TÜRKİYE'DE OKUL BİNALARI VE MEKÂNSAL KALİTELERİNE İLİŞKİN YAPILAN ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Sayı: 71, 132 - 176, 31.07.2024

Belis Feyza Güllü , Adil Çoruk

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1365031

Bu makale için 31 Ekim 2024 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/87715/1577221

Öz

Eğitim mekânı olan okul binaları ve mekânsal kalitelerine ilişkin eğitim-öğretim alanında yapılmış makale ve lisansüstü tezlerin incelenmesini amaçlayan bu çalışma nitel bir çalışmadır. Çalışmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda araştırmanın çalışma grubu; Google Akademik, Dergipark ve YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanlarında dizinlenmiş, 2000 ile 2023 yılları arasında eğitim öğretim alanında yapılmış 72 çalışmadır. Araştırmada kullanılan veriler doküman inceleme yöntemi aracılığı ile toplanmış; kategorisel çözümleme tekniği kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre okul binaları ve mekânsal kalitelerine ilişkin çalışmaların yarıdan fazlası araştırma makaleleridir. Çalışmalarda çok tercih edilen yöntemlerin sırasıyla nicel yöntem ve nitel yöntem olup; en az tercih edilen yöntem ise karma yöntemdir. Çalışmalar, tercih edilen yöntemlerine paralel olarak en fazla tarama ve durum çalışması ile desenlenmiştir. Çalışmaların örneklem kitlesi ve çalışma grupları incelendiğinde en büyük payın öğretmenlere; en az payın velilere ait olduğu görülmektedir. Çalışmalarda en çok ele alınan kurumun ilkokullar ve ortaokullar olduğu görülmektedir. Araştırma makaleleri ve derleme makaleler incelendiğinde çalışmaların sırasıyla en fazla tek yazarlı çalışmalardır. 4 ve 5’ten fazla yazarı olan çalışmaların sayısı ise oldukça azdır. Veri toplama araçları içerisinde kullanılan yönteme paralel olarak en fazla anket ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul binaları, Mekânsal kalite, Okul binalarının fiziksel koşulları, Eğitim ortamları

Etik Beyan

Bu çalışma 25-27 Mayıs 2023 tarihleri ​​arasında Ayvalık'ta düzenlenen 2. Lisansüstü Öğretmen Çalışmaları Kongresi'nde sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

Kaynakça

• Arık, R. S., & Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayınlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Aydın, A., Selvitopu, A., & Kaya, M. (2018). Sınıf yönetimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 41-56.
• Başaran, B. I. (2004). Etkili öğrenme ve çoklu zekâ kuramı: Bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 5(1), 7-15.
• Bayram, M. Z. (2022). Türkiye’de eğitim ve okul binaları ile ilgili yapılan tezlerin analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Best, J. W., & Kahn, J. V. (2017). Eğitimde araştırma yöntemleri. M. Durmuşçelebi (Çev.), O. Köksal (Çev. Ed.). Konya: Dizgi Ofset.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Ankara: Siyasal.
• Blyth, A., Almeida, R., Forrester, D., Gorey, A. & Hostens, G. (2012). Modernising secondary school buildings in Portugal. Paris: OECD Publishing.
• Büyüköztürk Özkan, U. B. (2022). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Ankara: Pegem Akademi.
• Coşkun, İ., Dündar, Ş., & Parlak, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013). Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 375-396.
• Demir, C. (2011). Eğitim kurumlarında mekân yönetimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Demir, T. (2018). Mekansal kalite bağlamında kentsel yenileme projelerinin Samsun örneğinde incelenmesi (Uzmanlık tezi). İller Bankası Anonim Şirketi, Ankara.
• Demirel, B. A. (2005). Sürdürülebilir gelişme için mekan yönetimi. I. Doğu Anadolu Sempozyumu, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Doğan, H., & Tok, T. N. (2018). Türkiye’de eğitim bilimleri alanında yayınlanan makalelerin incelenmesi: Eğitim ve Bilim Dergisi örneği. Curr Res Educ, 4(2), 94-109.
• Durán-Narucki, V. (2008). School building condition, school attendance, and academic achievement in New York City public schools: A mediation model. Journal of Environmental Psychology, 28(3), 278-286.
• Erişen, Y. (2022). Okul mimarisi ve eğitimin niteliğine yansımaları. Uluslararası Maarif Dergisi, 8, 33-37.
• Eryılmaz, S., & Deniz, G. (2019). Türkiye’de programlama eğitimi ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi: Bir betimsel analiz çalışması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15(4), 319-338.
• Gülbahar, Y., & Alper, A. (2009). A content analysis of the studies in instructional technologies area. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 42(2), 93-112.
• Hotaman, D. (2018). Okulların fiziksel donanım yeterliliğinin müzik, beden ve doğa zekâ alanları açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 863-879.
• Işıker, F., & Bölük, M. F. (2018). Okul tasarımında mekânsal olasılıklar. 2. Uluslararası Mimarlık ve Tasarım Kongresi, Çanakkale.
• Işıkoğlu, N. (2005). Eğitimde nitel araştırma. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 20(5), 158-165.
• İnceoğlu, M. (2007). Kentsel açık mekanların kalite açısından değerlendirilmesine yönelik bir yaklaşım: İstanbul meydanlarının incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Jarwis, P. (2002). International dictionary of adult and continuing education. London: Routledge.
• Polat, G. (2010). Eğitim yönetimi ve denetimi anabilim dalında yapılmış lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Polat, H., & Ünişen, A. (2014). Okulun mekansal anlamı: Pedo-mimari. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 65-84.
• Tosuntaş, Ş. B., Emirtekin, E., & Süral, İ. (2019). Eğitim ve öğretim teknolojileri konusunda yapılan tezlerin incelenmesi 2013-2018. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (2), 277-286.
• Van der Voort, T. J. M., & Van Wegen, H. B. R. (2005). Architecture in use: An introduction to the programming, design and evalution of buildings. Netherlands: Architectural Press.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 7-17.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, K. (2019). Türkiye’de eğitim yönetimi alanında yapılan örgütsel davranış makalelerindeki yönelimler. Türkiye Eğitim Dergisi, 4(2), 81-103.
• Vitruvius. (2021). Mimarlık Üzerine. Ç. Dürüşken (Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.