İNFERTİL HASTALARIN TÜP BEBEK TEDAVİSİNİ BIRAKMASINDA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLERİN ÖNCELİK SIRASININ BELİRLENMESİ: BİR AHP UYGULAMASI

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 19, 64 - 84, 30.06.2017

Haydar Hoşgör , İrfan Akyüz , Emrah Cengiz

https://doi.org/10.20875/makusobed.324042

Öz

Çalışmanın temel amacı
infertilite tanısı konmuş hastaların, infertilite tedavisini bırakmalarında
etkili olan faktörlerin öncelik sırasının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP)
yöntemi kullanarak belirlenmesidir. İnfertilite tedavisine başladıktan sonra
tedavilerini bırakan 18 hastadan Saaty’nin 1-9 ölçeğini kullanarak, tüp bebek
tedavisini bırakmalarına neden olan faktörleri ikili kıyaslamaları istenmiştir.
Superdecisions paket programı kullanılarak “Bireysel Faktörler”, “Ailevi ve
Toplumsal Faktörler” ve “Kurumsal Faktörler” olarak adlandırılan 3 ana kriter
ve bu ana kriterlere bağlı 30 alt faktörün önem dereceleri bulunmuştur. Ana
kriterlerin lokal ağırlıklarına göre önem sıraları; “Kurumsal Faktörler”
(0,667), “Bireysel Faktörler” (0,244) ve “Ailevi ve Toplumsal Faktörler”
(0,088) olarak saptanmıştır. Aynı zamanda alt faktörler global ağırlıklarına
göre sıralandığında ilk beş sırayı “Hastanenin hamilelikteki düşük başarı
oranları” (0,1809), “Tedaviye aynı hekimle devam edememe” (0,1354), “Hastalık
süreciyle ilgili yetersiz bilgilendirme” (0,1022), “Stres” (0,0775) ve “Hekimden
memnun kalmama” (0,0741)’nın aldığı belirlenmiştir. Tüp bebek tedavisini
bırakmada hastalar açısından en önemli görülen faktörün kurumsal faktörler
(başvurulan hastane), buna bağlı en önemli alt faktörün ise hastanenin
hamilelikteki düşük başarı oranları olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnfertilite, İnfertilite Tedavisi, Tedaviyi Bırakma, Analitik Hiyerarşi Prosesi, Çok Kriterli Karar Verme

