HEDONİK VE FAYDACI TÜKETİM İLE KOMPULSİF SATIN ALMA İLİŞKİSİNDE KREDİ KARTI KULLANIMI VE PİŞMANLIK: ONLİNE PAZARYERLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 420 - 441, 26.03.2021

Talha Bayır

https://doi.org/10.30798/makuiibf.835654

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma ile Faydacı ve Hedonik Tüketim’in Kontrolsüz Kredi Kartı Kullanımı ile yol açtığı Kompulsif Satın Alma ve sonrasında yaşanan Pişmanlık Düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklem kitlesini, 466 online alışveriş tüketicisi oluşturmaktadır. Araştırma verilerine öncelikle tanımlayıcı ve betimleyici istatistikler ile geçerlilik ve güvenilirlik analizleri yapılmıştır. Daha sonra gerçekleştirilen açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinin ardından ise PATH Analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırma analizleri sonucunda elde edilen bulgulara göre; hedonik tüketim, kontrolsüz kredi kartı kullanımı ve kompulsif satın almayı pozitif yönde etkilerken; faydacı tüketim ise kontrolsüz kredi kartı kullanımı aracılığı ile kompulsif satın almayı negatif yönde etkilemektedir. Ayrıca kontrolsüz kredi kartı kullanımı, kompulsif satın almayı etkilerken; kompulsif satın alma ise pişmanlık durumunu etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Hedonik Tüketim, Faydacı Tüketim, Kompulsif Satın Alma, Kredi Kartı Kullanımı, Pişmanlık

HEDONIC AND UTILITARIAN CONSUMPTION WITH COMPULSIVE BUYING RELATIONSHIP USE OF CREDIT CARD AND REGRET: A RESEARCH ON ONLINE MARKETPLACE

Öz

With this research, it is aimed to determine the Compulsive Purchase and the Regret Levels experienced after Utilization of Uncontrolled Credit Cards of Utilitarian and Hedonic Consumption. The sample group of the research consists of 466 online shopping consumers. In this context, descriptive statistics and validity and reliability analysis of the data were performed. After explanatory and confirmatory factor analysis, PATH analysis were applied. According to the findings obtained as a result of the research analysis; hedonic consumption, uncontrolled credit card usage and compulsive buying positively affected; utilitarian consumption negatively affects compulsive purchasing through uncontrolled credit card usage. In addition, uncontrolled credit card usage affects compulsive purchasing; compulsive buying affects regret.

Anahtar Kelimeler

Hedonic Consumption, Utilitarian Consumption, Compulsive Buying, Credit Card Usage, Regret

