2000-2020 YILLARI ARASINDA ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ ÇOCUKLARINA YÖNELİK TASARLANMIŞ HİKÂYE KİTAPLARININ İÇ VE DIŞ YAPI NİTELİKLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 35, 1161 - 1177, 15.09.2021

Perihan Tuğba Şeker , Belgin Çam

https://doi.org/10.12981/mahder.935081

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, 2000-2020 yılları arasında okul öncesi dönem çocuklarına yönelik tasarlanmış olan resimli hikâye kitaplarının iç ve dış yapı nitelikleri açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada betimsel yöntem kullanılmıştır. Yapılan literatür taraması sonucunda araştırmacılar tarafından geliştirilmiş ‘Hikâye Kitabı İnceleme Formu’ ile 50 adet hikâye kitabı incelenmiştir. İnceleme formu üç ana bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler; künye bilgileri, kitabın iç yapı ve dış yapı özellikleridir. İç yapı özellikleri bakımından; konu, kavram, tema, karakter, dil ve anlatım ele alınmıştır. Dış yapı kapsamında ise; boyut, kağıdın kalitesi, kapak, ciltleme, mizanpaj, punto, resimleme gibi kriterler dikkate alınmıştır. Biçimsel ve içerik analizleri yapılan kitapların değerlendirme formunda ‘Evet’ ‘Hayır’ ‘Kısmen’ şeklinde derecelendirilerek yanıtlamalar yapılmıştır. İncelenen kitaplar iç yapı ve dış yapı özellikleri değerlendirilmiş, elde edilen veriler SPSS analiz programına girilerek frekans analizleri yapılmıştır ve yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda incelenen kitaplarının 48’sinde iç kapakta yazar adı belirtildiği, 2 tanesinin çizerinin kitapta yer almadığı, kitapların 44’ünde yaş düzeyinin belirtilmemiş olduğu, hikâye kitaplarının 50 tanesinin 14-20 punto arasında yazıldığı vb. yönünde künye bilgilerinin uygun olduğu; Kitaplarının 44’ünde kullanılan dilin çocuğun gelişim düzeyine uygun olduğu, metin içinde ahenk yaratmak amacıyla ses benzerliklerine araştırmaya dahil edilen kitapların, 23’ünde yer verildiği tespit edilmiştir. İncelenen örneklem grubu kitaplarının 9’u arkadaşlık, 10’u sevgi, 6’sının ise öz yeterlilik kavramına yer verdiği bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk kitapları, erken çocukluk eğitimi, kitapta iç yapı ve dış yapı özellikleri

INVESTIGATION OF THE INTERNAL AND EXTERNAL STRUCTURE QUALITIES OF STORY BOOKS DESIGNED FOR EARLY CHILDHOOD BETWEEN 2000-2020

Öz

This study was conducted in order to examine the picture story books designed for preschool children between the years 2000-2020 in terms of internal and external structure characteristics. Descriptive method was used in the research. As a result of the literature review, 50 story books were examined with the "Story Book Examination Form" developed by the researchers. The review form consists of three main parts. These sections; imprint of the books, internal and external structure features of the book. In terms of internal structure features; subject, concept, theme, character, language and expression are discussed. As for the external structure; criteria such as size, quality of the paper, cover, binding, layout, font size and illustration were investigated. Responses were made by grading "Yes" or "No" as "Partially" in the evaluation form of the books whose formal and content analysis were made. The examined books’ internal structure and external structure properties were evaluated; the data obtained were entered into the SPSS analysis program, frequency analyzes were made and interpreted. As a result of the research, 48 of the books examined have the name of the author on the inner cover, 2 of them have not included the author, the age level is not specified in 44 of the books, 50 of the story books are written between 14-20 pt, etc. In the direction of the identification information is appropriate; It has been determined that the language used in 44 of the books is suitable for the development level of the child and that sound similarities are included in 23 of the books included in the study in order to create harmony in the text. It was found that 9 of the sample group books examined included the concept of friendship, 10 of them the concept of love, and 6 of them included the concept of self-efficacy.

Anahtar Kelimeler

Children’s books, early childhood education, features of the external and internal structure of book

