COVID-19 HANEHALKI ÇEVRE ÖLÇEĞİ’NİN DEĞERLENDİRİLMESİ: GEÇERLİLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 229 - 245, 29.03.2023

Huriye İrem Kalaycı Kırlıoğlu , Sibel Büşra Çakın , Mehmet Kırlıoğlu

https://doi.org/10.30798/makuiibf.1097398

Öz

Bu çalışmanın amacı Behar‐Zusman vd., (2020) geliştirilen ve Türkçe dil geçerliliği Öztürk vd. (2020) tarafından yapılan 30 maddelik Covid-19 Hanehalkı Çevre Ölçeği’nin psikometrik özelliklerini değerlendirmektir. Araştırma, metodolojik çalışmalar kapsamında yer almaktadır. Çalışma kapsamında geçerlilik ve güvenirlik analizleri gerçekleştirilmiştir. Doğrurulayıcı Faktör Analizi için 322, benzer ölçekler geçerliliği için 90 kişiye ulaşılmıştır. Güvenirlik analizleri 322 kişiden elde edilen veriler üzerinde yapılmıştır. Behar‐Zusman ve diğerleri (2020) tarafından ortaya konulan 2 alt boyutlu 30 maddeli orijinal yapı korunmuştur. Ancak Birlik/Beraberlik alt boyuna ait olan 12. madde ilgili kriterleri sağlamadğından ölçek maddeleri içerisinden çıkarılmıştır. Çalışma sonucunda 29 madde ve “Çatışma” ve “Birlik/Beraberlik” boyutlarından oluşan COVID-19 Hanehalkı Çevre Ölçeği genel nüfustan çekilen örneklem üzerinde doğrulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Hanehalkı, Geçerlilik, Güvenirlilik

COVID-19 HOUSEHOLD ENVIRONMENT SCALE: VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

Öz

The aim of this study is to to evaluate the psychometric properties of the 30-item COVID-19 Household Environment Scale developed by Behar‐Zusman et al., (2020) and the Turkish language validity was done by Öztürk et al. (2020). The research is within the scope of methodological studies. Within the scope of the study, validity and reliability analyzes were carried out. 322 people were contacted for Confirmatory Factor Analysis and 90 for similar scales validity. Reliability analyzes were performed on data obtained from 322 individuals. The original 30-item structure with 2 sub-dimensions introduced by Behar‐Zusman et al. (2020) has been preserved. However, since the 12th item belonging to the Unity/Together sub-dimension did not meet the relevant criteria, it was excluded from the scale items. As a result of the study, the 5-point Likert-type COVID-19 Household Environment Scale, which consists of 29 items and two sub-dimensions named "Conflict" and "Togerherness", was validated on the sample drawn from the general population. It was concluded that the scale had a clean and good factor structure, and its construct validity and internal consistency were high.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Household, Validity, Reliability

