FEYZA HEPÇİLİNGİRLER’İN ÇOCUKLARA YÖNELİK ESERLERİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET YANSIMALARI

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 34, 691 - 707, 10.06.2021

Süheyla Sarıtaş , Mizgin Şimşek

https://doi.org/10.12981/mahder.900873

Cited By: 1

Öz

Edebi eserler çocukluktan itibaren bireylerin yaşamlarında önemli yer tutar. Özellikle çocukluk dönemine ait edebi eserler çocukların ruh ve hayal dünyasına etki ederek onların psiko-sosyal ve kültürel gelişmelerine katkı sağlar. Bu eserler çocuklara bir yandan yeni ufuklar açarken bir yandan da onlara topluma ve kültüre ait kimi değer ve yargıları aktarır. Toplumsal ve kültürel olay ve olguların sanatçı bakış açısı ile yorumlandığı çocuk kitapları edebiyat ve sosyolojisinin kesişim noktasındadır. Çocuk edebiyatçısı eserlerinde bir taraftan çocukluğu inşâ ederken diğer taraftan da toplumun kültürel yapısını ve dünyayı algılayışını eserlerine aktarmada önemli bir görev üstlenir.
Günümüz yazarlarından Feyza Hepçilingirler çocuk edebiyatına kazandırdığı eserleri ile dikkat çeker. Eserlerinin en karakteristik özelliği eğitici ve öğretici olmasıdır. Hepçilingirler için toplumsal ve kültürel yaşama dair olan ne varsa en doğru bir şekilde çocuklara öğretmek âdeta bir misyondur. Yazarın bu misyonlarından biri de toplumsal cinsiyet algısı konusunda gösterdiği hassasiyettir. Öyle ki cinsiyetin toplumsallaşması sürecinde bireyin yaşamında yer alan aile, okul, arkadaş grupları yanında değerlendirebileceğimiz çocuk kitapları ve kitapların yazarlarının rolü yadsınamaz. Çocuk kitabı yazarı gerek toplumsal cinsiyete dair kalıp, yargı ve klişelerin aktarımında gerekse çocuğa toplumsal ve kültürel kodları aktaran bir aktördür. Bu çalışmada Feyza Hepçilingirler’in çocuklar için yazdığı eserler okul öncesi ve okul dönemi başlıkları altında ele alınarak eserlerindeki toplumsal cinsiyet algısına dair izlerin sürülmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Feyza Hepçilingirler, toplumsal cinsiyet, çocuk kitapları, edebiyat

REFLECTIONS OF GENDER IN FEYZA HEPCILINGIRLER’S BOOKS FOR CHILDREN

Öz

Literary books have an important place in the lives of individuals from childhood. Specially literary books from childhood by affecting the spirit and imagination of children, they contribute to their psycho-social and cultural development. These works not only open new horizons for children, but also they convey some values and judgments of society and culture to them. Children's books, in which social and cultural events and phenomena are interpreted from an artistic perspective, are at the intersection of both literature and sociology. While building childhood on the other hand, the children's literature writer plays an significant role in conveying the cultural structure of the society and the perception of the world to her/his books.
Feyza Hepcilingirler, as an contemporary author, draws attention with her books that she contributed to children's literature. The most characteristic feature of her books is that they are educational and instructive. For Hepcilingirler, it is a mission to teach children everything about social and cultural life in the most accurate way. One of these missions of the writer is her delicacy to gender. So that the part of the authors cannot be denied in children's books and books, which we can evaluate alongside family, school and friend groups in the life of the individual in the socialization of gender. The author of children's books is an figure who both conveys the stereotypes, judgments and clichés about gender and conveys social and cultural codes to the child. In this study, the books written by Feyza Hepcilingirler for children were discussed in the headings of preschool and school period and it was aimed to trace the gender perception in her books.