Kaynakça

• Ak, Gülşen (2002), “İnfertil Çiftlere Başa Çıkma Önerileri”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Cilt.11, Sayı. 7, (260).
• Akyüz, Aygül (2001), IVF Tedavisinin Negatif Sonucuna Adaptasyonda Hemşirelik, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alosaimi, Fahad Dakheel.; Altuwirqi, Maram Hani.; Bukhari, Mujahid.; Abotalib, Zeinab.; BinSaleh, Saleh (2015), “Psychiatric Disorders Among Infertile Men And Women Attending Three Infertility Clinics in Riyadh, Saudi Arabia”, Ann Saudi Med, Cilt. 35, Sayı. 5, (359-367).
• Aşçı, Özlem-Beji Kızılkaya, Nezihe (2012), “İnfertilite Danışmanlığı”, İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, Cilt. 10, Sayı. 2, (154-159).
• Brandes, Marléne-Steen, Jon O M-Bokdam, S B-Hamilton, CA-Bruin, J.P-Nelen, WLDM-Kremer, Joel M (2009), “When and Why Do Subfertile Couples Discontinue Their Fertility Care? A Longitudinal Cohort Study in a Secondary Care Subfertility Population”, Human Reproduction, Cilt. 24, Sayı. 12, (3127-3135).
• Broeck, Uschi Van Den-Holvoet, Lieselot-Enzlin, Paul-Bakelants, Els-Demyttenaere, Koen (2009), “Reasons for Dropout in Infertility Treatment”, Gynecologic and Obstetric Investigation, Sayı. 68, (58-64).
• Byun, Dae-Ho (2001), “The AHP Approach for Selecting an Automobile Purchase Model”, Information and Management, Sayı. 38, (289-297).
• Cengiz, Emrah-Özsarı, Haluk-Tuzcuoğlu, Ahmet-Akyüz, İrfan-Hoşgör, Haydar (2015), "Private Hospital Choices of Infertile Patients that Recieved IVF Treatment: A Pilot Study", European Scientific Journal November 2015 /SPECIAL/ edition ISSN: 1857 – 7881 (Print) e - ISSN 1857- 7431, (246-264).
• Collins, Aila-Freeman, Ellen W.-Boxer, Andrea S.-Tureck, Richard (1992), “Perception of Infertility and Treatment Stres in Females as Compared with Males Entering In Vitro Fertilization Treatment”. Fertil and Steril, Sayı. 57, (350-356).
• Deka, Prasanta Kumar-Sarma, Swarnali (2010), “Psychological Aspects of Infertility”. British Journal of Medical Practitioners. Cilt. 3, Sayı. 3, (336-338).
• Doğan, Altan-Önder, Emrah (2014), “İnsan Kaynakları Temini Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerinin Kullanılması ve Bir Uygulama”, Journal of Yasar University, Cilt. 9, Sayı. 34, (5796-5819).
• Dündar, Süleyman (2008), “Ders Seçiminde Analitik Hiyerarşi Proses Uygulaması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt. 13, Sayı. 2, (217-226).
• Eren, Nurdan (2008), İnfertil Çiftlerde Algılanan Sosyal Desteğin İnfertilite ile İlişkili Stres ve Evlilik Uyumu Üzerine Etkisi, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara.
• Gameiro, Sofia-Boivin, Jacky; Peronace, Li-Verhaak, Chris M (2012), “Why Do Patients Discontinue Fertility Treatment? A Systematic Review of Reasons and Predictors of Discontinuation in Fertility Treatment”, Human Reproduction Update, Cilt. 18, Sayı. 6, (652-669). Güleç, Gülcan-Hassa, Hikmet-Yalçın, Elif Güneş-Yenilmez, Çınar (2011), “Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde, İnfertilitenin Cinsel İşlev ve Çift Uyumuna Etkisinin Değerlendirilmesi”, Türk Psikiyatri Dergisi, Cilt. 22, Sayı. 3, (166-176).
• Güz, Hatice-Özkan, A-Sarısoy, G-Yanık, F-Yanık, A (2003), “Psychiatric Symptoms in Turkish Infertile Women”, Journal of Psychosomatic Obstetrics and Gynecology, Sayı. 24, (267-271).
• Hammarberg, Karin; Astbury, J.; Baker, H.W.G. (2001), “Women’s Experience of IVF: A Follow-Up Study”, Human Reproduction, Cilt. 16, Sayı. 2, (374-383).
• Hoşgör, Haydar-Söyük, Selma-Önder, E (2016), “İdari ve Akademik Personelin İş Yaşam Kalitesine Etki Eden Faktörlerin Öncelik Sırasının Belirlenmesi: Bir Analitik Hiyerarşi Prosesi Uygulaması”, Akademik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl. 4, Sayı. 31, (302-323).
