TARIM KOOPERATİFLERİNİN PAZARLAMA SORUNLARI: BURDUR İLİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 1267 - 1294, 02.08.2023

Muhammet Murat Nalcı , Mevlüt Türk

https://doi.org/10.30798/makuiibf.1220128

Öz

Bu araştırmanın amacı, tarım kooperatiflerinde karşılaşılan pazarlama sorunlarını ve bu sorunların olumsuz pazarlama performansıyla olan ilişkisini belirleyebilmektir. Bu anlamda, pazarlama çevresi sorunları, ürünle ilgili sorunlar, fiyatla ilgili sorunlar, dağıtımla ilgili sorunlar, tutundurmayla ilgili sorunlar ve olumsuz pazarlama performansına yönelik anket soruları, kooperatif yöneticilerine doldurtulmuştur. Araştırmanın bir diğer amacı, yaşanan pazarlama sorunlarının, olumsuz pazarlama performansına olan etkisini belirleyebilmektir. Araştırmada tamsayım yöntemi kullanılarak Burdur ilinde bulunan 104 süt kooperatifi yöneticisine anket uygulanmıştır. Gerçekleştirilen analiz sonucunda, değişkenler arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde ilişki olduğu tespit edilmiştir (p<0.01). Değişkenler arasındaki ilişkiden hareketle yapılan regresyon analizine göre; fiyat ve tutundurmayla ilgili sorunların olumsuz pazarlama performansını etkilediği bulunmuştur (p<0.01).

Anahtar Kelimeler

Tarım İşletmeciliği, Tarım Kooperatifçiliği, Tarım Kooperatiflerinde Pazarlama, Tarım Kooperatiflerinin Pazarlama Sorunları

MARKETING PROBLEMS OF AGRICULTURAL COOPERATIVES: AN APPLICATION IN BURDUR PROVINCE

Öz

The aim of this research is to determine the marketing problems encountered in agricultural cooperatives and the relationship between these problems and negative marketing performance. In this sense, survey questions regarding marketing environment problems, product-related problems, price-related problems, distribution-related problems, promotion-related problems and negative marketing performance were asked to the cooperative managers. Another aim of the research is to determine the effect of marketing problems on negative marketing performance. In the research, a questionnaire was applied to 104 dairy cooperative managers in the province of Burdur using the full count method. As a result of the analysis, it was determined that there was a positive and moderate relationship between the variables (p<0.01). According to the regression analysis based on the relationship between the variables; It was found that problems related to price and promotion affect marketing performance negatively (p<0.01).

Anahtar Kelimeler

Agribusiness, Agricultural Cooperatives, Marketing in Agricultural Cooperatives, Marketing Problems of Agricultural Cooperatives