Kaynakça

• Adomaviciute, K. (2013). Relationship Between Utilitarian and Hedonic Consumer Behavior and Socially Responsible Consumption, Journal of Economics and Management, 18(4), 754-760.
• Ahn, T., Ryu, S. & Han, I. (2007). The Impact of Web Quality and Playfulness on User Acceptance of Online Retailing. Information & Management, 44, 263–275.
• Ahtola, O. T. (1985). Hedonic and Utilitarian Aspects of Consumer Behavior: an Attitudinal Perspective. Association for Consumer Research, 12, 7-10.
• Altunışık, R., Çallı, L. (2004). Plansız Alışveriş (Impulse Buying) ve Hazcı Tüketim Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Satınalma Karar Sürecinde Bilgi Kullanımı, 3. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, 231-240.
• Andreassen, C. S. (2014). Shopping Addiction: An Overview. Journal of Norwegian Psychological Association, 51, 194–209.
• Armağan, E., Temel, E. (2018). Türkiye’de Online Kompulsif Alışveriş Davranışı Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 621-653.
• Arnold M. J. ve Reynolds, K. E. (2003). Hedonic Shopping Motivations. Journal of Retailing, 79(2), 77-95.
• Awanis, S. ve Cui, C. C. (2013). Consumer Susceptibility to Credit Card Misuse And Indebtedness, Asia Pasific Journal Of Marketing And Logistics, 26, 408-429.
• Babacan, M., (2001). Hedonik Tüketim ve Özel Günler Alışverişlerine Yansıması, 6. Ulusal Pazarlama Kongresi, Erzurum, 97-106.
• Babin, B. J., Darden, W. R., Griffin, M. (1994). Work and/or Fun: Measuring Hedonic and Utilitarian Shopping Value, Journal of Consumer Research, 20(4), 644–656.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (2005). Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu Tasarısı Taslağı, https://www.alomaliye.com/banka_kartlari_taslak.htm (Erişim: 10 Temmuz 2020).
• Başaran, U., Büyükyılmaz, O. (2015). The Effects of Utilitarian and Hedonic Values on Young Consumers’ Satisfaction and Behavioral Intentions, Eurasian Journal of Business and Economics, 8(16), 1-18.
• Bei, L. T. ve Chen, M. Y. (2015). The Effects of Hedonic and Utilitarian Bidding Values on E-Auction Behavior, Electron Commer Research, 15, 483–507.
• Bevill, S. ve Dale L. R. (2006). Students and Misuse Of Credit, Proceeding of the Academy of Educational Leadership, 11, 33-36.
• Bloch, P. H., ve Richins, M. L. (1983). Shopping without Purchase: An Investigation of Consumer Browsing Behaviour. Association for Consumer Research, 10, 389-393.
• Blythe, J. (1997). The Essence of Consumer Behaviour, Prentice Hall, Europe.
• Brody, L., Hall, J. (1993). Gender and Emotion, Handbook of Emotion, Guilford Press, New York.
• Camerer, C. F. (1999). Behavioral Economics: Reunifying Psychology and Economics, Perspective, 96, 10575- 10577.
• Camille, N. (2004). The Involvement of the Orbitofrontal Cortex in the Experience of Regret, Journal of Science, 304, 1167-1170.
• Carpenter, J. M. ve Moore, M. (2009). Utilitarian and Hedonic Shopping Value in the US Discount Sector, Journal of Retailing and Consumer Services, 16, 68–74.
• Carpenter, J. M., Moore, M., ve Fairhurst, A. E. (2005). Consumer Shopping Value For Retail Brands. Journal of Fashion Marketing and Management An International Journal, 9(1), 43-53.
• Çelik, S. (2009). Hazsal ve Faydacı Tüketim, Derin Yayınları, İstanbul.
• Chang, E. (2002). The Mediating Role of Shopping Value in Apparel Shopping Satisfaction (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Oregon State University.
• Coricelli, G. (2005). Regret and Its Avoidance: A Neuroimaging Study of Choice Behavior, Journal of Nature Neuroscience, 8(9), 1255-1262.
• Crowley, A. E., Spangenberg, E. R., ve Hughes, K. R. (1992). Measuring The Hedonic and Utilitarian Dimensions of Attitudes Toward Product Categories. Marketing Letters, 3(3), 239-249.
• D‘Astous, A. (1990). An Inquiry into The Compulsive Side Of ―Normal‖ Consumers. Journal of Consumer Policy, 13(1), 15-31.
• Dhar, R. ve Wertenbroch, K. (2000). Consumer Choice Between Hedonic and Utilitarian Goods, Journal of Marketing Research, 37, 60-71.
• Faber, R. J. & O’Guinn, T. C. (1992). A Clinical Screener For Compulsive Buying. Journal of Consumer Research, 19(3), 459–469.
• Faber, R. J. ve O‘Guinn, T. C. (1989). Classifying Compulsive Consumers: Advances in the Development of A Diagnostic Tool, ACR North American Advances, 16, 738-744.
• Faber, R. J. ve Vohs, K. D. (2004). To Buy Or Not To Buy? Self-Control And Self-Regulatory Failure in Purchase Behavior, Guilford Press, 14, 509-524.
