Çocuk ve Kentsel Mekan İlişkisi: Erzurum’da Çocuk Oyun Alanlarının Erişilebilirlik ve Alansal Yeterlilik Analizi

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 1, 11 - 27, 29.07.2019

Defne Dursun , Cansu Güller

https://doi.org/10.29048/makufebed.515261

Cited By: 7

Öz

Çocukların bireysel ve sosyal gelişimlerinde içinde
yaşadıkları fiziksel çevrenin etkisi giderek daha çok kabul edilmektedir. Bu
makale, Çocuk Dostu Kent yaklaşımı çerçevesinde çocuk ve kentsel mekân
ilişkisini, çocuk oyun alanları üzerinden tartışmaktadır. Bu amaçla Erzurum
kentinde farklı kentleşme dinamikleri ile öne çıkan üç mahalledeki çocuk oyun
alanlarının erişilebilirlikleri ve alansal büyüklük açısından yeterlilikleri
incelenmiştir. Erişilebilirlik analizleri için farklı yaş gruplarının değişen
ihtiyaçları dikkate alınmıştır. Ayrıca çocukların hem bu alanları hem de sokak
ve diğer kentsel boşlukları nasıl kullandıkları da gözlemlenmiştir. Bu analiz
ilk olarak tarihsel süreçte kentsel mekân oluşumunda gözlemlenen farklılıkların
çocuk oyun alanları açısından da farklı uygulamaları öne çıkardığını
göstermiştir. İkinci olarak, bu analize göre tüm
bölgelerde 11 yaş altı çocukların oyun alanlarına erişimi sorunlu, çocuk oyun
alanı varlığı alansal büyüklük bakımından yetersizdir. Üçüncü olarak, kentsel mekânların
çocuklar tarafından kullanımı sosyo-ekonomik yapıdan etkilenmektedir. Öncelikle
yasal mevzuatımızda çocuk oyun alanlarının büyüklüğü ve kentsel alan içindeki
dağılımına ilişkin bir standart belirlenmeli ve çocuk oyun alanları konusunda
bazı zorunluluklar tanımlanmalıdır. Diğer kentsel mekânlar çocukların kullanımı
açısından güvenliği artacak şekilde yeniden tasarlanmalıdır. Her ilde yoğun bir
şekilde devam eden kentsel dönüşüm projeleri, kentlerdeki bu gibi sorunları
çözmek ve herkes için daha yaşanılabilir kentsel mekânlar oluşturmak için bir
fırsata dönüştürülebilir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Dostu Kent, Oyun Alanları, Erişilebilirlik, Alansal Yeterlilik, Erzurum

Teşekkür

Arazi kullanımı güncellemesi ve haritalama çalışmaları sırasında yaptıkları katkılardan dolayı Atatürk Üniversi-tesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğrencilerinden M. Emirhan Karaman ile Muhammed Ayık’a teşekkür ederiz.

Relationship between Child and Urban Space: Accessibility and Areal Efficiency Analysis of Playgrounds in Erzurum

Öz

The effect of physical environment on cognitive
and social development of children is highly admitted. Thus, this article
discusses the relation between child and urban space through playgrounds within
the perspective of Child Friendly Cities Approach. For this purpose,
accessibilities and areal efficiencies of playgrounds within three different regions
of Erzurum, selected due to their different urbanization processes, are
examined. Changing needs of different age groups are considered for the
accessibility analysis. Practices of children to use playgrounds, streets and
other urban spaces are also observed. This analysis, firstly, puts forward that
applications related to playgrounds varies due to the varieties of urban space
formation through time.  Secondly, the
playgrounds are not accessible for children aged under 11 and have areal
efficiency problems within all regions. Thirdly, the usage of urban space by
children is affected by their socio-economic situations. Thus, it is a priority
to determine a legal obligation about the size and distribution of playgrounds
within urban space through regulations. Moreover, other urban spaces must be
redesigned to be more secure for their everyday usage by children. The ongoing
urban transformation projects at all cities should be used as an opportunity to
solve these issues and provide more liveable urban spaces for all.