Anahtar Kelimeler

Feyza Hepçilingirler, gender, children books, literature

Kaynakça

• Akan, V. (2003). Birey ve toplum. Sosyolojiye Giriş, (Ed.: İ. Sezal), Ankara: Martı Kitap.
• Alptekin, D. (2011). Sokaktan akademiye: Kadın hareketinin kurumsallaşma süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 26, 33-43.
• Bhasin, K. (2003). Toplumsal cinsiyet. (Çev.: Kader Ay), İstanbul: Kadav.
• Berktay, F. (1996). Tek tanrılı dinler karşısında kadın: Hıristiyanlık’ta ve İslamiyet’te kadının statüsüne karşılaştırmalı bir yaklaşım. İstanbul: Metis.
• Butler, J. (2008). Cinsiyet belası/feminizm ve kimliğin altüst edilmesi. (Çev.: Başak Ertür), İstanbul: Metis.
• Celepoğlu, A. (2007). Çocukta edebî ilgi ve ihtiyaçların gelişimi. Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı, (Ed.: Ö. Yılar - L. Turan), Ankara: Pegem A.
• Connel, R. W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar. (Çev.: Cem Soydemir), İstanbul: Ayrıntı.
• Çatalcı Soyer, A. (2009). Okul öncesi dönem hikaye kitapları: Stereotipler ve kimlikler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 1, 13-27.
• Demiray, K. (1965). Türkçe çocuk edebiyatı. İstanbul: Maarif Basımevi.
• Ergun, N. (2011). Feyza Hepçilingirler’in hikayelerinde insan. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ersöz Günindi, A. (2016). Toplumsal cinsiyet sosyolojisi. Ankara: Anı.
• Fitcher, J. (2009). Sosyoloji nedir?. (Çev.: N. Çelebi). Ankara: Anı.
• Geray, H. (2006). Toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş: İletişim alanından örneklerle. Ankara: Siyasal.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. (Çev. C. Güzel). İstanbul: Kırmızı.
• Güdücü, B. (2017). Toplumsal cinsiyet. Sosyoloji, (Ed.: F. Merter - M. Talas), İstanbul: Lisans.
• Güleryüz, H. (2002). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi.
• Hepçilingirler, F. (2009). Harflerimizin gizli dünyası. 3. b., İstanbul: Çınar.
• Hepçilingirler, F. (2011). Yanlışlıklar ne dediniz, anlamadım. 1. b., İstanbul: Mitos Boyut.
• Hepçilingirler, F. (2013). Üç valiz iki sandık. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2013). Türkü çocuk. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2014). Anne kimdir?. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2014). En güzel kim?. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2015). İnsanları da küçültebilir misin?. 2. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2015). Off, dilim!. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2016). Kanatlı Nokta ve Pelin. 3. b., İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Hepçilingirler, F. (2016). Sihirbaz babam. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2016). Kara Kuzu’nun kulağı. 3. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2016). Sevilmek isteyen köpek balığı. 3. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2016). Küçülme oyunu. 2. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2017). Ezber bozan Hatice Teyze. 1. b., İstanbul: Doğan Egmont.
• Hepçilingirler, F. (2017). Ya armut ağacı olursam. 4. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2017). Çirkin prenses. 4. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2017). Ardahan’dan gelen mektup. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2017). Kara kargalar ile ak martılar. 1. b., İstanbul: Doğan Egmont.
• Hepçilingirler, F. (2018). Ayvalık’tan gelen mektup. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2018). Yazarlık sınıfı. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2018). Beyaz gülün öyküsü. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepçilingirler, F. (2019). Masal bozan Feride Teyze. 1. b., İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Hepşen, Ö. (2010). Tevrat, İncil ve Kuran-ı Kerimde kadın bedeni. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Jorkowski, E. (2016). 80’li yılların politik devrimleri ekseninde bellek çalışmaları olarak Monika Maron’un Animal Triste ve Feyza Hepçilingirler’in Tanrı Kadın adlı eserlerinin karşılaştırılması. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Karababa, S. (2013). Feyza Hepçilingirler’in romanlarında söz varlığı. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• King, U. (2005). General introduction. Religion and Diversity: Cross-Cultural Perspectives, (Ed.: King U. - Beattie, T.), London ve New York: Continuum International Group.
• Köseler, F. (2009). Okul öncesi öykü ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet olgusu. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Lüle, E. (2007). Yedi farklı çocuk kitabının çocuk yazını ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8 (14),17-30.
• Oğuzkan, F. (2001). Yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle çocuk edebiyatı. Ankara: Anı.
• Okay, O. (1994). “Edebiyat” maddesi. TDV İslam Ansiklopedisi. 10. Cilt, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Öztoprak, B. (2012). Feyza Hepçilingirler’in hayatı, sanatı ve eserleri. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Poyraz, E. (2013). Feyza Hepçilingirler’in “Savrulmalar” adlı eserinde söz dizimi. İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök.
• Soyer, A. (2009). Okul öncesi dönem çocuk hikâye kitapları: Stereotipler ve kimlikler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 1, 84-97.
• Şenol, D. (2018). Toplumsal cinsiyet ve medya. Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, (Ed.: Şenol, D. - Kaya, H. E.), İstanbul: Lisans.
• Şimşek, T. (2002). Çocuk edebiyatı. Ankara: Rengârenk.
• Şirin, M.R. (1994). 99 soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. IDS Practice Paper in Brief, ILT Brief 13 August 2013, www.ids.ac.uk. Brighton: IDS. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief %2013%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4 (Erişim: 10.05.2021).
• Yavuz, D. (2019). Çocuk edebiyatı ve kültürel semboller. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (4), 175-184.
• Yılar, Ö. (2007). Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı. (Ed.: Ömer Yılar ve Lokman Turan), Ankara: Pegem.
• Artun, İ. (2010). Masallar ve toplumsal cinsiyet: Kadın kimliğinin ataerkil söylemlerle yeniden yapılandırılması. http://iletisim.ieu.edu.tr/karine/?p=265 (Erişim: 18.02.2021)
• Palabıyık, B. (2019). Feyza Hepçilingirler. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hepcilingirler-feyza (Erişim: 20.12.2020)