Doğan

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1366534

Öz

Bu çalışmanın amacı lise düzeyinde öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin Türk vatandaşı arkadaşları ve toplumla sosyal anlamda bütünleşme düzeylerini ortaya koyabilecek bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmada madde yazım sürecinde öncelikle literatür taraması yapılmıştır. Daha sonrasında ise yabancı uyruklu 12 öğrenci ve yabancı uyruklu öğrencilerin bulunduğu okullarda görev yapan 6 okul psikolojik danışmanı ile yüz yüze görüşmeler yapılarak madde havuzu oluşturulmuştur. Literatür taraması ve nitel görüşmeler sonucunda ortaya çıkan maddeler uzman görüşüne başvurulmuştur ve uzmanlardan gelen görüşler sonucunda 68 maddelik uygulama formu oluşturulmuştur. 68 maddeden oluşan ölçme aracının yapısını ortaya koyabilmek için, Ankara ilinde devlet okullarında lise kademesinde öğrenim gören 428 yabancı uyruklu öğrenciden veri toplanarak açımlayıcı faktör analizi ve güvenirlik analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda 25 madde ve 7 boyuttan (Ülkeye Uyum, İletişim, Öğretmenlerle İlişkiler, Okula Uyum, Çevreye Uyum, Arkadaş İlişkileri, Kültürel Duyarlılık) oluşan Sosyal Bütünleşme Ölçeği (SOBÖ) oluşturulmuştur. Elde edilen bu ölçeğin doğruluğunu belirlemek için 208 yabancı uyruklu öğrencinin yer aldığı farklı bir gruptan veri toplanarak doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Bu analiz sonunda elde edilen bulgular 25 madde ve 7 boyuttan oluşan yapının doğrulandığını ortaya koymuştur (χ²/sd= 1,801, CFI= ,937, TLI=,925 IFI=,938 GFI=,870 RMSEA= ,062). Bu durumdan hareketle yabancı uyruklu öğrencilerin sosyal bütünleşme düzeyini ortaya koyan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal uyum, bütünleşme, geçerlik, güvenirlik, ölçek geliştirme.