Kaynakça

• Bayraktar, V. (2018). Okul öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığı becerilerinin gelişiminde etkileşimli kitap okumanın önemi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 1(1), 31-41.
• Bayraktar, V. (2019). Annelerin çocuk kitaplarının iç ve dış yapı özellikleri ile ilgili görüşleri. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 24-34.
• Bilgin, H. (2011). 5-6 yaş çocuklarına yönelik 1990-2010 yılları arasından basılan resimli kitapların çocuğa görelik kavramına göre incelenmesi. (Yüksek lisans tezi).
• Büyüköztürk, Ş. - Kılıç Çakmak, E. - Akgün, Ö. E. - Karadeniz, Ş. - Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. 10. baskı, Ankara: PegemA.
• Çınar, İ. (2009). Çocuk kitabında bulunması gereken bazı özellikler. Eğitişim Dergisi, 22, http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/56-22/372-ikram-cocuk-kitaplarinda-bulunmasi-gereken-bazi-ozellikler.html (Erişim: 20.11.2020)
• Dağlıoğlu, E. - Çakmak, Ö. Ç. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510-534.
• Dayıoğlu, G. (2000). Çocuk kitaplarında eğitsellik. I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Deretarla Gül, E. (2013). Okulöncesi çocuklara okuma alışkanlığı kazandırma. Çocuk Edebiyatı, (Ed. Mübeccel Gönen), Ankara: Eğiten Kitap.
• Dirican, R. - Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 3(2), 44-69.
• Dirican, R. (2013). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ersoy, Ö. - Bayraktar, V. (2015). Annelerin öğrenim durumlarına göre çocuklarını kitapla buluşturma konusundaki durumlarının incelenmesi (Çalışma Kapsamı 57 İl), İlköğretim Online, 14 (4), 1406-1415.
• Gönen, M. - Uludağ, G. - Tanrıbuyurdu, E. F. - Tüfekçi, E. (2014). 0-3 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının özelliklerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (29-1).
• Gönen, M. (1989). Beş ve altı yaş çocuklarının resimli çocuk kitaplarındaki değişik resimleme tarzlarına tepkileri. Türk Kütüphaneciliği, 3 (1), 32-35.
• Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş ve altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7 (2), 83-88.
• Gönen, M. (2000), Resimli çocuk kitaplarının içerik, resimleme, fiziksel özellikleri ve Türkiye’de son on yılda çocuk kitapları alanında yapılmış tezler. I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Griffith, P. L. - Beach, S. A. - Ruan, J. - Dunn, L. (2008). Literacy for young children. London: Corwn Press.
• Gürkan, T. (1993). Okul öncesi eğitimde kitap. 9. Ya-Pa Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, Ankara: Ya-Pa.
• Huck, C. S. - Kiefer, B. Z. - Hepler, S. - Hickman, J. (2004). Children’s literature in the elementary school. Michigan: McGraw Hill.
• Işıtan, S. (2016). Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish, Volume 11/4 471-492.
• Jalongo, M. R. (2004). Young children and picture books. USA, National Association for the Education of Young Children.
• Kara, C. (2012). Çocuk kitabı seçiminde resimlerle ilgili olarak ebeveynin dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar. Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1), 225-232.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Kavramlar, ilkeler, teknikler. 15. basım, Ankara: Nobel.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı, (Ed. T. Şimşek), 77-126, Ankara: Grafiker.
• Koyuncu, S. S. - Kaptan, A. Y. (2005). Çocuk kitaplarında görsel anlatım ve tasarım sorunları. Hece Dergisi (Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı), 9 (104-105), 256-262.
• Oğuzkan, A. F. (2006). Çocuk edebiyatı. 8. baskı, Ankara: Anı.
• Oğuzkan, F. (2000). İyi bir çocuk kitabın, çocuğun ruhsal ve düşünsel gelişimine katkısı var mıdır?. 99 Soruda Çocuk Edebiyatı, (Ed. M. R. Şirin), 210-212, İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Oktay, A. (2002). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. 4. baskı, İstanbul: Epsilon.
• Oruç, C. (2010). Okul öncesi dönem çocuğunda ahlaki değerler eğitimi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 1(2), 37-60.
• Sawyer, W. E. (2009). Growing up with Literature. USA: Delmar.
• Sever, S. (2017). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Tudem.
• Silvern, S. (1985). Parent involvement and reading achievement: A review of research and implications for practice. Childhood Education, 62(1), 44, 46, 48-50.
• Snow, C. E. (1983). Literacy and language: Relationships during the preschool years. Harvard Educational Review, 53(2), 165-187.
• Şimsek, C. Z, (2017). Farklı kitap okuma tekniklerinin 48-66 ay grubu çocuklarının dil gelişimine olan etkileri. (Doktora tezi).
• Şimşek, T. (2011). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı: El kitabı. Ankara: Grafiker.
• Turan, F. - Ulutaş, İ. (2016a). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki resimli öykü kitaplarının özellikleri ile öğretmenlerin bu kitapları kullanma durumlarının incelenmesi. Hacettepe Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1).
• Turan, F. - Ulutaş, İ. (2016b). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin etkinliklerde kullandıkları resimli öykü kitaplarının karakter eğitimi açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, (209), 208-223.
• Turla, A. (2019). Okul öncesi dönemde çocuk edebiyatı. Ankara: Hedef.
• Tür, G. - Turla, A. (1999). Okul öncesinde çocuk edebiyat ve kitap. İstanbul: Ya-Pa.
• Ural, S. (2013). Okul öncesi çocuk kitaplarının tanımı. Çocuk Edebiyatı, (Ed. M. Gönen), 33-56, Ankara: Eğiten kitap.
• White, H. (2005). Developing literacy skills in the early years. London: Paul Chapman.