FOLK SONGS IN BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU’S WRITINGS, FULL OF THEM IN HIS VERSES…

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 29, 53 - 71, 15.03.2020

Zehra Bayer

https://doi.org/10.12981/mahder.673552

Öz

This work covers the writings and poems of Bedri Rahmi
Eyüboğlu on folk songs in periodicals since 1930s. The aim of the study is to
determine artist’s ambition of emphasizing the cultural and folkloric values, to
underline these values ​​creating awareness by reiterating them. In order to make this determination, the
writings and poems of the artist on our folk songs were compiled, analyzed and
synthesized. In addition, quotations were made from other artists who made
evaluations on the subject of the study. The quotations are given
directly when necessary, considering the effect and richness of the content.
Samples of the songs shared in the bibliography of the study via video links.
The richness of artist's skillful literary language and style, increased the
scope of what he said about the value of our folk songs. This effect reached
and became widespread among the masses due to the fact that these articles and
poems were included in the newspaper columns of the period. The result of
artist's writings is being aware of the necessity of keeping our folk alive by
getting rid of foreign influences, to share our life with
them but not without causing to get ordinary and to become corrupt, to disseminate the folk
poems by "saz" in the remote corners of Anatolia, to give our folk poets
whom tells the "truth" like Âşık Veysel the value and place they
deserve and lastly to know our country by full of folk songs and to assimilate.

Anahtar Kelimeler

Bedri Rahmi Eyüboğlu, folk songs, folk poets, Aşık Veysel, Nizipli Deli Mehmet

BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU’NUN YAZILARINDA HALK TÜRKÜLERİMİZ, MISRALARINDA TÜRKÜLER DOLUSU…

Öz

Bedri Rahmi'nin edebî kimliğinin ön plana
çıktığı bu çalışma, sanatçının 1930'lu yıllardan itibaren dönemin süreli
yayınlarında halk türkülerimiz üzerine kaleme aldığı yazılarını ve şiirlerini
kapsar. Çalışmanın amacı, Bedri Rahmi'nin ressam, yazar ve şair olmasının
yanı sıra, güzel sanatların diğer disiplinlerinden biri olan müzik alanına da
duyarlı yaklaşımlarını ve memleketimizde önemini yitirmeye yüz tutmuş yerel
değerlerimize, folklorumuza sıkı sıkıya bağlanıp, bu değerlerin altını tekrar
tekrar çizerek farkındalık oluşturmak için bizlere nasıl kılavuzluk yaptığını
tespit etmektir. Bu tespiti yapabilmek için sanatçının halk türkülerimiz
üzerine yazdığı yazılar ve şiirler derlenmiş, analiz edilerek sentezlenmiş;
ayrıca çalışmanın konusuyla ilgili değerlendirmeler yapmış olan diğer
sanatçılardan da alıntılar yapılmıştır. Yapılan alıntılar, içerikteki etkisi ve
anlam zenginliği göz önüne alınarak gerektiğinde direkt alıntı şeklinde
verilmiştir. İçerikte bahsi geçen türküler/şarkılarla ilgili örnekler, video
linkleri vasıtasıyla çalışmanın kaynakçasında paylaşılmıştır. Bedri Rahmi'nin ustaca
kullandığı edebî dil ve üslubundaki zenginlik, halk türkülerimizin kıymeti
üzerine söylediklerinin etki alanını çoğaltmış; bu etki, söz konusu yazıların
ve şiirlerin özellikle dönemin gazete sütunlarında yer alması sebebiyle geniş
halk kitlelerine ulaşmış ve yaygınlaşmıştır. Bedri Rahmi'nin yazdıklarından
yola çıkarak ulaştığımız sonuç ise,
türkülerimizi yaşatma gerekliliği, bunu yapabilmek için yabancı tesirlerden
kurtularak onları sahiplenmek, ömrümüzü onlarla bölüşmek ama bunu yaparken
sıradanlaşmasına, özgünlüğünü yitirtip yozlaşmasına neden olmamak, Anadolu'nun ücra köşelerinde halk ozanlarımıza ait
sözün/şiirin dört duvar arasında kalmaması için sazla onu yaygınlaştırmak,
Âşık Veysel gibi "gerçeği"
söyleyen halk ozanlarımıza hak ettiği değeri ve yeri vermek, onları unutmamak,
memleketimizi türküler dolusu tanımak ve özümsemektir. 

