NATURE PARKS IN THE SCOPE OF RECREATION LANDSCAPES: CASE STUDY OF DEGIRMENBOGAZI NATURE PARK (BALIKESIR-TURKEY)

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 39, 908 - 927, 15.09.2022

Bekir Derinöz

https://doi.org/10.12981/mahder.1126549

Öz

Since the beginning of the 19th century, there has been an increase in leisure time in parallel with the increase in the number of people. The increase in people's spare time has directed them to recreational activities. The economic, social, cultural and societal changes that have arisen due to the increasing urbanization have also changed the relations of people with nature. People have started to escape from the stressful, boring and noisy world of working life and the city to natural and semi-natural areas in their spare time. At this point, nature parks, which are often very close to the cities and easily accessible, have been one of the most preferred areas in terms of outdoor recreation activities. The aim of this study is to examine the recreational use of nature parks, which is also a protected area in Türkiye, in daily life, in particular Değirmenboğazı Nature Park, and to determine what changes or transformations these usage patterns cause in nature parks. For this purpose, the field research method, one of the qualitative research methods, was used in the study. Field studies were carried out in the area at different times of the week, on different days of the week, in 2021 and 2022. In order to determine the usage patterns and effects of the nature park on site, the local people using the area were found by participant observation method, and they were included in recreational activities. The results of the research show that Degirmenbogazi Nature Park is the scene of intense use in and around Balıkesir, and the area comes first in terms of outdoor recreational activities. Although the nature park is used all year, the most intense use is witnessed in the spring-autumn period and especially on weekends (saturdays and sundays). The usage pressure on the nature park, which is very close to the province of Balıkesir, whose population is approaching 350 thousand, is quite high. This pressure brings pollution, environmental degradation and irreversible environmental losses in the field. Arrangements made in the area, which is planned to host more visitors, damage the natural structure of the area, and the second residences built near the nature park increase the already intense pressure on the area. At this point, the issue of how nature parks, which are recreational landscapes, should be managed gains importance.

Anahtar Kelimeler

Recreation, Nature Park, Degirmenbogazi, Balikesir

NATURE PARKS IN THE SCOPE OF RECREATION LANDSCAPES: CASE STUDY OF DEGIRMENBOGAZI NATURE PARK (BALIKESIR-TURKEY)

Öz

19. yüzyılın başlarından itibaren insan sayısının artışına paralel olarak boş zaman artışı da yaşanmıştır. İnsanların boş zamanlarındaki artış, onları rekreatif faaliyetlere yönlendirmiştir. Giderek artan kentleşmeye bağlı olarak ortaya çıkan ekonomik, sosyal, kültürel ve toplumsal değişmeler insanların doğa ile olan ilişkilerini de değiştirmiştir. İnsanlar boş zamanlarında çalışma hayatının ve kentin stresli, sıkıcı ve gürültülü dünyasından doğal ve yarı doğal alanlara kaçmaya başlamışlardır. Bu noktada çoğu zaman kentlere oldukça yakın olan ve kolay ulaşılabilir durumdaki tabiat parkları açık alan rekreasyon faaliyetleri açısından en çok tercih edilen alanların başında gelmişlerdir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de aynı zamanda bir koruma alanı statüsü olan tabiat parklarının günlük yaşamda rekreasyonel anlamda kullanım şekillerini Değirmenboğazı Tabiat Parkı özelinde incelemek ve bu kullanım şekillerinin tabiat parklarında ne gibi değişim ya da dönüşümlere neden olduğunu tespit etmektir. Çalışmada bu amaçla nitel araştırma yöntemlerinden saha araştırması yöntemi kullanılmıştır. Alanda 2021 ve 2022 yılları içerisinde farklı dönemlerde, haftanın farklı günlerinde arazi çalışmaları yapılmıştır. Tabiat parkının kullanım şekillerini ve etkilerini yerinde tespit edebilmek amacıyla alanı kullanan yerel halkın arasında katılımcı gözlem metodu ile bulunulmuş, rekreasyonel faaliyetlere dahil olunmuştur. Araştırma sonuçları Değirmenboğazı Tabiat Parkı’nın Balıkesir ve çevresinde oldukça yoğun bir kullanıma sahne olduğunu, açık hava rekreasyonel faaliyetleri kapsamında alanın ilk sırada geldiğini göstermektedir. Tabiat parkı tüm yıl kullanılmakla beraber, en yoğun kullanıma ilkbahar-sonbahar döneminde ve özellikle de hafta sonları (cumartesi ve pazar günleri) sahne olmaktadır. Nüfusu 350 bine yaklaşan Balıkesir iline oldukça yakın olan tabiat parkının üzerindeki kullanım baskısı oldukça fazladır. Bu baskı alanda kirliliği, çevresel bozulmaları ve geri döndürülemez çevresel kayıpları da beraberinde getirmektedir. Daha fazla ziyaretçiyi ağırlaması planlanan alanda yapılan düzenlemeler alanın doğal yapısına zarar vermekte, tabiat parkının yakınına inşa edilen ikinci konutlar ise alan üzerinde zaten var olan yoğun baskıyı iyice artırmaktadır. Bu noktada birer rekreasyon peyzajları olan tabiat parklarının nasıl yönetilmesi gerektiği konusu önem kazanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyon, Tabiat Parkı, Değirmenboğazı, Balıkesir