Kaynakça

• Akkaya, C., Sarandöl, A., Danaci, A. E., Sivrioğlu, E. Y., Kaya, E ve Kirli, S. (2008). Sosyal Uyum Kendini Değerlendirme Ölçeği (SUKDÖ) Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3), 292-299.
• Arslan, G. ve Duru, E. (2016). Initial development and validation of the School Belongingness Scale. Child Indicators Research, 10, 1043-1058.
• Aydoğdu, F., ve Gürsoy, F. (2020). Sosyal Uyum Ölçeği: Ölçek geliştirme çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi,14(31), 1-20. doi: 10.29329/mjer.2020.234.1
• Berry, J. W. (1997). Immigration, Acculturation, and Adaptation. Applied Psychology, 46(1), 5–34. doi:10.1111/j.1464-0597.1997.tb01087.x
• Bosc, M., Dubini, A. ve Polin, V. (1997). Development and validation of a social functioning scale, the Social Adaptation Self-evaluation Scale. European Neuropsychopharmacology, 7(1), 57–S70. doi:10.1016/s0924-977x(97)00420-3
• Bozdağ, F. ve Kocatürk, M. (2017). Zenofobi Ölçeği'nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Journal of International Social Research, 10(52).615-620.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford publications.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Christiansen L. ve Johnson B.(2014). Eğitim araştırmaları nicel, nitel ve karma yaklaşımlar (Çev Edt: Demir, S.B.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Creswell, J.W. (2014). Araştırma deseni (Çev. Edt. Demir, S.B.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Crowley, C. (2009). The mental health needs of refugee children: A review of literature and implications for nurse practitioners. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 21(6), 322–331. Doi:10.1111/j.1745-7599.2009.00413.x
• Doğan, A.. (2020). Göçmen çocuk ve ergenlerin uyum sürecini etkileyen risk ve koruyucu faktörler. A. Doğan ve D.K. Kağnıcı (Editörler). Göçmen çocuk ve ergenler kültürleşme, uyum ve eğitim içinde (s.27-50) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• European Commission. (2005). Study on immigration, integration and social cohesion: Final report. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/employment_social/social_situation/docs/vc04_171_immigration_report.pdf
• Göç İdaresi Başkanlığı (2023, Haziran 15). Göç alanında güncel sayılar. https://www.goc.gov.tr/raporlar#
• Goretzko, D., Pham, T. T. H. ve Bühner, M. (2021). Exploratory factor analysis: Current use, methodological developments and recommendations for good practice. Current psychology, 40(7), 3510-3521. Doi: 10.1007/s12144-019-00300-2
• Hu, L. ve Peter M. Bentler (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives, Structural Equation Modeling. A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55, Doi: 10.1080/10705519909540118
• International Organization for Migration (IOM) (2022). World migration raport 2022. Erişim adresi: https://worldmigrationreport.iom.int/wmr-2022-interactive
• Kaya, Ö. S. (2022). Göçmenler için Sosyal Uyum Ölçeği (GSUÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 26 (2), 353-368.
• Keser, A., Yalçın, Ö. ve Gökmen, Y. (2023). Adapting the socio-cultural adaptation scale (SCAS-R) to Arabic: A study on the Syrian migrants living in Gaziantep province of Türkiye. Ethnicities, 0(0). https://doi.org/10.1177/14687968221149589
• Kılıç, A. F. (2022). Ölçek geliştirme sürecinde açımlayıcı faktör analizi. Y. Özer Özkan ve M. Acar Güvendir (Editörler), Tüm yönleriyle ölçek geliştirme süreci içinde (s. 69-125). Ankara: Pegem Akademi.
• Kulaksızoğlu, A., Dilmaç, B., Ekşi, H. ve Otrar, M. (2003). Uyum Ölçeği – Üniversite Formu' nun dilsel eşdeğerlik, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(3), 49-64.
• Künüroğlu, F. (2020). Göç, kültürleşme süreçleri ve psikososyal uyum. A. Doğan ve D.K. Kağnıcı (Editörler). Göçmen çocuk ve ergenler kültürleşme, uyum ve eğitim içinde (s. 1-20). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Li, Y., Kao, D. ve Dinh, T. Q. (2015). Social cohesion scale [database record]. APA PsycTests. https://doi.org/10.1037/t39198-000
• López-Rodriguez, L., Navas, M., Cuadrado, I., Coutant, D. ve Worchel, S. (2014). Majority’s Perceptions of Immigrants' Social Adaptation Scale [Database record]. APA PsycTests. https://doi.org/10.1037/t60004-000
• Mayers, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. Harlow: Pearson Education Limited.
• Michel, A., Titzmann, P. F. ve Silbereisen, R. K. (2012). Psychological Adaptation of Adolescent Immigrants From the Former Soviet Union in Germany: Acculturation Versus Age-Related Time Trends. Journal of Cross-Cultural Psychology, 43(1), 59–76. https://doi.org/10.1177/0022022111416662
• Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü (2022). Türkiye’de Yıllara Göre Geçici Koruma Altındaki Eğitim Çağındaki Suriyelilerin Dağılımı. Erişim adresi: http://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/26165737_goc2022sunu.pdf
• Motti-Stefanidi, F. (2019). Resilience among immigrant youths: Who adapts well, and why? Current Directions in Psychological Science, 28(5), 510–517. https://doi.org/10.1177/0963721419861412
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitapevi.
• Saggar, S., Somerville, W., Ford, R. ve Sobolewska, M. (2012). The impacts of migration on social cohesion and integration. Final report to the Migration Advisory Committee. Erişim adresi: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/258355/social-cohesion-integration.pdf
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü. ve Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 208-229.
• Schachner, M. K., Van de Vijver, F. J. R. ve Noack, P. (2018). Acculturation and School Adjustment of Early-Adolescent Immigrant Boys and Girls in Germany: Conditions in School, Family, and Ethnic Group. The Journal of Early Adolescence, 38(3), 352–384. https://doi.org/10.1177/0272431616670991
• Sezgin, N. ve Akman, S. (2014). 6-12 Yaş Türk Çocukları İçin Sosyal Uyum ve Beceri Ölçeği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 58-79. Doi:10.1501/sbeder_0000000087
• Stanley, D. (2003). What Do We Know about Social Cohesion: The Research Perspective of the Federal Government’s Social Cohesion Research Network. Canadian Journal of Sociology / Cahiers Canadiens de Sociologie, 28(1), 5. Doi:10.2307/3341872
• Steinberg, L., ve Monahan, K. C. (2007). Age differences in resistance to peer influence. Developmental Psychology, 43(6), 1531-1543.
• Sumi, C., Marder, C. ve Wagner, M. (2005). The social adjustment of elementary and middle school students with disabilities. Engagement, academics, social adjustment, and independence: The achievements of elementary and middle school students with disabilities, 5-1.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
• Vedder, P. H. ve Horenczyk, G. (2006). Acculturation and the school. In D. L. Sam ve J. W. Berry (Eds.), The Cambridge handbook of acculturation psychology (pp. 419–438). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511489891.031
• Ward, C. ve Kennedy, A. (1994) Acculturation Strategies, Psychological Adjustment, and Sociocultural Competence during Cross-Cultural Transitions. International Journal of Intercultural Relations, 18, 329-343. https://doi.org/10.1016/0147-1767(94)90036-1
• Wilson, J., Ward, C., Fetvadjiev, V. H. ve Bethel, A. (2017). Measuring Cultural Competencies: The Development and Validation of a Revised Measure of Sociocultural Adaptation. Journal of Cross-Cultural Psychology, 48(10), 1475–1506. https://doi.org/10.1177/0022022117732721
• World Vision (2015). Social cohesion between Syrian Refugees and urban host communities in Lebanon and Jordan. Erişim adresi: https://www.wvi.org/sites/default/files/World%20Vision%20International%20DM2020%20Social%20Cohesion%20Report.pdf
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Young-Kwang, L., Eun-Gu, J. ve Min-Joo, K. (2017 ). A study of the scale development for the social adaptability for adolescent in South Korea. International Journal of Management and Applied Science (IJMAS), 3(9), 33-37.
• Yüksel H. ve Hiçdurmaz Z. (2022). Mağduriyet, sosyal uyum ve eğitim hakkı ekseninde Türkiye’de yaşayan Suriyeli çocuklar: ulusal haberler üzerinden çözümleme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 938-960.