Anahtar Kelimeler

Nizipli Deli Mehmet, Bedri Rahmi Eyüboğlu, halk türküleri, halk ozanları, Aşık Veysel, Nizipli Deli Mehmet

Kaynakça

• ARTUN, Deniz (2007). Paris’ten Modernlik Tercümeleri Académie Julian’da İmparatorluk ve Cumhuriyet Öğrencileri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• BAYER, Zehra Canan (2018). Türk Plastik Sanatlarında Modernleşme: "Hans Hofmann ve Rudolf Belling Öğretisinden Yansımalar". ASOS Journal, (65), 131-151.
• BAYER, Zehra Canan (2016). “Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun Kaleminden Tuvale Yansıyan Çorum’un Renkleri ve Biçimleri”. Uluslararası Geçmişten Geleceğe Sanat Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Çorum: Hitit Üniversitesi Yayınları.
• BAYER, Zehra Canan (2009). Cumhuriyet Dönemi (1923–1950) Türk Ressamlarının Türk Resim Sanatının Gelişimine Yazıları ile Katkıları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BERK, İlhan ve diğerleri (1998). Yurt Gezileri ve Yurt Resimleri 1938–1943, İstanbul: Milli Reasürans Yayınları.
• CEZAR, Mustafa (1983). “Güzel Sanatlar Akademisi’nden 100. Yılda Mimar Sinan Üniversitesi’ne”. Güzel Sanatlar Eğitiminde 100 Yıl, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Basımevi.
• ÇOKER, Adnan (Der.) (1979). Zeki Kocamemi, İstanbul: Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yayınları.
• DİNO, Abidin (1950). "(Ruhi Su) Halk Türküsü Aldı Yürüdü". Yaprak, (22), 2.
• F.a. (17 Mart 1933). "Paris'te Genç Bir Ressamımız Eserleri ve San'at Telâkkisi ile Güzel Bir İstikbal Vadediyor". Vakit Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (7 Ekim 1935). “Dağlar Bizimdir”. Tan Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (3 Ekim 1938a). “Tino Rossi ve Sinan”. Bugün Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (31 Ekim 1938b). “Klasik Türk Musikisi”. Bugün Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (1938c). "Plak: Nizipli'nin Dağları". Ar Dergisi, (2), 6.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (1938d). “Nizipli Nerdesin!”, Bugün Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (23 İlkkânun 1941). “Radyo’da Halk Türküleri”. Ulus Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (12 Haziran 1946). “Fosforlu Cevriye, Yahut Sanatlar Elele Verince”. Vatan Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (2005). "Sanat Hayatım". Resme Başlarken, Mehmet Hamdi Eyüboğlu (Der.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (1950). “Türküler Geliyor”. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, (13), 193–194.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (8 Mayıs 1952). “Aşık Veysel’e Selam”. Cumhuriyet Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (1975). "Akademi Hatıraları". Delifişek, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• EYÜBOĞLU, Mehmet Hamdi (Ed.) (2000a). Bedri Rahmi-Eren Eyüboğlu Aşk Mektupları 1933-1934. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• EYÜBOĞLU, Mehmet Hamdi (Ed.) (2001b). Bedri Rahmi-Eren Eyüboğlu Aşk Mektupları 1934-1936. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• EYÜBOĞLU, Mehmet Hamdi (Ed.) (2003c). Kardeş Mektupları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• EYÜBOĞLU, Mehmet Hamdi (Ed.) (2006d). Bedri Rahmi-Eren Eyüboğlu Aşk Mektupları 1937-1950. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• GEZGİN, Ahmet Öner (Ed.) (2003). Akademiye Tanıklık 1, Güzel Sanatlar Akademisine Bakışlar… Resim ve Heykel, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• ÖZCAN, Nuri (2011). “Mesut Cemil”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:40, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• SEYHUN, Necla (23 Kasım 1968). "Meşhurlarımızın Okul Hatıraları". Cumhuriyet Gazetesi.
• SÖZEN, Metin ve TANYELİ, Uğur (1992). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• ŞERİFOĞLU, Ömer Faruk (2008). Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yaşasın Renk! 1911–1975, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• ŞERİFOĞLU, Ömer Faruk (2011). Bedri Rahmi Eyüboğlu, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• URL-1https://www.youtube.com/watch?v=O5TpbcNWVm8 (Erişim 27.12.2019).
• URL-2 https://www.youtube.com/watch?v=poI8kEh1AlY (Erişim 28.12.2019).
• URL-3 https://www.youtube.com/watch?v=NsV5TibuLxE (Erişim 08.01.2020).
• URL-4 https://www.youtube.com/watch?v=Ffa2CONoW5Q (Erişim 08.01.2020).
• URL-5 https://www.youtube.com/watch?v=PE2Mab4vuF0 (Erişim: 13.12.2019).
• URL-6 https://www.youtube.com/watch?v=FgCj7cxkSmA (Erişim: 11.12.2019).
