SOCIAL SPACE REFLECTIONS IN MANIAS: MANI SAYING THROUGH A WINDOW

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 32, 1376 - 1389, 15.12.2020

Begüm Kurt

https://doi.org/10.12981/mahder.802594

Cited By: 1

Öz

The relation of space, society and culture is important in shaping the verbal productions of a people and in the display of social structure through literary products. In the verbal creations of the people, it is possible to see the effect of this relationship on the fused structure of creation with the place of performance. “Mani” are easy to convey as short sayings; can be used in all kinds of emotional expressions; it exhibits a rich tradition as one of the basic forms of folk poetry, with its living structure that allows it to be created in various environments such as ceremonies, festivities, celebrations, games and so on. The fact that “mani”s can be said on so many topics and times has enabled many social spaces to be included in its content. When we evaluate these spaces, the window as a social space is striking. The window has often been expressed as the place where the performance of the performer, who expresses the performance environment and emotions, takes place. In this study, it is aimed to reveal the use of the window as a social space and the trace and action of the social structure in the manuscripts obtained from written sources with the text analysis method. The function of “mani”, which is a communication tool, in the communication of men and women in our literary tradition has been evaluated through manic texts. The ways in which the expressions of love and interest are used in such “mani”, where we find the reflections of the traditions and customs of the society and the method of speaking, have been revealed.

Anahtar Kelimeler

Oral culture, communication, mani, space, window

MANİLERDE SOSYAL MEKÂN TEZAHÜRÜ: PENCEREDE SÖYLENEN MANİLER

Öz

Mekân, toplum ve kültür ilişkisi, bir halka ait sözel ürünlerin biçimlenmesinde ve sosyal yapının edebi ürünler aracılığıyla gösteriminde önem taşımaktadır. Halkın sözel yaratmalarında, yaratımın icra mekânı ile kaynaşık yapısı üzerinde bu ilişkinin etkisini görmek mümkündür. Maniler kısa deyişler olarak aktarımının kolay olması; her çeşit hissi anlatımda kullanılabilmesi; törenler, şenlikler, kutlamalar, oyunlar ve benzeri çok çeşitli ortamlarda oluşturulmaya olanak tanıyan canlı yapısı ile halk nazmının temel biçimlerinden biri olarak zengin bir gelenek sergilemektedir. Manilerin bu denli çeşitli konu üzerine ve farklı zamanda söylenebilmesi içeriğinde birçok sosyal mekânı da beraberinde getirmiştir. Bu mekânlar değerlendirildiğinde sosyal dokunun etkisinin görüldüğü bir mekân olarak pencere dikkat çekicidir. Pencere, icra ortamı ve duyguya döken eden icracının iletişimini gerçekleştirdiği yer olarak sıklıkla ifade bulmuştur. Çalışmada yazılı kaynaklardan elde edilen manilerde, metin çözümleme yöntemi ile pencerenin sosyal bir mekân olarak kullanımı ve bunda toplumsal yapının iz ve aksiyonunu açığa çıkarmak amaçlanmıştır. Böylece bir duygu aktarım aracı olan manilerin edebi geleneğimiz içerisinde söylenme amaçları doğrultusunda kadın erkek iletişimindeki fonksiyonu mani metinleri aracılığıyla değerlendirilmiştir. Toplumun gelenek ve görenekleriyle söz iletme yönteminin yansımalarını bulduğumuz bu tür manilerde sevginin ve ilginin ifadesine hangi şekillerde yer verildiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

sözlü kültür,, iletişim, mani, mekan, pencere

Kaynakça

• Abalı, İ. (2019). Koçarlı (Aydın) halk kültürü. İstanbul: Hiper Yayın.
• Artun, E. (1982). Tekirdağ’da kadınların kendi aralarında nişanda ve yöresel toplantılarda oynadıkları oyunlar ve adetler. Türk Folkloru Araştırmaları, 47-74, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi.
• Artun, E. (2009). Türk halk edebiyatına giriş. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Başgöz, İ. (1957). Manilerimizden. Ankara: Dost Yayınları.
• Becer, M. (2006). Türk halk bilimi içinde Erzurum manilerinin yeri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Çelik, A. (2001). Manilerdeki gizler ve Bayburt manileri. Milli Folklor, 51, 100-108.
• Duman, M. (2011). Trabzon halk kültürü. İstanbul: Heyamola Yayınları.
• Eker, G. Ö. (2015). Gelenekten geleceğe halk edebiyatı. Türk halk edebiyatı el kitabı, 393-410, İstanbul: Grafiker.
• Ekinci, Y. (2016). Burdur kültürü. Ankara: Sistem Yayınları.
• Kaya, D. (2014). Anonim halk şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kınalıbaş, M. (2012). Kütahya manileri üzerine bir inceleme. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Kök, Z. (2006). Karaisalı (merkez) halk kültürü araştırması. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kuru, M. (2006). Edirne ili Keşan ilçesi folklorunda gelenekler ve maniler. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Öcal, A. (1993). Boğazlıyan'da mani geleneği ve Boğazlıyan ile yöresi manileri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Önal, M. N. (2007). Muğla manilerinde günlük yaşam. IV. Uluslararası Türk Medeniyetlerinde Sözlü Kültür Geleneği Sempozyum Bildirileri (Türk Dünyasında Maniler), 369-388, İzmir: Yaz-Ar-Bir ve Fethiye Belediye Başkanlığı.
• Şimşek, E. (2015). Anonim halk şiiri içerisinde manilerin yeri. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 5, 59-87.
• Tokmak, Y. (2009). Balıkesir ve çevresinde kına folkloru üzerine derlemeler ve incelemeler. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Uğurlu, M. (2018). Adana mani söyleme geleneği ve Adana'da söylenen maniler. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yardımcı, M. (2002). Başlangıcından günümüze Türk halk şiiri. Ankara: Ürün Yayınları.
• Yazıcı, M. (2019). Denizli manileri. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yılmaz, M. A. (2005). Aladağ halk kültürü araştırması. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Yolcu, M. A. (2011). Balıkesir'den derlenen maniler üzerinde bir araştırma. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yolcu, M. A. ve Dinç, M. (2018). Çanakkale yöresi halk kültürü. Çanakkale: Paradigma Akademi.