THE ANALYSIS OF SERVICE SHARING IN METROPOLITAN MUNICIPALITY SOLID WASTE MANAGEMENT AND CLEANING SERVICE AREA

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 714 - 744, 29.03.2023

Gamze Çürüksulu Usta

https://doi.org/10.30798/makuiibf.1220306

Öz

This study aims to investigate the results of service sharing implementations of solid waste management and cleaning in last eight years between metropolitan and county municipalities due to Law No. 6360, which brings a two-step model in municipality management. The research relies on perceptions of senior officers in metropolitan and county municipalities in Ordu and Trabzon. This paper uses semi-structured interview to obtain data and presents descriptive statistics. Findings suggest that the service sharing of solid waste management and cleaning between units is successfully conducted and transformation from provincial municipality to metropolitan municipality is welcomed. Moreover, service sharing between main and crossroads, and ignoring geographical structure create problems between units. Service sharing in its current form recommends that the well-functioning coordination and flexibility in service transferring between units should be performed. Service sharing based on road-type should be eliminated and physical structure of regions should be considered regarding service sharing.

Anahtar Kelimeler

Metropolitan Municipality, County Municipality, Solid Waste Management and Cleaning, Service Sharing, Law No. 6360.

BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MODELİNDE HİZMET PAYLAŞIMI ANALİZİ: KATI ATIK YÖNETİMİ VE TEMİZLİK HİZMET ALANI

Öz

Büyükşehir belediye modelinde iki kademeli yönetim yapısına geçilen 6360 sayılı Kanun değişikliğinden hareketle araştırmanın amacı, büyükşehir belediyeleri ile büyükşehir ilçe belediyeleri arasındaki katı atık yönetimi ve temizlik alanındaki hizmet paylaşımının son sekiz yılda ortaya çıkardığı uygulama sonuçlarının araştırılmasıdır. Araştırma, Ordu ve Trabzon büyükşehir belediyeleri ile büyükşehir ilçe belediyelerindeki üst düzey yönetici algısı üzerinden gerçekleştirilmektedir. Araştırma verilerinin toplanmasında yarı yapılandırılmış mülakat yöntemi kullanılmakta, veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmektedir. Araştırma sonuçları, katı atık yönetimi ve temizlik hizmetlerinin kademeler arasındaki paylaşımının başarılı şekilde sürdürüldüğünü, il belediyesinden büyükşehir belediyesine dönüşmüş olmanın büyük oranda beklenileni karşıladığını göstermektedir. Bir diğer sonucu, ana yol ve ara yol ayrımına dayalı hizmet paylaşımı ile bölgesel koşulların dikkate alınmamasının kademeler arasında sorunlara neden olduğunu göstermektedir. Çalışmada mevcuttaki hizmet paylaşımının, kademeler arasındaki iyi koordinasyon ilişkilerinin ve hizmetlerin devredilebilme esnekliğinin korunması gerektiği önerilirken, ana yol ve ara yol ayrımına dayalı hizmet paylaşımının kaldırılarak bölgesel koşulların hizmet paylaşımında dikkate alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Büyükşehir Belediyesi, İlçe Belediyesi, Katı Atık Yönetimi ve Temizlik, Hizmet Paylaşımı, 6360 Sayılı Kanun.

