REPRESENTATIVES WITH THE FABLE ELEMENTS OF “EVIL” IN TURKISH LEGENDS IN THE ISLAMIC PERIOD THE EXAMPLE OF BATTALNAME

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 22, 77 - 97, 18.06.2018

Pamuk Nurdan Gümüştepe , Berna Ayaz

https://doi.org/10.12981/motif.463

Cited By: 1

Öz

Concepts of “good” and “evil” are concepts that cannot
be evaluated independent of one another but that most of the time cannot be
separated from one another with certain lines. The concepts of “bad” and
“evil”, which express matters that harm people themselves or their environment,
have always led to attempts to avoid these and the seeking of goodness.
Humanity, which is contained within the efforts to avoiding evil and reaching
goodness whose sources are sought after in many places, reflects the perceptions
and acceptances belonging to evil, the feelings and attitudes that it developed
against that based on its own lives, feelings, thoughts, beliefs, ideals, and
dreams towards the verbal narratives that it brought about. The first texts
that emerged from the battle between “good and evil” within verbal narratives
are mythical texts. Legends that are a continuation of these have become texts
in which this battle rages on throughout the ages over different characters.
Especially new religious assumptions that deeply affect the life of society
cause various perceptions and acceptances in the narratives of Turks who had
accepted Islam and caused the emergence of new motifs that perform different
functions. In one Turkish legend after the conversion to Islam the Legend of
the Battal Ghazi (Battalnâme), while the hero, who has no purpose other than
the effect of Islam and the spread of this religion, symbolizes good, his
battles with various fantastic-mythical entities that symbolize evil are
witnessed, apart from the non-Islamic soldiers with whom he fights. These
entities have not only added extraordinary significance to epic texts but have
created examples of the battle between good and evil reflected in verbal
products after the mythical texts.

Anahtar Kelimeler

Good and evil, Battalname, Battal Ghazi, fable, legend, evil

İSLAMİ DÖNEM TÜRK DESTANLARINDA “KÖTÜLÜĞÜN” MASAL UNSURLARI İLE TEMSİLİ: BATTALNÂME ÖRNEĞİ

Öz

“İyi” ve “kötü” kavramları, birbirinden bağımsız olarak
değerlendirilemeyen ancak çoğu zaman da kesin çizgilerle birbirinden
ayrılamayan kavramlardır. İnsanın kendisine ve çevresine zarar veren hususları
ifade eden “kötü” ve “kötülük” kavramları, onun her zaman bundan kaçınmaya
çalışmasına ve iyiliği aramasına neden olmuştur. Kaynağı pek çok farklı yerde
aranan kötülük karşısında kaçınma ve iyiliğe ulaşma çabası içerisinde olan
insanoğlu, kötülüğe dair algı ve kabullerini, ona karşı beslediği duygu ve
tutumlarını, kendi hayatlarından, duygularından, düşüncelerinden,
inançlarından, ideallerinden ve hayallerinden yola çıkarak meydana getirdiği
sözlü anlatılara da yansıtmıştır. Sözlü anlatılar içerisinde “iyi-kötü”
çatışmasından doğan ilk metinler, mitik metinlerdir. Onların bir devamı
niteliğinde olan destanlar da bu mücadelenin farklı karakterler üzerinden
çağlar boyunca işlendiği metinler olmuştur. Özellikle toplum hayatını derinden
etkileyen yeni din kabulleri, İslamiyet’i kabul eden Türklerin anlatılarında da
çeşitli algı ve kabullerin değişmesine veya farklı fonksiyonlar icra eden yeni
motiflerin doğmasına neden olmuştur. İslamiyet’ten sonraki Türk destanlarından
birisi olan Battal Gazi Destanı’nda (Battalnâme’de) da İslamiyet’in etkisi ile bu
dini yayma gayesinden başka hiçbir amacı olmayan kahramanın, iyiliği sembolize
ederken, karşısında savaştığı kâfir askerleri dışında, kötülüğü simgeleyen
çeşitli fantastik-masalsı varlıklarla da mücadelelerine şahit olunur. Bu
varlıklar, destan metnine sadece olağanüstülük katmakla kalmamış, aynı zamanda
mitik metinlerden itibaren sözlü ürünlere yansıyan iyi-kötü çatışmasının örneklerini
de oluşturmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

iyi-kötü, Battalnâme, Battal Gazi, masal, destan, kötülük

Kaynakça

• AÇA, Mehmet (2016). “Tıva Kahramanlık Destanı “Kañgıvay-Mergen”de Kötülük Sorunu”. Türkiyat Mecmuası, 26/2, 1-9.ATMACA, Şule Gül (2015). İslamiyetten Sonraki Destanlarda (Battal-nâme, Dânişmend-nâme ve Saltuk-nâme) İslami Karakter ve Tipler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.BAKIRCI, Nedim (2014). “Eflatun Cem Güney’in “Masallar” Adlı Kitabında Yer Alan Metinlerde Mitolojik Unsurlar”. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 2 (4,), 37-52.BANARLI, Nihat Sami (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.BORATAV, Pertev Naili (1979). “Battal”. İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, II, 344-351.CUNBUR, Müjgân (1988). “Anadolu Gâzileri ve Edebiyatımız”. Erdem-Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 3/9, 777-807.DEMİR, Necati ve Mehmet Dursun ERDEM (2006a). Battal-name (Eski Türkiye Türkçesi). Ankara: Hece Yayınları.DEMİR, Necati ve Mehmet Dursun ERDEM (2006b). Battal Gazi Destanı. Ankara: Hece Yayınları.HANÇERLİOĞLU, Orhan (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.KÖKSAL, Hasan (1984). Battalnâmelerde Tip ve Motif Yapısı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.OĞUZ, Gürsel Yaktıl (2011). “Aksiyon Filmlerinde İyi ve Kötünün Temsili: Die Hard Üzerine Bir İnceleme”. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7/1, 148-160.ÖGEL, Bahaeddin (2014). Türk Mitolojisi I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.ÖZTÜRK, Ali (1986). Türk Anonim Edebiyatı. İstanbul: Bayrak Yayıncılık.SARAR, İ. Ali (1997). Seyyit Battal Gazi Bildiriler. Eskişehir: Sarar Yayınları.SAY, Yağmur (2009). Türk İslam Tarihinde ve Geleneğinde Seyyit Battal Gazi ve Battalnâme. Ankara: T.C. Eskişehir Valiliği Yayınları.SÜMER, Faruk (1959). “Oğuzlar'a Ait Destanî Mahiyette Eserler I. Reşîdüddîn Oğuznâmesî”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 17/3-4, 359-455.ŞEN, Ürün (2012). Türk Romanında Kötülük (Başlangıçtan 1950’ye), Yayımlanmış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.TANER, Nuri (1993). “Masal Metinlerine Göre Devlerin Anatomik Yapıları, Yaşama Biçimleri ve Masallardaki İşlevleri”, Adana Valiliği-Çukurova Üniversitesi II. Uluslararası Karacaoğlan-Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu 20-24 Kasım 1991. 229-244, Adana Çukurova Üniversitesi Basımevi.TOGAN, Z. Velidi (1982). Oğuz Destanı, Reşidedddin Oğuznâmesi, Tercüme ve Tahlili. İstanbul: Enderun Kitabevi.TDK (2011). Büyük Türkçe Sözlük. (Haz. Şükrü Haluk Akalın), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.