• Faber, R. J., T. C. O’Guinn ve R. Krych (1987). Compulsive Consumption, Advances in Consumer Research, 14, 132- 135.
• Fettahlıoğlu, H. S., Yıldız, A, ve Birin, C. (2014). Hedonik Tüketim Davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ve Adıyaman Üniversitesi Öğrencilerinin Hedonik Alışveriş Davranışlarında Demografik Faktörlerin Etkisinin Karşılaştırmalı Olarak Analizi, Journal of Academic Social Science Studies, 27, 307-331.
• Gültekin, C. (2019). Kredi Kartı Kullanımının Hedonik, Plansız ve Kompulsif Satın Alma Davranışı Üzerine Etkisi Bağlamında Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Hopkinson, G. C. ve Pujari, D. (1999). A Factor Analytic Study of The Sources of Meaning In Hedonic Consumption. European Journal of Marketing, 33(3/4), 273-294.
• Horvátha, C., Adıgüzel, F. (2018). Shopping Enjoyment to The Extreme: Hedonic Shopping Motivations And Compulsive Buying in Developed and Emerging Markets, Journal of Business Research, 86, 300–310.
• Hussain, A. H., Bohari, A. M. (2012). The Use of High-Speed Internet As A Platform For Compulsive Online Buying: A Case Of Study Of Post-Graduate Students in Malaysia, Geografia Online Malaysia Journal of Society and Space 8(7), 32-43.
• Inman, J. J., Dyer, J. S., Jia, J. (1997). A Generalized Utility Model of Disappointment and Regret Effects on Post-Choice Valuation, Marketing Science, 16(2), 97-111.
• Kim, S. ve Eastin, M. (2011). Hedonic tendencies and the online consumer: An investigation of the online shopping process, Journal of Internet Commerce, 10, 68–90.
• Kırcı, H. (2014).Hedonik Tüketim Davranışları ve Toplumsal Etkileri, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 10(1), 80-100.
• Kök, S.B.ve Aksel, İ. (2016). İş Hayatında Nicel Başarı Tanımlamasına Bir Karşı Duruş: Erdem Ahlâkı Yaklaşımı, International Conference on Eurasian Economies in Hungary, 115, 140-149.
• Köker, N. E. ve Maden, D. (2012). Hazcı ve Faydacı Tüketim Bağlamında Tüketicinin Ürün Temelli Yenilikçiliği Algılaması: Amprik Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(2), s. 94-121.
• Kop, A. E. (2008). Satın Alma Davranışında Hedonik ve Faydacı Tüketimin Ölçülmesi ile ilgili Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Lee, M., Kim, Y., Fairhurst, A. (2009). Shopping Value in Online Auctions: Their Antecedents and Outcomes. J. Ret. Consum. Serv., 16(1), 75-82.
• Lo, H. Y. ve Harvey, N. (2011). Shopping Without Pain: Compulsive Buying and The Effects of Credit Card Availability in Europe and The Far East. Journal of Economic Psychology, 32(1), 79-92.
• Manchiraju, S., Sadachar, A. & Ridgway J. L. (2016). The Compulsive Online Shopping Scale (COSS): Development and Validation Using Panel Data. International Journal of Ment Health Addiction, 15, 209-223.
• Mathews, C., Ambroise, L. ve Brignier, J. M. (2009). Hedonic and Symbolic Consumption Perceived Values: Opportunities for İnnovators and Designers in the Fields of Brand and Product Design, Renaissance & Renewal in Management Studies, Liverpool, United Kingdom, 1-32.
• McCall, M. ve Belmont, H. J. (1996). Credit Card Insignia and Restaurant Tipping: Evidence For An Associative Link. Journal of Applied Psychology, 81(5), 609.
• Mucuk, İ. (1996). Pazarlama İlkeleri, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Odabaşı, Y. (2006). Tüketim Kültürü, Sistem Yayıncılık, İstanbul
• O'Guinn, T. C. & Faber, R. J. (1989). Compulsive Buying: A Phenomenological Exploration. Journal of Consumer Research, 16(2), 147–157.
• Okutan, S., Bora, B., Altunışık, R. (2013). Keşifsel Satın Alma Eğilimleri ve Bu Eğilimlerin Plansız, Kompülsif ve Hedonik Satın Alma Tarzlarıyla Olan İlişkisinin İncelenmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3), 117- 136.
• Özkan, B. (2017). Hedonik Tüketim, Kadınlar ve Burçlar, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(1), 117-135.
• Öztürk, B. E., (2015), Tüketici Davranışları, Ekin Yayınevi, (1. Baskı), Bursa.
• Palan, K. M., Morrow, P. C., Trapp, A. ve Blackburn, V. (2011). Compulsive Buying Behavior in College Students: The Mediating Role of Credit Card Misuse, Journal of Marketing Theory and Practice, 19, 81-96.
• Phau, I. ve Woo, C. (2008). Understanding Compulsive Buying Tendencies Among Young Australians: The Roles of Money Attitude and Credit Card Usage. Marketing Intelligence and Planning, 26(5), 441-458.
• Pirog, S. F. ve Roberts, J. A. (2007). Personality and Credit Card Misuse Among College Students: The Mediating Role of Impulsiveness. Journal of Marketing Theory and Practice, 15(1), 65-77.