Kaynakça

• Agun, B. H. ve Güler, M. (2017). Büyükşehir belediyelerinin gelir yapılarının değerlendirilmesi: 2006-2015. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(4), 1-17. http://www.yyusbedergisi.com/dergi/buyuksehir-belediyelerinin-gelir-yapilarinin-degerlendirilmesi-2006-201520180101043601.pdf
• Altınordu Belediyesi. (2014). Stratejik Planı: 2015-2019. Erişim adresi http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/NlUIq+Altinordu_Belediyesi_2015-2019_Stratejik_Plani.pdf
• Arıkboğa, E. (2013). Geçmişten geleceğe büyükşehir belediye modeli. Yerel Politikalar Dergisi. 0(3), 48-96. https://dergipark.org.tr/en/pub/yerelpolitikalar/issue/13663/165299
• Arıkboğa, E. (2018). Yerinden yönetim ve merkezileşmiş büyükşehir sisteminde yetkilerin dağıtılması. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 1-34. https://doi.org/10.14782/marusbd.412624
• Atabeyoğlu, Ö. (2014). Büyükşehir olma sürecinde bir kent: Ordu. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(5), 160-177. https://doi.org/10.30803/adusobed.188834
• Bingöl, Y., Yazıcı, E. ve Büyükakın, T. (2013). İl sınırında büyükşehir belediye modeli: Kocaeli deneyimi. (1. Basım). Kocaeli Büyükşehir Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı Yayınları: Kocaeli.
• Biricikoğlu, H. ve Duyar Demirol, D. (2015). 6360 sayılı yasanın genişleyen büyükşehir belediyesi hizmet sınırının etkinlik ve verimliliğe etkisi bağlamında değerlendirilmesi: Sakarya büyükşehir belediyesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 369-393. https://iibfdergi.sdu.edu.tr/assets/uploads/sites/352/files/yil-2015-cilt-20-sayi-4-yazi19-18122015.pdf
• Bulut, Y. ve Dönmez, D. (2019). 6360 sayılı düzenlemeyle oluşan büyükşehir modelinde büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri arasında yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri: Hatay ili örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2(1), 29-40. https://doi.org/10.33712/mana.551905
• Coğrafi Özellikleri. (t.y.). T.C. Trabzon Valiliği içinde. 21 Eylül 2021 tarihinde http://www.trabzon.gov.tr/cografi-ozellikleri adresinden erişildi.
• Coğrafi Yapı ve İklimsel Özellikler. (t.y.). Genel Bilgiler içinde. 21 Eylül 2021 tarihinde https://trabzon.ktb.gov.tr/TR-126647/cografi-yapi-ve-iklimsel-ozellikler.html adresinden erişildi.
• Çamdere, M. A. ve Genç, F. N. (2018). 6360 sayılı kanun’un kamu hizmetlerinin sunumuna etkisi: Denizli büyükşehir belediyesi örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 35-60. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.337096
• Dağ, M. ve Kılınç, F. (2017). 6360 sayılı kanun sonrası büyükşehir belediyeleri açısından mali özerkliğin değerlendirilmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), 426-443. https://dergipark.org.tr/en/pub/bitlissos/issue/32431/347475
• Eryiğit, B. H. (2018). Metropoliten alanların yönetimine dair kuramlar ekseninde Türkiye’de büyükşehir belediye mevzuatının irdelenmesi. TESAM Akademi Dergisi, Yerel Yönetimler Özel Sayısı. 51-76. https://doi.org/10.30626/tesamakademi.419238
• Genç, F. N. ve Tekçe, Y. (2019). 6360 sayılı kanunun tüzel kişiliği kaldırılan köylere/yeni mahallelere etkisi: Aydın örneği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 20(44), 1-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sobbiad/issue/46675/485557
• Genç, F. N., Özerk, H. ve Ülkü, M. S. (2018). 6360 sayılı kanunun kamu hizmetlerinin sunumuna etkisi: İncirliova belediyesi örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 206-221. https://doi.org/10.31592/aeusbed.387117
• Genç, F., N. (2016). 6360 sayılı yasa ve büyükşehir belediyelerinde dönüşüm. (Ed.) Türkiye’de Yeni Kamu Yönetimi: Yerel Yönetim Reformu içinde (271-303). İstanbul; WALD Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi Vakfı. https://www.wald.org.tr/Uploads/Pages/Module/J5JJ3E44T3252RZ758LWXF1P12GH75.pdf