• URL-7 https://www.youtube.com/watch?v=jPb5dXxSRmo (Erişim: 11.12.2019).
• URL-8 https://www.youtube.com/watch?v=EpuaIQL0BFU (Erişim: 16.12.2019).
• URL–9https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/40/C40013191.pdf; https://islamansiklopedisi.org.tr/tel-mesut-cemil (Erişim: 18.12.2019).
• URL–10 https://www.youtube.com/watch?v=MUu8oLTGF74 (Erişim: 18.12.2019).
• URL-11 https://www.youtube.com/watch?v=7Z4BlZqoBIs (Erişim: 18.12.2019).
• URL-12 https://www.youtube.com/watch?v=HpoZ7TKG8YU (Erişim: 18.12.2019).
• URL-13https://www.besteciler.com/20-m%C3%BCzikte-iz-b%C4%B1rakanlar/u-%C3%BC-v-y-z/234-zeki-duygulu.html Erişim: 19.12.2019).
• URL-14https://www.youtube.com/watch?v=ub89T43PWXY (Erişim: 23.12.2019).
• URL-15 https://www.youtube.com/watch?v=SBvL5UIGwro (Erişim Tarihi: 23 Aralık 2019).
• Görsel Kaynakçası: 1. Andre Lhote, Boneli Kadın, 1914, tüyb, 46x38 cm, Musée National d'Art Moderne Centre Georges Pompidou, Paris. Kaynak: https://en.wahooart.com/@@/8YE9SS-Andre-Lhote-Woman-in-a-Bonnet,-Sulking (Erişim: 06.12.2019)
• 2. Hans Hofmann, Yeşil Şişe, 1921, tüyb, 45.4 x 60.64 cm., Museum of Fine Arts, Boston. Kaynak: https://tr.pinterest.com/pin/478437160392266986/(Erişim: 06.12.2019)
• 3. Marcel Gromaire, Kırmızı Koltuğa Yaslanmış Çıplak, 1928, tüyb, 81x65 cm, Galerie Pierre, Paris. Kaynak: https://www.artcurial.com/en/lot-marcel-gromaire-1892-1971-nu-accoude-au-fauteuil-rouge-1928-huile-sur-toile-3925-62(Erişim: 06.12.2019)
• 4. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yavuz Geliyor Yavuz, 1931-32, Kağıt Üzerine Guaj, 10x14 cm.,Mehmet Hamdi Eyüboğlu Koleksiyonu. Kaynak: ŞERİFOĞLU, Ömer Faruk (2008). Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yaşasın Renk! 1911–1975, sayfa 125, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• 5. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yavuz Geliyor Yavuz, 1931-32, Tuval Üzerine Yağlıboya, 115x145 cm., Mehmet Hamdi Eyüboğlu Koleksiyonu. Kaynak: ŞERİFOĞLU, Ömer Faruk (2008). Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yaşasın Renk! 1911–1975, sayfa 153, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• 6. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yavuz Geliyor Yavuz, 1931-32, Tekniği (?) Bulunduğu Yer (?). Kaynak: ADİL, Fikret (17 Mart 1933). "Paris'te Genç Bir Ressamımız Eserleri ve San'at Telâkkisi ile Güzel Bir İstikbal Vadediyor", Vakit Gazetesi.
• 7. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yesin Onu Nenesi, 1934, 28x19 cm., Kağıt Üzerine Guaj, Mehmet Hamdi Eyüboğlu Koleksiyonu. Kaynak: ŞERİFOĞLU, Ö.F. (Ed) (2008). Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yaşasın Renk! (1911-1975), sayfa 166, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• 8. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Âşık Veysel, 1954, Kağıt Üzerine Guaj, 37x27 cm, Mehmet Hamdi Eyüboğlu Koleksiyonu. Kaynak: ŞERİFOĞLU, Ö.F. (Ed) (2008). Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yaşasın Renk! (1911-1975), sayfa 386, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• 9. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Sarı Saz-Çorum, 1966, Tuval Üzerine Karışık Teknik, Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi. Kaynak: BERK, İlhan ve diğerleri (1998). Yurt Gezileri ve Yurt Resimleri 1938–1943, sayfa 15, İstanbul: Milli Reasürans Yayınları.
• 10. Saz Çalan, Tarihsiz, Kağıt Üzerine Yağlıboya, 35x26 cm, Mehmet Hamdi Eyüboğlu Koleksiyonu. Kaynak: ŞERİFOĞLU, Ö.F. (Ed) (2008). Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yaşasın Renk! (1911-1975), sayfa 315, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• 11. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Çorum İğdeli Gelin Halayı, 1945, tüyb, Canan Yücel Eronat Koleksiyonu. Kaynak: BERK, İlhan ve diğerleri (1998). Yurt Gezileri ve Yurt Resimleri 1938–1943, sayfa 147, İstanbul: Milli Reasürans Yayınları.
• 12. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Davul-Zurna, Duralit Üzerine Yb., 21x30 cm, Eyüboğlu Ailesi Koleksiyonu. Kaynak: ŞERİFOĞLU, Ö.F. (Ed) (2011). Bedri Rahmi Eyüboğlu, sayfa 294, Ankara: Kültür Turizm Bakanlığı.
• 13. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Kaleden İskilip, 1942, Kontraplak Üzerine Yb., 33x41 cm. Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi Koleksiyonu. Kaynak: ŞERİFOĞLU, Ö.F. (Ed) (2008). Bedri Rahmi Eyüboğlu, Yaşasın Renk! (1911-1975), sayfa 246, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.