• Prelec, D. ve George L. (1998), The Red and the Black: Mental Accounting of Savings and Debt, Marketing Science, 17(1), 4–28.
• Raghubir, P. ve Srivastava, J. (2008). Monopoly Money: The Effect of Payment Coupling and Form on Spending Behavior. Journal of Experimental Psychology: Applied, 14(3), 213.
• Ramanathan, S. ve Menon, G. (2006). Time-Varying Effects of Chronic Hedonic Goals On Impulsive Behavior, Journal of Marketing Research, 12(3), 628-641.
• Ridgway, N., Kinney, M. K. & Monroe, K. B. (2011). The Measurement of Compulsive Buying and Its Application to Internet Buyers. Journal of Retailing, 88(1), 63-71.
• Roberts, J. A. ve Jones, E. (2001). Money Attitudes, Credit Card Use, and Compulsive Buying Among American College Students. Journal of Consumer Affairs, 35(2), 213-240.
• Roberts, J. A. ve Martinez, C. R. (1998). The Emerging Consumer Culture in Mexico: An Exploratory Investigation of Compulsive Buying in Mexican Young Adults. Journal of International Consumer Marketing, 10(1-2), 7-31.
• Roehm, H., Roehm, M. (2005). Revisiting the Effect of Positive Mood on Variety-Seeking. J. Consum. Res., 32(2), 330-336.
• Rook, D. W. & S. T. Hoch (1985). Consuming Impulses. Advances in Consumer Research, 12.
• Sarıtaş, E. ve Haşıloğlu, S. B. (2015). Çalışan Kadınların Özel Alışveriş Sitelerinden Satın Alımlarının Hedonik Amaçlı Tüketim Açısından Incelenmesi, İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 6(1), 53-62.
• Semiz, B. B. (2017). A ve B Tipi Kişilik Özelliklerine Göre Tüketicilerin Plansız, Kompülsif ve Hedonik Satın Alma Davranışlarının Araştırılması. Pazarlama İçgörüsü Üzerine Çalışmalar, 1(1/2), 13-22.
• Smith, T. E., Richards, K. V., Shelton, V. M. ve Malespin, T. S. (2015). Sirens’ Call: Understanding Poor Financial Decision Making and Credit Card Misuse, Journal of Human Behavior in the Social Enviroment, 1-10.
• Soman, D. (2003). The Effect of Payment Transparency on Consumption: Quasi-Experiments From The Field. Marketing Letters, 14(3), 173-183.
• Steenkamp, JEM., Baumgartner, H. (1995). Development and Crosscultural Validation of A Short Form of CSI As A Measure of Optimum Stimulation Level. Int. J. Res. Market., 12(2), 97-104.
• Tamam, L., R. S. Diller ve Özpoyraz, N. (1998). Kompulsif Satın Alma: Bir Gözden Geçirme, Türk Psikiyatri Dergisi, 9(3), 224-230.
• Thomas, M., Desai, K. K. ve Seenivasan, S. (2010). How Credit Card Payments Increase Unhealthy Food Purchases: Visceral Regulation of Vices. Journal of Consumer Research, 38(1), 126-139.
• To, P. L., Liao, C. ve Lin, T. H. (2007). Shopping Motivations on Internet: A Study Based on Utilitarian and Hedonic Value, Technovation, 27, 774–787.
• Tokgöz, E. (2019). Hedonik ve Faydacı Tüketimin Dürtüsel ve Kompulsif Satın AlmaÜzerinde Etkisi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bililmler Enstitüsü Dergisi, 35, 93-108.
• Tsiros, M., Mittal, V. (2000). Regret: A Model of Its Antecedents and Consequences in Consumer Decision Making, Journal of Consumer Research, 26(4), 401-417.
• Ünal, S. ve Ceylan, C. (2008), Tüketicileri Hedonik Alışverişe Yönelten Nedenler: İstanbul ve Erzurum İllerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 265-283.
• Wang, J. ve Xiao, J. J. (2009). Buying Behavior, Social Support and Credit Card Indebtedness of College Students, International Journal of Consumer Studies, 33, 2-10.
• Wang, Y., He, X. & Yin, X. (2016). The Impact of Consumer Materialism in China on Online Compulsive Buying Behavior. Wuhan International Conference on e-Business, 582-589.
• Weisberg, D. P., Beck, S. R. (2012). The Development of Children's Regret and Relief, Cognition & Emotion, 26(5), 820-835.
• Westbrook, R. A., ve Black, W. C. (1985). A Motivation-Based Shopper Typology, Journal of Retailing, 61(1), 78-103.
• Yu, C. ve Bastin, M. (2010). Hedonic Shopping Value and Impulse Buying Behavior in Transitional Economies: A Symbiosis in The Mainland China Marketplace, Brand Management, 18(2), 105-114.
• Zeelenberg, M., Pieters, R. (1999). Comparing Service Delivery to What Might Have Been Behavioral Responses to Regret And Disappointment, Journal of Service Research, 2(1), 86-97.
• Zeelenberg, M., Pieters, R. (2007). A Theory of Regret Regulation 1.0, Journal of Consumer Psychology, 17(1), 3-18.
• Zhong, J. Y. ve Mitchell, V. W. (2012). Does consumer well-being affect hedonic consumption?, Psychology and Marketing, 29(8), 583-594.