• Karaca, Aysel-Ünsal, Gül (2012), “İnfertilitenin Kadın Ruh Sağlığı Üzerine Etkileri Ve Psikiyatri Hemşiresinin Rolü”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, Cilt. 3, Sayı. 2, (80-85).
• Kargın, Maral-Ünal, Satı (2011), “İnfertil Bireylerde Umutsuzluğun Belirlenmesi”, New Symposium Journal, Cilt. 49, Sayı. 1, (54-60).
• Karlıdere, Tunay-Bozkurt, Ali-Yetkin, Sinan-Doruk, Ali-Sütçügil, Levent-Özmenler Kamil Nahit-Özşahin, Aytekin (2007), “Psikiyatride Birinci Eksen Tanısı Almayan İnfertil Çiftlerde Emosyonel Semptomlar, Sosyal Destek ve Cinsel İşlev Bağlamında Cinsiyet Farkı Var Mı?”, Türk Psikiyatri Dergisi, Cilt. 18, Sayı. 4, (311-322).
• Kazandı, Mert-Günday, Özlem-Mermer, Timuçin Kurtuluş-Ertürk, Nuray-Özkınay, Erdinç (2011), “The Status of Depression And Anxiety in Infertile Turkish Couples”, Iranian Journal of Reproductive Medicine, Cilt. 9, Sayı. 2, (99-104).
• Keskin, Gülseren-Bilge, Ayşegül-Akmeşe, Baykal Zehra-Saydam, Karaca Birsen (2012), “İnferilite Tedavisi Gören Kadınların Depresyon, Umutsuzluk ve Evlilik Uyumlarındaki Değişimin Değerlendirilmesi”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Cilt. 21, Sayı. 2, (53-60).
• Keskin, Gülseren-Gümüş, Babacan Aysun (2014), “İnfertilite: Umutsuzluk Perspektifinden Bir İnceleme”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, Cilt. 5, Sayı. 1 (9-16).
• Kılıç, Meral-Apay, Ejder Serap-Beji, Kızılkaya Nezihe (2011), “İnfertilite ve Kültür”, İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, Cilt. 19, Sayı. 2, (109-115).
• Kırca, Nurcan-Pasinlioğlu, Türkan (2013), “İnfertilite Tedavisinde Karşılaşılan Psikososyal Sorunlar”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, Cilt. 5, Sayı. 2, (162-178).
• Koçyiğit, Topdemir Oya (2012), “İnfertilite ve Sosyo-Kültürel Etkileri”, İnsan Bilim Dergisi, Cilt.1, Sayı. 1 (27-38).
• Kuruüzüm, Ayşe-Atsan, Nuray (2001), “Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları”, Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı. 1, (83-105).
• Külekçi, Akpınar Elif-Bulut, Yahya (2012), “Erzurum İli Oltu ve Olur İlçelerinde En Uygun Ekoturizm Etkinliğinin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Belirlenmesi”, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt. 43, Sayı. 2, (175-183).
• Larsen, Ulla (2005), “Research on Infertility: Which Definition Should We Use?”, Fertility and Sterility, Cilt. 83, Sayı. 4, (846-852).
• Malcolm, Christine E.-Cumming, David C (2004), “Follow-Up of Infertile Couples Who Dropped Out of a Specialist Fertility Clinic”, Fertility and Sterility, Cilt. 81, Sayı. 2, (269-270).
• Mamat, Nur Jumaadzan Zaleha-Daniel, Jacob K (2007), “Statistical Analyses on Time Complexity and Rank Consistency Between Singular Value Decomposition and The Duality Approach in AHP: A Case Study of Faculty Member Selection”, Mathematichal and Computer Modeling, Sayı. 46, (1099-1106).
• McDowell, Simon-Murray, Andrew (2011), “Barriers to Continuing In Vitro Fertilization-Why Do Patients Exit Fertility Treatment?”, Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology, Sayı. 51, (84-90).
• Moini, Ashraf-Salehizadeh, Sahar-Moosavi, Farzaneh-Kiani, Kiandokht-Khafri, Soraya (2009), “Discontinuation Decision in Assisted Reproductive Techniques”, International Journal of Fertility and Sterility, Cilt. 2, Sayı. 4, (173-178).
• Olivius, Catharina-Friden, Barbro-Borg, Gunilla-Bergh, Christina (2004), “Why Do Couples Discontinue In Vitro Fertilization Treatment?”, A Cohort Study. Fertility and Sterility, Cilt. 81, Sayı. 2, (258-261).