Kaynakça

• Baud-Bovy, M. & Lawson, F. (1998). Tourism and Recreation. Architectural Press, Oxford.
• Cordes, K. A. & Ibrahim, H. M. (2003). Applications in Recreation and Leisure for Today and Future. Third Edition, Von Hoffmann Press, New York, USA.
• Derinöz, B. (2022). Marmara Gölü’nde Kültürel Ekoloji. Paradigma Akademi Yayınları, 1. Basım, 123 sayfa, ISBN: 9786258069587.
• Doğan, M. - Doğan, Ö. S. (2018). Beşerî ve Ekonomik Coğrafya. 1. Basım, ISBN: 9786052414767, 448 s., Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kabaağaç, S., Alova, E. (1995). Latince-Türkçe Sözlük. Sosyal Yayınlar, Ankara.
• Kraus, R. G. (1971). Recreation and Leisure in Modern Society. Appleton-Century-Crofts, New York, USA.
• MAF. (2022). Republic of Türkiye Ministry of Agriculture and Forestry. Data of the General Directorate of Nature Conservation and National Parks, Link: http://degirmenbogazi.tabiat.gov.tr/, Access Date: 01.06.2022, Ankara.
• Martin, W. H. & Mason, S. (2003). Leisure in Three Middle Eastern Countries. World Leisure, Volume: 45 (1), pp. 35—44.
• McLean, D. D., Hurd, A. & Rogers, N. (2008). Kraus’ Recreation and Leisure in Modern Society. Jones & Barlett Publishers, Sudbury, MA.
• Meijer, F. (2008). Gladyatörler: Tarihin En Ölümcül Sporu. Çeviren: Doğa Günenç, Homer Kitabevi, İstanbul.
• Özbalkan, N. (1999). İngilizce-Türkçe Genel Sözlük. Alfa Yayınları, İstanbul.
• Özcan, M. (2009). Belgrad Ormanı Bentler Serisindeki Rekreasyon Alanlarının Orman Amenajmanı Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Pearson, G. (2008). The History of Leisure and Recreation. Recreations and Sports, USA.
• Rossman, R. J. & Schlatter, E. B. (2000). Recreation Programming Design Leisure Experiences. Third Edition, Sagamore Publishing, Campaign, IL.
• Saygılı, R. (2015). Coğrafya Haritaları, URL: cografyaharita.com/turkiye_fiziki_harirtalari.html, Access Date: 10.04.2021.
• Swalding, J. (2008). The Ancient Olympic Games. University of Texas Press, Austin, Texas.
• Sweet, W. E. & Segal, E. (1987). Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, Oxford.
• Tunçer, M. (2016). Abant Gölü Tabiat Parkı’nda Çevre Tahribatı. Gazi Kitabevi, ISBN: 9786053444145.
• URL 1. (2022). Link: https://tr.wikipedia.org/wiki /T% C3%BCrkiye %27deki_tabiat_parklar % C4 % B1_listesi, Access Date: 19.05.2022.
• URL 2. (2022). Link: https:// www. tarimorman.gov.tr /DKMP/Belgeler/ Korunan%20Alanlar%20Listesi/2-%20Tabiat%20Parklar%C4%B1.pdf, (Access Date: 10.05.2022).
• URL 3. (2022). Link: https: //www.mgm.gov.tr/ veridegerlendirme / il-ve-ilceler- istatistik.aspx? k = H&m= BALIKESIR, Access Date: 19.05.2022.
• Yeşil, M., Yeşil, P. & Atabeyoğlu, Ö. (2014). Ülkemizde Tabiat Parklarının Genel Durumları: Soğuksu Tabiat Parkı Örneği. Tam Metin Bildiri, III. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, Kahramanmaraş, Türkiye.