Kaynakça

• Akdi, Y. (2011) Matematiksel İstatistiğe Giriş. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Akgözlü, E. (2008). Kobilerin Pazarlama Sorunları ve Pazarlama Eğitimi İhtiyaçlarının Tespiti (Çorum İlinde Tanımlayıcı Bir Araştırma). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İşletme Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Aksakoğlu G. (2021). Sağlıkta araştırma teknikleri ve analiz yöntemleri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Altunışık, R., Özdemir, Ş., ve Torlak, Ö. (2017). Pazarlama İlkeleri ve Yönetimi (3. Baskı), İstanbul: Sakarya Yayıncılık.
• Altunışık, R., Özdemir, Ş., ve Torlak, Ö. (2017). Pazarlamaya Giriş (4. Baskı), Sakarya Yayıncılık, İstanbul: Sakarya Yayıncılık.
• Atay, M.S. ve Kartal, C. (2020). Tarımsal Ürün Pazarlaması ve Tarım İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 25(2), ss.185-201.
• Aysu, A., (2019). Yemek Yemek Politik Bir İştir: Kooperatifler, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Bianchi, M. ve Vieta M. (2020). Co-operatives, territories and social capital: reconsidering a theoretical framework. International Journal of Social Economics, 47(12), 105-126.
• Birleşmiş Milletler Türkiye (2022). Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları çalışmalarımız. 13 Kasım 2022 tarihinde https://turkiye.un.org/tr/sdgs adresinden erişildi.
• Cooperatives Europe (2016). Cooperatives Europe key figures 2015. 23 Şubat 2021 tarihinde https://coopseurope.coop/sites/default/files/WEB_COMPLETE_72DPI.compressed_0.pdf adresinden erişildi.
• Çay, Z. (2017). Aksaray İlinde Tarım Kooperatifleri Üyelerinin Sorunları ve Çözüm Önerileri, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Konya.
• Çetin, B. (2010). Tarım Ekonomisi, Bursa: Dora Yayınları.
• Demirtaş, B. Ve Gül, A. (2003), Mersin İli Taze Kayısı İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Yapıları ve Sorunları. ANADOLU Journal of Aegean Agricultural Research Institute, 13(1), 158 – 175.
• Dere, H.E. (2006). Tarımsal Pazarlama Sorunları ve Sultandağı Kirazı Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Afyonkarahisar.
• Dias, M. De Oliveira ve Teles, A. (2018), Agriculture Cooperatives in Brazil and The Importance for The Economic Development, International Journal of Business Research and Management, 9(2), 72-81.
• Digby, M. (1966). Gelişmekte Olan Ülkelerde Tarım Kooperatifleri. 6. Türk Kooperatifçilik Kongresi içinde ( XI1-XI17 ss.). Ankara.
• Durukan, T. ve Hamşıoğlu, A.B. (2015). Pazar Yönlülük, Pazarlama Yeteneklerinin Rekabet Avantajı Elde Etmede İhracat Performansı Üzerine Etkileri: Ankara İli İhracat İşletmelerinde Bir Uygulama. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi (JEBPIR), 1(2), 1-19.
• Emeksiz, F., Albayrak, M., Güneş, E., Özçelik, A., Özer, O. Orkan ve Taşdan, K. (2005). Türkiye’de Tarımsal Ürünlerin Pazarlama Kanalları ve Araçlarının Değerlendirilmesi. https://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/7968ad196a5085f_ek.pdf.
• Etimoloji Türkçe (2022). Kooperatif Kelimesi. 16 Şubat 2021 tarihinde https://www.etimolojiturkce.com/kelime/kooperatif adresinden erişildi.
• Everest, B., Yavaş, A., Tatar, E., Çakar, F., ve Acar İ. (2019). Çiftçilerin kooperatifçilik eğitimi alma isteğini etkileyen faktörler: Çanakkale ili örneği. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 34(1), 40-46.
• Gazibey, Y., Türen, U., ve Gökmen, Y. (2012). Yerel enerji fiyatlarının ülkelerin doğrudan yabancı yatırım çekebilme gücü üzerindeki etkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 181-194.
• Geray, C. (2014). Kooperatifçilik. Ankara: Nika Yayınevi.
• Godin, S. (2006). Büyük Mor İnek. (çev. Kıral, E.). İstanbul: Timaş.
• Grashius, J. (2017). Branding by farmer cooperatives: An empirical study of trademark ownership. Journal of Co-operative Organization and Management, 5(2), 57-64.
• Gujarati, D.N. (2004). Basic Econometrics (4th ed.). McGraw-Hill Companies.
• Güllü, S. (2010). Şanlıurfa İlindeki Tarım Kooperatiflerinin Sorunları ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Şanlıurfa.
• Güreşçi, E. ve Gönç, M. (2017), Türkiye’de Kooperatiflerin Temel Sorunları ve Çözüm Önerileri Üzerine Düşünceler. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 52(Özel Sayı), 219-229.
• Hatai, L.D. (2020). Agricultural Marketing Management. New Delhi: New India Publishing Agency.
• International Cooperative Alliance (2021). Cooperative Identity, Values and Principles. 12 Nisan 2021 tarihinde https://www.ica.coop/en/cooperatives/cooperative-identity adresinden erişildi.
• International Labor Organization (2002İnsan). Cooperatives, 08 Şubat 2021 tarihinde https://www.ilo.org/global/topics/cooperatives/lang--en/index.htm adresinden erişildi.
• İnan H. (2008), Türkiye’de Tarımsal Kooperatifçilik ve AB Modeli (ikinci baskı). İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Sektörel Yayınlar.
• İnsani Gelişme Vakfı (2021). Sosyal Dayanışma Ekonomisi İçin Güçlü Kooperatifçilik Raporu. 22 Şubat 20221 tarihinde https://ingev.org/Sosyal_Dayanisma_Ekonomisi_icin_Guclu_Kooperatifcilik_Sunumu.pdf adresinden erişildi.
• Karacan, A.R. (2009). Tarımsal Pazarlama. İzmir: Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Yayınları.