• Gül, H. (2016). Türkiye’de yerel, metropoliten ve bölgesel ölçekte idari reformlar. (Ed.) Türkiye’de Yeni Kamu Yönetimi: Yerel Yönetim Reformu içinde (271-303). İstanbul; WALD Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi Vakfı. https://www.wald.org.tr/Uploads/Pages/Module/J5JJ3E44T3252RZ758LWXF1P12GH75.pdf
• Gül, H., Özgür, H. ve Efe, S. (2017). Niçin ve nasıl bir büyükşehir belediye reformu? Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 1(4), 1-12. http://www.yyusbedergisi.com/dergi/nicin-ve-nasil-bir-buyuksehir-belediye-reformu20180101031608.pdf
• Güler, M. (2019). Uygulama sonuçlarıyla yeni büyükşehir modeli: Tekirdağ örneği. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• İl İlçe Mesafe, (t.y.). Karayolları Genel Müdürlüğü İl İlçe Mesafe içinden 21 Eylül 2021 tarihinde https://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionDocuments/KGMdocuments/Root/Uzakliklar/ililcemesafe.pdf adresinden erişildi.
• İl İlçe Yüzölçümleri, (t.y.). Harita Genel Müdürlüğü içinden 21 Eylül 2021 tarihinde https://www.harita.gov.tr/il-ve-ilce-yuzolcumleri adresinden erişildi.
• İzci, F. ve Turan, M. (2013). Türkiye’de büyükşehir belediyesi sistemi ve 6360 sayılı yasa ile büyükşehir belediyesi sisteminde meydana gelen değişimler: Van örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 117-152. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/194341
• Kalpaklıoğlu, G. (2017). 6360 sayılı büyükşehir yasasının kırsal kesime etkilerinin değerlendirilmesi Ordu Büyükşehir Belediyesi Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Karagöz, Y. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (2. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kışınbay, S. (2020). Katı atıkların toplanmasında yerel yönetimlerin ve coğrafi bilgi sistemlerinin rolü. Yapı Bilgi Modelleme Dergisi, 2(2), 40-48. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ybm/issue/60802/674588
• Kutlu, Ö. ve Kahraman, S. (2017). Büyükşehir belediyesi yapılanmasında imar ve planlama fonksiyonları. Belediye yönetimi ve kamusal ilişkiler içinde (121-183). İstanbul: Der Yayınları.
• Menteşe, S. ve Kızılçam, G. (2021). Türkiye’de katı atık yönetim uygulamaları ile İzaydaş (Kocaeli) örneğinin karşılaştırılması, Doğu Coğrafya Dergisi, 26(46), 109-128. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunidcd/issue/66163/1035958
• Oktay, T. (2016). 6360 sayılı kanuna dayalı büyükşehir belediye reformunu anlama ve anlamlandırma. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(1), 71-131. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/297175
• Oktay, Z. (2017). Zabıta ve ruhsat denetim hizmetleri. Yerel hizmetler içinde (195-213). İstanbul: Der Yayınları. Ordu Büyükşehir Belediyesi. (2014). Stratejik Planı: 2015-2019. Erişim adresi https://www.ordu.bel.tr/uploads/planlar/1.pdf
• Ordu İli Haritası, (t.y.). Coğrafya Harita içinden 21 Eylül 2021 tarihinde http://cografyaharita.com/haritalarim/4l_ordu_ili_haritasi.png adresinden erişildi.
• Öçal, E. U. (2016). Mülki sınırlarda büyükşehir belediye örgütlenmesi: Ordu büyükşehir belediyesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öner, S. ve Şahnagil, S. (2020). 6360 sayılı kanunun yönetsel sonuçlarına büyükşehir belediye meclis üyelerinin yaklaşımları: Balıkesir örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 648-664. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ohuiibf/issue/57037/702314
• Sarıhan, N. Ö. (2019). 6360 sayılı yasa ile ortaya çıkan ölçek tartışmaları ekseninde beldeden dönüştürülen mahallelerde hizmet algısının farklı boyutlarıyla Trabzon örneğinde tartışılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Sezer, Ö. (2017). Su ve kanalizasyon idaresi hizmetleri. Yerel Hizmetler içinde (137-195). İstanbul: Der Yayınları.