• Osmanoğlu, Kaan-Tournaye, Herman-Camus, Michel-Vandervorst, Mark-Steirteghem, Andre Van-Devroey, Paul (1999), “Cumulative Delivery Rates After Intracytoplasmic Sperm Injection: 5 Years Follow-Up of 498 Patients”, Human Reproductive, Sayı. 14, (2651-2655).
• Ozan, Durgun Yeter-Okumuş, Hülya (2013), “Tedavi Sonucu Başarısız Olan İnfertil Kadınların Watson’un İnsan Bakım Kuramına Göre Hemşirelik Bakımı”, Anadolu Hemşirelik Ve Sağlık Bilimleri Dergisi, Cilt. 16, Sayı. 3, (190-198).
• Önder, Güler-Aybas, Meryem-Önder, Emrah (2014), “Hemşirelerin Stres Seviyelerine Etki Eden Faktörlerin Öncelik Sırasının Çok Kriterli Karar Verme Tekniği ile Belirlenmesi”. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt. 1, Sayı. 1, (21-35).
• Önder, Güler-Önder, Emrah (2013), “Yoğun Bakım Hemşirelerinin İş Tatminine Etki Eden Faktörlerin Önem Derecelerinin Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemi ile Belirlenmesi”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt. 3, Sayı. 2, (195-216).
• Önder, Güler-Önder, Emrah (2015), “Analitik Hiyerarşi Süreci”, (Ed) Bahadır Fatih Yıldırım ve Emrah Önder, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dora Yayıncılık, İstanbul, (21-64).
• Özçelik, Başak-Karamustafalıoğlu, Oğuz-Özçelik, Aykan (2007), “İnfertilitenin Psikolojik ve Psikiyatrik Yönü”, Anatolian Journal of Psychiatry, Sayı. 8, (140-148).
• Peddie, Valerine Laura-Teijlingen, Edvin Van-Bhattacharya, Suby (2005), “A Qualitative Study of Women’s Decision-Making at the end of IVF Treatment”, Human Reproduction, Cilt. 20, Sayı. 7, (1944-1951).
• Pedro, Juliana-Canavarro, Maria Cristina-Boivin, Jacky-Gameiro, Sofia (2013), “Positive Experinces of Patient-Centred Care are Associated with Intentions to Comply With Fertility Treatmen: Finding from the Validation of the Portuguese Version of the PCQ-Infertility Tool”, Human Reproduction, Cilt. 28, Sayı. 9, (2462-2472).
• Rajkhowa, Madhurima-McConnell, Ann-Thomas, Giles E (2006), “Reasons for Discontinuation of IVF Treatment: A Questionnaire Study”, Human Reproduction, Cilt. 21, Sayı. 2, (358-363).
• Saaty, Thomas L. (2003), “Decision-Making With the AHP: Why is the Principal Eigenvector Necessary”, European Journal of Operational Research, Sayı. 145, (85-91).
• Sezgin, Hacer-Hocaoğlu, Çiçek (2014), “İnfertilitenin Psikiyatrik Yönü”, Psikolojide Güncel Yaklaşımlar, Cilt. 6, Sayı. 2, (165-184).
• Smeenk, Jesper M.J.-Verhaak, Christianne M.-Stolwijk, Annette M.-Kremer, Jan A.M.-Braat, Didi D.M. (2004), “Reasons for Dropout in an In Vitro Fertilization/Intracytoplasmic Sperm Injection Program”, Fertility and Sterility, Cilt. 81, Sayı. 2, (262-268).
• Stewart, Donna E.-Robinson, Gail E. (1999), “Infertility by Choice or by Nature”, Journal of Psychiatry, Sayı. 54, (886-889).
• Şen, Emine-Bulut, Süreyya-Şirin, Ahsen (2014), “Primer İnfertil Kadınlarda Eşlerarası Uyumun İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, Cilt. 22, Sayı. 1, (17-24).
• Upkong, Dominic-Orji, EO (2006), “Mental Health of Infertile Women in Nigeria”, Türk Psikiyatri Dergisi, Sayı. 17, (259-265).
• Ünal, Satı-Kargın, Meral-Akyüz, Aygül (2010), “İnfertil Kadınları Psikolojik Olarak Etkileyen Faktörler”, TAF Preventive Medicine Bulletin, Cilt. 9, Sayı. 5, (481-486).
• Yanıkkerem, Emre-Kavlak, Oya-Sevil, Ümran (2008), “İnfertil Çiftlerin Yaşadıkları Sorunlar ve Hemşirelik Yaklaşımı”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Cilt. 11, Sayı. 4, (112-121).
• Yılmaz, Feray Çağıran-Yardımcı, Hülya (2015), “Beden Kütle İndeksinin İnfertilite Üzerine Etkisi”, Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, Cilt. 1, Sayı. 1, (1-6).
• Yılmaz, Tülay-Oskay, Ümran Yeşiltepe (2015), “İnfertilite Stresi ile Başa Çıkma Yöntemleri ve Hemşirelik Yaklaşımları”, Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, Cilt. 2, Sayı. 1, (100-112).