Kaynakça

• Akat M., Karataş K. (2020). Psychological effects of COVID-19 pandemic on society and its reflections on education. Turkish Studies, 15, 1-13.
• Akgül, A. (2005). Tıbbi araştırmalarda istatistiksel analiz teknikleri. Ankara: Emek Ofset Ltd. Şti.
• Aktaş, G. (2015). Türkiye’de aile sosyolojisi çalışmalarına genel bir bakış. Sosyoloji Konferansları, 52. 419-441.
• Alacahan, O. (2010). Aile birliğini oluşturan faktörler ve işlevleri. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1). 289-298.
• Alpago, H., Alpago, D. O. (2020). Koronavirüs salgınının sosyoekonomik sonuçları. İBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 99-114.
• Alpar, R. (2016). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aşkın, R., Bozkurt , Y., Zeybek, Z. (2019). Covid-19 pandemisi: Psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 37, 304-318.
• Behar-Zusman, V., Chavez, J. V., Gattamorta, K. (2020). Developing a meeasure of the ımpact of COVID-19 social distancing on household conflict and cohesion. family process, 59(3), 1045-1059.
• Bekiroğlu, S., Yılmaz, B. (2021). Toplumsal entegrasyon ölçeğinin Türkçe formunun ağır ruhsal hastalığa sahip bireylerde ve ailelerinde geçerliği ve güvenirliği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(3), 923-937.
• Bulut, I. (1990). Aile değerlendirme ölçeği el kitabı. Ankara: Özgüzeliş Matbaası.
• Çalışkan, N., Aslanderen, M. (2014). Aile içi iletişim ve siber yaşam: Teorik bir çözümleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2). 263-277.
• Duyan, V. (2010). Sosyal hizmet: Temelleri, yaklaşımları, müdahale yöntemleri. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği.
• Doğan, O. (2013). Araştırma konularının seçimi. Z. Kaya, Ş. Taşdemir, S. Akbaşlı, M. Şahin, M. Altın, M. Yağcı, O. Doğan, Y. İslam, A. Kayış, D. Nacar, N. Sayın, M. Ünver içinde, Araştırma Yöntem ve Teknikleri (s. 11-30). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Görgün Baran, A (2004). Türkiye’de aile içi iletişim ve ilişkiler üzerine bir model denemesi. Hacettepe Üniversitesi. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 1, 31-41.
• Gökçe, B. (1976). Aile ve aile tipleri üzerine bir inceleme. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8.(1-2). 45-67
• Hooper, D., Coughlan, J., Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Jöreskog, K. G., Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the simplis command language. Chicago: Scientific Software International Inc.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karataş, Z. (2020). COVID-19 pandemisinin toplumsal etkileri değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 3-17.
• Kargı, E. Akman, B. (2007). Üniversiteli gençlerin bakış açısıyla aile içi sorunlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18 (1). 31-38.
• Kaya, S., Kırlıoğlu, M., Toptaş, T. (2021). COVID-19 Pandemisinin ruhsal ve psikosomatik etkilerini değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(2), 525-541.
• Karaca, N. Aksakal, E. Kılıç, C. (2020). Covid-19 salgınının Türkiye’de aile içerisinde yol açtığı toplumsal etkiler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (4). 1811-1831
• Koca, Ş. N. (2021). COVİD- 19 salgınının aile yapısına etkileri. Bitlis Eren Üniversitesi Beşeri ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1). 18-38.
• Korkut, F. (1996). İletişim becerilerini değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7 (2). 18–23. Özbay, Y., Aydoğan, D. (2013). Aile yılmazlığı: Bir engele rağmen birlikte güçlenen aile. Sosyal Politika Çalışmaları, 13(31). 129-146.
• Öztürk, M. S., Yılmaz, N., Demir Erbil, D., Hazer, O. (2020). COVID-19 pandemi döneminde hanehalkındaki çatışma ve birlik-beraberlik durumunun incelenmesi. Turkish Studies, 15(4), 295-314.
• Öztürk, Y. E., Kıraç, R., Çiftçi Kıraç, F., Mermerkaya, S. (2018). Sigara bırakma yorgunluğu ölçeğinin türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(25), 1996-2003.
• Öztürk, Y. E., Yeşildal, M., Arık, Ö., Fidan, Y. (2021). Kronik hastalık öz yönetim ölçeğinin türkçe geçerlilik güvenilirliği. Journal of Academic Value Studies, 7(3), 375-381. Samancı, M. (2020). Küresel bir salgın: COVID-19. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 6-11.
• Schreiber, J.B., Nora, A., Stage, F.K., Barlow, E.A., King, J. (2006). Reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: A review. The Journal of Educational Research, 99(6), 323-338.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sosyal Ekonomik Araştırmalar Merkezi (SEKAM). (2016). Türkiye’de aile (ailenin yapısal özellikleri, işlevleri ve değişimi). İstanbul: SEKAM Yayınları
• Şahin, S., Aral, N. (2012). Aile içi iletişim. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 55-66
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, (2021). T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 bilgilendirme platformu. Erişim Tarihi: 28.06.2021, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html
• The Alliance for Child Protection in Humanitarian Action. (2019). Teknik bilgi notu: Koronavirüs pandemisi sırasında çocukların korunması. The Alliance for Child Protection in Humanitarian Action.
• Türk Dil Kurumu (TDK). Güncel Türkçe sözlük. Erişim Tarihi:16.06.2021 https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Uğraş Dikmen, A., Kına, H. M., Özkan, S., İlhan, M. N. (2020). COVID-19 epidemiyolojisi: Pandemiden ne öğrendik. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research. 4, 29- 36.
• Üner, S. (2020). Pandemide küresel durum. T. T. Birliği içinde, TTB Covid-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu (s. 88-101). Ankara.
• Yeşi̇ldal, M., Eri̇şen, M., Kıraç, R . (2020). Sağlık sistemlerine güvensizlik: Bir geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(2), 251-259.
• Yıldırım, Ş., Baydur, H. (2017). Boşanma sürecinde sosyal hizmet uygulamaları. D. Yücel, M.B. Gönültaş içinde, Adli Sosyal Hizmet (s. 296-309). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Waltz, C.F., Strcikland, O.L., Lenz, E. R. (2010) Measurement in nursing and health research. New York: Springer Publishing Company.
• World Health Organization. (2020). Covid-19 strategy update report. Erişim Tarihi:10.04.2021, https://www.who.int/publications/i/item/covid-19-strategy-update---14-april-2020