• Kılınç, U., Kılınç, O. ve Yeşiltaş, M. (2017). Turistik Ürün Olarak Yöresel İçecekler: Bucak Salebi ve Çörekotu Kahvesi Örneği. 6. Ulusal 2. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu içinde (ss. 61-77). Gaziantep.
• Kızılaslan, H. ve Doğan H.G. (2013). AB ve Türkiye’de Tarım Sektöründe Örgütlenme ve Üretici Birlikleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(1), 146-159.
• Koç, H. (2001). Kooperatifçilik Bilgileri (ikinci baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kohli, A. K., & Jaworski, B. J., (1990), “Market Orientation: The Construct, Research Propositions, and Managerial Implications”, Journal of Marketing, 54(2), ss. 1–18.
• Kotler, P. ve Keller, K.L. (2015). Marketing Management (14th ed.). New Jersey: PrenticeHall.
• Köroğlu, S. (2003). Avrupa Birliğinde ve Türkiye’de Tarımsal Örgütlenme. (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dış İlişkiler ve Avrupa Topluluğu Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Köylü, M.K. (2017). Kooperatiflerin Finansal Sorunları. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi. 52, 528-541.
• Mülayim, Z.G. (1975). Genel ve Tarımsal Kooperatifçilik. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Mülayim, Z.G. (1976). Toprak Reformu ve Kooperatifleşme (ikinci baskı). İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Mülayim, Z.G. (1992). Kooperatif Kuruluşlarda Üst Örgütlenmenin Önemi ve Türkiye’de Sorunları. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 40, 33-42.
• Nakip, M. (2006). Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar. Ankara: Seçkin.
• Oğuz, H. ve Mete, O. (2017). Kooperatiflerde Markalaşma ve Tüketici-Kooperatif Ürünleri İlişkisi: Torku Örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 52(Özel Sayı), 386-424.
• Özkan, A. (2016). Türkiye Tarımında Yaşanan Sorunlar ve Alternatif Tarımsal Üretim Anlayışlarının Değerlendirilmesi. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 19 (5), 411-430.
• Özüdoğru, H. (2010). Kooperatiflerde Pazarlama, Ziraat Mühendisliği Dergisi, 354, 58-64.
• Pakdemirli, B. (2019). Tarımsal Kooperatiflerin Dünya ve Türkiye’de Mevcut Durumunun Karşılaştırılması. ANADOLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 29 (2), 177-187.
• Pencavel., J. (2020). The performance of consumers’ cooperatives in America. Journal of Participation and Employee Ownership, 3(1), 2514-7641.
• Ries, A. ve Ries, L. (1998). Marka Yaratmanın 22 Kuralı ( çev. Özdemir, A.). İstanbul: MediaCat.
• Semerci, A. (2015). Türkiye’de Çiftçi Örgütleri: Tarımsal Amaçlı Kooperatifler Örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1), 65-73.
• Serinikli, N. ve Kumkale, İ. (2012). Türkiye’deki Kooperatif Üst Örgütlerinin (Bölge Birliklerinin) Sorunları ve Çözüm Önerileri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 269-290.
• Sexton, R.J. ve Iskow, J. (1988). Factors Critical to the Success or Failure of Emerging Agricultural Cooperatives, Information Series 11921. California: University of California Davis Giannini Foundation.
• Şahin, Ç. E. (2018). Türkiye Tarımında Kooperatifçilik Alternatifini Yeniden Düşünmek, Politik Ekonomik Kuram Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 59-76.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2018). Using multivariate statistics (7th ed.). New Jeysey: Pearson. Education.
• Tekin, V.N. (2014). Pazarlama İlkeleri (üçüncü baskı). Bursa: Dora.
• Top, B.T. ve Albayrak, M. (2012). Türkiye’de Tarım Ürünleri Pazarlaması ve Kırsalda Yoksulluğun Azaltılmasında Tarım Satış Kooperatifleri Birliklerinin Rolü. 10. Tarım Ekonomisi Kongresi içinde (1039-1044). Konya.
• Tulgar, D. (2021). Sürdürülebilir Kalkınma Perspektifinde Sanayiye Entegre Olmuş Tarım Satış Kooperatiflerinin Ekonomik Kalkınmaya Etkileri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Tekirdağ.
• Türk, M. ve Gök, A., (2010). Yeşil Pazarlama Anlayışı Açısından Üretici İşletmelerin Sosyal Sorumluluğu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 199-220.
• Türker, M. ve Ekmen, E. (2012). Ülkemizde Tarımsal Amaçlı Kooperatifler ve Denetim. Ziraat Mühendisliği Dergisi, 358, 36-41.
• United Nations (2014). Measuring the Size and Scope of the Cooperative Economy. 13 Nisan 2021 tarhinde https://www.un.org/esa/socdev/documents/2014/coopsegm/grace.pdf adresinden erişildi.
• Uzel, C. ve Uzel, H., (1977), Az Gelişmiş Ülkelerin Ekonomik ve Toplumsal Kalkınmasında Kooperatiflerin Rolü. Uluslararası İş Kongresi. Cenevre: Uluslararası Çalışma Örgütü.
• Ürper, Y. (1985). Türkiye’de Tarımsal Kooperatiflerin Toplumsal Değişmeye Etkileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Wirtz, J., Tuzovic, S. ve Kuppelwieser, V. (2014). The Role of Marketing in Today’s Enterprises. Journal of Service Management, 25(2), 171 – 194.
• Yeteroğlu, K. (2010). Tokat İli Niksar İlçesinde Süt Sığırcılığı Yapan Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Pazarlama Sorunları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tokat.
• Yıldız, R. (2009). Tarım Kooperatiflerinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yurdakul, M. (2018). Türkiye’de Yaş Sebzelerin Dağıtımında Kullanılan Mevcut Dağıtım Kanalları ve Gelecek Yönelimler Üzerine Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2018/56, 128-140.
• Zadil, E. (1969). Kooperatifçilik ve Raiffeisen. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 20, 115-150.