Öz
Headstones, which are built to ensure that the identities of deceased people are known and their graves are not lost, do not only contain information about individuals. Headstones, which sometimes include information about the causes of death, also become historical documents in which the emotions that accompany death are expressed. From the statements on the headstones, one can learn about the social position of the deceased, the priorities of his/her life, his/her profession, and the economic conditions under which he/she lived. In addition, the emotions expressed by those left behind after the deceased provide information about how they and the deceased make sense of life and death. In this context, when we look at the headstones in the cemeteries in the city center of Kars, we can see that there are expressions that emphasize the transience of this world and the eternity of the hereafter, and also headstone inscriptions in the form of poetry, although they are usually in prose form, in which a deep longing arising from the pain of separation and an absolute reunion is desired. In addition, considering the cultural and ethnographic composition of the city, it was concluded that the headstone inscriptions, which have a rich variety of samples, are at a number and level that can serve as a source for different studies to be conducted from sociological, psychological, economic and/or cultural perspectives.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Bakırcı, N. (2008, Ocak). Niğde mezar taşı sözleri üzerine bir inceleme. Akpınar Dergisi, s. 23-29.
- Bozkurt, N. (2023, 12 14). Mezarlık. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 29, 519-522, Ankara: TDV Yayınları.
- Cilâcı, O. (2020). Dua. Temel İslam Ansiklopedisi, 529-539, İstanbul: İSAM Yayınları.
- Çıblak, N. (2002, Ekim). Anadolu’da ölüm sonrası mezarlıklar çevresinde oluşan inanç ve pratikler. Türk Kültürü, 474, 605-614.
- Demirci, K. (2020). Kabir. Temel İslam Ansiklopedisi, 33-38, İstanbul: İSAM Yayınları.
- Ergin, M. (2008). Dede Korkut kitabı . İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Esin, E. (2001). Türk kozmolojisine giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Jaffe, A. (2007). Görsel sanatlarda sembol. İnsan ve Sembolleri, s. 230-272, İstanbul: Okuyanus Yayınları.
- Koçak, A. (2012), Hayatın ölümden sonra uçuşa tebdili. Acta Turcica, 2-1, 61-95.
- Kur'ân-ı Kerim Meali. (2013). (çev.: M. Turabi), İstanbul: Kevser Basın Yayın.
- Örnek, S. V. (1995). Türk halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Roux, J.-P. (1999). Altay Türklerinde ölüm. (çev.: Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Roux, J.-P. (2011). Türklerin ve Moğolların eski dini. (çev.: Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Türkan, H. K. (2012). İskenderun mezar taşı sözleri üzerine bir inceleme. Turkish Studies, 7 (4-2), 3026-3044.
Öz
Ölen kişilerin kimliklerinin bilinmesi ve mezarlarının kaybolmaması amacıyla yaptırılan mezar taşları yalnızca kişilere dair bilgiler içermezler. Kimi zaman kişilerin ölüm nedenlerine dair bilgiler içeren mezar taşları aynı zamanda ölümün eşlikçisi olan duyguların ifade edildikleri birer tarihi vesikaya dönüşürler. Mezar taşlarında yer alan ifadelerden, ölen kişinin sosyal konumu, yaşarken kendisi için öncelik arz eden durumlar, mesleği, hangi ekonomik şartlarda hayat sürdüğü gibi bilgilere ulaşılabilir. Ayrıca geride kalanlar tarafından ölen kişinin ardından dile getirilen duyguların ifade ediliş şekilleri ise gerek kendilerinin gerekse ölen kişinin hayatı ve ölümü nasıl anlamlandırdıklarına dair bilgiler verir. Bu bağlamda incelenen ve Kars şehir merkezindeki mezarlıklarda yer alan mezar taşlarına bakıldığında dünya hayatının geçiciliği ve baki olanın ahiret hayatı olduğunu ön plana çıkaran ifadeler ile birlikte ayrılık acısından doğan derin bir özlem ve mutlak bir kavuşmanın arzulandığı genellikle düzyazı şeklinde olmasına karşın yer yer şiir şeklindeki mezar taşı yazılarının varlıkları tespit edilmiştir. Ayrıca şehrin kültürel ve etnografik yapısı göz önünde bulundurularak zengin bir örnekleme sahip olan mezar taşı yazılarının sosyolojik, psikolojik, ekonomik ve/veya kültürel açılardan yapılması muhtemel farklı çalışmalara kaynaklık edebilecek sayı ve seviyede oldukları sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Bakırcı, N. (2008, Ocak). Niğde mezar taşı sözleri üzerine bir inceleme. Akpınar Dergisi, s. 23-29.
- Bozkurt, N. (2023, 12 14). Mezarlık. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 29, 519-522, Ankara: TDV Yayınları.
- Cilâcı, O. (2020). Dua. Temel İslam Ansiklopedisi, 529-539, İstanbul: İSAM Yayınları.
- Çıblak, N. (2002, Ekim). Anadolu’da ölüm sonrası mezarlıklar çevresinde oluşan inanç ve pratikler. Türk Kültürü, 474, 605-614.
- Demirci, K. (2020). Kabir. Temel İslam Ansiklopedisi, 33-38, İstanbul: İSAM Yayınları.
- Ergin, M. (2008). Dede Korkut kitabı . İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Esin, E. (2001). Türk kozmolojisine giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Jaffe, A. (2007). Görsel sanatlarda sembol. İnsan ve Sembolleri, s. 230-272, İstanbul: Okuyanus Yayınları.
- Koçak, A. (2012), Hayatın ölümden sonra uçuşa tebdili. Acta Turcica, 2-1, 61-95.
- Kur'ân-ı Kerim Meali. (2013). (çev.: M. Turabi), İstanbul: Kevser Basın Yayın.
- Örnek, S. V. (1995). Türk halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Roux, J.-P. (1999). Altay Türklerinde ölüm. (çev.: Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Roux, J.-P. (2011). Türklerin ve Moğolların eski dini. (çev.: Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Türkan, H. K. (2012). İskenderun mezar taşı sözleri üzerine bir inceleme. Turkish Studies, 7 (4-2), 3026-3044.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Sahası Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 21 Eylül 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Eylül 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 30 Temmuz 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 17 Sayı: 47 |