Anahtar Kelimeler

Child friendly cities, playgrounds, accessibility, areal efficiency, Erzurum

Kaynakça

• Akarsu, F. (1984). Piaget'ye Göre Çocukta Mekân Kavramının Gelişimi. Mimarlık(9), 31-33.
• Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J., & Nolenhoeksema, S. (2006). Psikolojiye Giriş. Ankara: Arkadaş Kitabevi.
• Bakan, K., & Konuk, G. (1987). Türkiye'de Kentsel Dış Mekânların Düzenlenmesi. Ankara: TÜBİTAK Yapı Araştırma Enstitüsü.
• Birol, G. (2009, Ocak). Çocuk Dostu Kent Neresidir? Megaron Balıkesir, Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi Dergisi, 10-13.
• Churchman, A. (2003). Is There a Place for Children in the City? Journal of Urban Design, 8(2), 99-111.
• Corsi, M. (2002, October). The Child Friendly Cities Initiative in Italy. Environment and Urbanization, 14(2).
• Dursun, D. (2015). Capacity for Urban Adaptation to Climate Change: Case Study of Erzurum and Kayseri. ICUC9 - 9th International Conference on Urban Climate jointly with 12th Symposium on the Urban Environment. Toulouse, France.
• Dursun, D. (2015). Emlak Geliştirme Sektöründeki Yeniden Yapılanmanın Kentsel Süreçlere Etkisi: Erzurum ve Kayseri Örnekleri. ODTÜ Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Dursun, D., & Yavaş, M. (2015). Climate-Sensitive Urban Design in Cold Climate Zone: The City of Erzurum, Turkey. International Review for Spatial Planning and Sustainable Development, 3(1), 17-38. doi:http://dx.doi.org/10.14246/irspsd.3.1_17
• Dursun, D., Yılmaz, S., Yılmaz, H., Irmak, A., Demir, M., & Yavaş, M. (2015). Hava Kirliliğinde Ekolojik Koridor Senaryoları: Erzurum Kenti. Erzurum: Rana Medya.
• Duygu Çukur, E. G. (2011). Erken Çocukluk Döneminde Görsel Algı Gelişimine Uygun Mekan Tasarımı. Aile ve Toplum, 7(24), 25-36.
• Erbil, F. (2016). Çocuk Algısı ve Çocuk Katılımı. G. V. Ayhan Kaya içinde, Değerler Eğitimi: Eğitimde Farklılık ve Katılım Hakkı (s. 107-126). İstanbul: İstanbul bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ermiyagil, M. S., & Gürçınar, C. S. (2015, Eylül). Kentsel Mekanın Gelişiminde Çocuk Oyun Alanlarının Rolü: K.K.T.C'de Yeni Kent Gönyeli Örneği. İdeal Kent: Çocuk ve Kent, 17, 12-45.
• Ersoy, M. (2015). Kent Planlamada Standartlar. İstanbul: Ninova Yayınevi.
• Ersoy, M. (2017). Osmanlı'dan Günümüze İmar ve Yasalar. İstanbul: Ninova Yayınları.
• Gökmen, H. (2008). Çocuk Dostu Kent. 1. Çocuk, Kent ve Mimarlık Ulusal Buluşması (s. 21-22). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi.
• Günay, N. (2016). Fiziksel Çevrelerin Çocuk Üzerindeki Etkisi Bağlamında 'Kapsayıcı Oyun Alanları'. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimari Tasarım Programı, Yüksek Lisans Tezi.
• James, A. (2001). Yeni Çocuk Sosyolojisinde Sorunlar, Bakış Açıları ve Uygulamalar. B. Onur (Dü.), Dünyada ve Türkiye'de Değişen Çocukluk: III. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri 16-18 Ekim 2000 içinde (s. 27-36). Ankara: Ankara Üniversitesi- Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No:9.
• James, A. (2010). Interdisciplinarity - for better or worse. Children's Geographies, 8(2), 215-216. doi:10.1080/14733281003691475
• James, A., & Prout, A. (1997). Constructing and Resconstructing Childhood. NewYork: Routledge.
• Koç, N., Tavşancıl, E., & Demir, E. (2015, Eylül). Çocuk Dostu Şehir Girişimi ve Çocukların Gözüyle Ankara. İdeal Kent - Çocuk ve Kent, 17, 106-139.
• Köse, O. (2016). Geçmişten Günümüze Şehir ve Çocuk - Cilt I. Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları.
• Özdemir, N. (2014). Osmanlı'dan Cumhuriyete Bir Cemiyet Kadını: Nakiye Elgün. Phoenix .
• Severcan, Y. C. (2015, Eylül). Çocukların Gözünden Çocuk Dostu Yer Kavramı ve Yaşanılan Çevrelerin Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği. İdeal Kent: Çocuk ve Kent, 17, 140-181.
• Şişman, E., & Özyavuz, M. (2010). Çocuk Oyun Alanlarının Dağılımı ve Kullanım Yeterliliği: Tekirdağ Örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(1), 13-22.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (tarih yok). T.C. Dışişleri Bakanlığı Resmi Internet Sitesi. Eylül 10, 2018 tarihinde Çocuk Hakları Konusunda Türkiye'de Yapılan Çalışmalar: http://www.mfa.gov.tr/cocuk-haklari-konusunda-turkiye_de-yapilan-calismalar.tr.mfa adresinden alındı
• Tandoğan, O. (2014). Çocuk İçin Daha Yaşanılır Bir Kentsel Mekan: Dünyada Gerçekleştirilen Uygulamalar. Megaron, 9(1), 19-33. doi: 10.5505/MEGARON.2014.43534
• Taşçı, B. G. (2010). Sokağın Günümüz Koşullarında Çocuk Oyun alanı Olarak Ele Alınması ve Değerlendirilmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Yüksek Lisans Tezi.
• Ünal, M. (2009). Çocuk Gelişiminde Oyun Alanlarının Yeri ve Önemi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 95-109.
• UNICEF. (tarih yok). Child Friendly Cities Initiative. 2019 tarihinde UNICEF for Every Child: https://childfriendlycities.org/ adresinden alındı
• Uysal, A. (2015, Eylül). Çocuk Coğrafyaları ve Çocukların Gündelik Mekanları. İdeal Kent - Çocuk ve Kent, 17, 46-61.
• Uzun, G. (1990). Kentsel Rekreasyon Alan Planlaması. Adana: Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No:48.
• Yalçınkaya, Ş. (2015, Eylül). Modern Kentin Yeni Kamusal Alanında Çocuk, Alışveriş Merkezleri ve Serbest Zman Etkinlikleri. İdeal Kent - Çocuk ve Kent, 17, 80-105.
• Yılmaz, S., & Bulut, Z. (2002). Kentsel Mekânlarda Çocuk Oyun Alanları Planlama ve Tasarım İlkeleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(3), 345-351.