• Solak, S. G. ve Pekküçükşen, S. (2018). Türkiye'de kentsel katı atık yönetimi: karşılaştırmalı bir analiz, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 653-683. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjss/issue/43001/520576
• Tekel, A. (2016). Türkiye’de geçmişten günümüze değişen metropoliten alan yönetimi. Türkiye’de Yeni Kamu Yönetimi: Yerel Yönetim Reformu içinde (243-271). İstanbul; WALD Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi Vakfı. https://www.wald.org.tr/Uploads/Pages/Module/J5JJ3E44T3252RZ758LWXF1P12GH75.pdf
• Tekin, Ö. F. (2018). Türkiye’de büyükşehir yönetimi ve 6360 sayılı yasanın getirdiği değişim: Konya örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (55) 84-105. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/35683/397288
• Tekin, Ö. F. (2020). Belediyelerde evsel katı atıkların yönetimi ve geri dönüşüm politikaları: karşılaştırmalı bir analiz. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Trabzon İli Haritası, (t.y.). Coğrafya Harita içinden 21 Eylül 2021 tarihinde http://cografyaharita.com/haritalarim/4l-trabzon-ili-haritasi.png adresinden erişildi.
• Trabzon. (t.y.). Genel Bilgiler içinde. 21 Eylül 2021 tarihinde https://trabzon.csb.gov.tr/genel-bilgiler-i-1493 adresinden erişildi.
• Türkiye Büyükşehirler Haritası. (2015). 21 Eylül 2021 tarihinde http://cografyaharita.com/haritalarim/4lturkiye-buyuksehirler-haritasi.png adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2021). Merkezi Dağıtım Sistemi İçinden 21 Eylül 2021 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr adresinden erişildi.
• Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri, (t.y.). Mülki İdare Birimleri içinden 8 Mayıs 2021 https://www.e- icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx adresinden erişildi.
• Yalçın, A. Z. ve Gök, M. (2016). 6360 sayılı büyükşehir belediye yasasının büyükşehir ve ilçe belediyelerinin mali durumuna etkisi: Balıkesir ili örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, İİBF 10. Yıl Özel Sayı, 687-723. https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50451/662466
• Yıldırım, U., Gül, Z. ve Akın, S. (2015). İl mülki sınırı büyükşehir belediye modelinin getirdiği yenilikler. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 205-230. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oguiibf/issue/56485/785401
• Yılmaz, D. ve Bozkurt, D. (2010). Türkiye’de kentsel katı atık yönetimi uygulamaları ve Kütahya katı atık birliği örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 11-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20828/223047
• Yılmaz, V. (2018). 6360 sayılı yasa ile oluşturulan yeni büyükşehir belediye modelinin uygulamadaki yansımaları: Hatay, Malatya, Manisa ve Van büyükşehir belediyesi örnekleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Yüksel, C. (2016). Yerel yönetimlerde kaynak paylaşım sistemleri ve 6360 sayılı kanunla Türkiye’deki değişimler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71(3), 731-756. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ausbf/issue/23852/254100
• Zengin, E. ve Uluştaş, K. (2016). Büyükşehir ilçe belediyelerinde evsel katı atık ücret tarifelerinin belirlenmesi ve uygulanması, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 26-42. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.286895
• 6360 sayılı Kanun Genel Gerekçesi, (2012). http://www2.tbmm.gov.tr/d24/1/1-0690.pdf
• 6360 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, (2012). T.C. Resmi Gazete (28489, 12 Kasım 2012).
• 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, (2004). T.C. Resmi Gazete (28489, 10 Temmuz 2004).