NEY VE DİLSİZ KAVALIN GELENEKSEL İCRASINDA GÖRÜLEN YORUM FARKLILIKLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 47, 1617 - 1637, 23.09.2024

Cengiz Atlan

https://doi.org/10.12981/mahder.1517290

Öz

Ney ve dilsiz kaval Türk musikisinde çok eski dönemlerden beri bilinen iki nefesli çalgıdır. Bu çalışma fiziksel yapısı, perde sistemi üfleme tekniği bakımından birbirine benzerlikleri olan bu iki sazı birbirinden ayıran icradaki yorum farklılıklarının ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Bu amaçla geleneksel icra üslubunda icra edilmiş bir ney taksimi ile bir kaval açışı analiz edilerek icradaki vibrâto, vurgu (Accent), glissando gibi yorum unsurlarını içeren müzik cümleleri dikte edilerek notaya alınmış ve iki saz arasındaki bu unsurların uygulanış yönünden farklılıkları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan incelemede kavalın vibrâtoyu daha süratli, keskin ve daha köşeli yaptığı hemen hemen her seste vibrâto yaptığı, neyin ise vibrâtoyu daha uzun değerlerde, daha yayvan bir ifadeyle yaptığı ve her seste vibrâto yapmadığı gözlenmiştir. Çalışmada Steinberg Cubase 5 DAW (Digital Audıo Workstation) yazılımı variaudıo özelliği sayesinde perdeler üzerindeki vibrasyon (titreşim) hareketlerindeki farklılıklar görsel olarak da görülebilmiştir. Kavalın vurguyu dil ile (tu) hecesi kullanarak yaptığı, neye göre vurguyu daha çok kullandığı, neyin ise vurguları gırtlak ile (gu) hecesi yardımıyla yaptığı ve kavala göre vurguyu daha az kullandığı sesleri daha bağlı ve uzun biçimde icra ettiği görülmüştür. Çalışmada ayrıca neyin ve kavalın yapısı ve tarihi hakkında bilgiler de verilmiştir. Bu çalışma betimsel bir çalışmadır. Gözlem, görüşme ve literatür tarama yöntemiyle mevcut durum betimlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kaval, Ney, Türk Halk Müziği, Türk Sanat Müziği, Tavır

Teşekkür

Bu makalenin gerçekleştirilmesinde katkıları bulunan Prof.Dr.Sertan Demir'e teşekkürü bir borç bilirim...

EXAMINING THE DIFFERENCES IN INTERPRETATION SEEN IN THE TRADITIONAL PERFORMANCE OF NEY AND KAVAL

Öz

Ney and kaval are two wind instruments known in Turkish music since ancient times. This study aims to reveal the differences in interpretation in performance that distinguish these two instruments, which have similarities in terms of their physical structure, fret system and blowing technique. For this purpose, a flute division and a kaval opening performed in the traditional performance style were analyzed, musical sentences containing interpretation elements such as vibrato, accent and glissando were dictated and noted, and the differences between the two instruments in terms of the application of these elements were tried to be revealed. In the examination, it was observed that the kaval makes the vibrato faster, sharper and more angular, and creates vibrato in almost every sound, while the flute makes the vibrato in longer values, with a wider expression, and does not vibrate in every sound. In the study, thanks to the variaudio feature of Steinberg Cubase 5 DAW (Digital Audio Workstation) software, the differences in the vibration movements on the curtains could be seen visually. It has been observed that kaval emphasizes the sounds with the tongue using the (tu) syllable, uses the stress more with the 'how', and 'the kaval' makes the stress with the larynx using the (gu) syllable, and performs the sounds in a more connected and longer way, using the stress less than the kaval. The study also gives information about the structure and history of the ney and kaval. This study is a descriptive study. The current situation was tried to be described by observation, interview and literature review methods.

Anahtar Kelimeler

Kaval, Ney, Turkish Folk Music, Turkish Classical Music, Style

Kaynakça

• Akdemir, K. (2006). Dört yıllık müzik eğitimi veren kurumlarda ve konservatuvarlarda dilsiz çoban kavalı çalma teknikleri ve eğitim müfredatı. İstanbul: İstanbul Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Atlan, C. (2024). Neyzen Tevfik Kolaylı'nın ney tavrının incelenmesi: Sabâ taksim. İstanbul: Eğitim.
• Aydın, A. (2021).Dilsiz kaval metodu. Ankara: Gece.
• Bardakçı, M. (1986). Meragalı Abdulkadir. İstanbul: Pan.
• Erguner, S. (2007). Ney metod. İstanbul: Erguner müzik.
• Gazimihal, M. R. (1975). Ötkü çalgıları. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Koç, F. (2017). Abdülaziz B. Abdülkâdir Merâgi ve Nekâvetü'l Edvâr'ı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
• Özgül Turgay, N.- Ayangil, R. (2016). Fasıl müziği icrasında nota dışı farklılıklar. Rast Müzikoloji Dergisi, 4(1), 1165-1184.
• Öğel, B. (1984). İslâmiyetten önce Türk kültür tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Öztuna, Y. (2000). Türk mûsikîsi kavram ve terimleri ansiklopedisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Öztürk, L. (2023, 03 22). Ney icrasında vibrato tekniğine dair bir inceleme. Turkish Academic Research Review, 8(1), 57-70.
• Sarı, A. (2012). Türk müziği çalgıları. İstanbul: Nota.
• Say, A. (1992). Müzik ansiklopedisi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi .
• Sayın, N. (2006). Ney'in mâneviyatta ve musikimizdeki yeri. Ney'e Dair, 99-106, Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü .
• Tan, A. (2015). Niyazi Sayın'ın üslup ve tavrını yansıtan artikülasyon öğeleri. Rast Müzikoloji Dergisi, 3(2), 847-863.
• Tanrıverdi, H. (2021). Dilsiz kaval icra notasyonunda kullanılan terim ve işaretler üzerine bir model önerisi. Motif Akademi Halkbilim Dergisi, 14(35), 1044-1056.
• Tekşahin, F. (2012). Dilsiz kaval metodu. İzmir: Nilmer Ofset.
• Toz, A. İ. (2014). Niyazi Sayın'ın icrayı oluşturan elemanların transkripsiyonu. İstanbul: Pan.
• Yalgın, A. R. (1940). Cenupta Türkmen çalgıları. Adana: Seyhan.
• Yurtçu, C. (2014). Kavalda perde düzenlerinin oluşumunun halk müziği repertuvarı, notasyonu ve Anadolu çalma geleneği ile ilişkisi. 1. Uluslararası Kaval Sempozyumu Bildirileri, 89-110, İstanbul: İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı .
• Zeybek, Ö. (2013). Türk makam müziğinde üslup-tavır görüşleri doğrultusunda Münir Nureddin Selçuk Alaaddin Yavaşça ve Bekir Sıdkı Sezgin icralarının analizi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.