GEREDE’DE KAYBOLAN BİR MESLEK “BAKIRCILIK”

Yıl 2021, Sayı: 34, 68 - 85, 28.11.2021

Zeynep Balkanal

https://doi.org/10.20875/makusobed.938612

Öz

Geçmişten günümüze el sanatlarımızın önemli bir bölümünü oluşturan bakırcılık Gerede’nin eski mesleklerinden birisidir. Farklı nedenlerle günümüzde bakır eşyalara olan talebin azalmasıyla Gerede’de bakırcılık sanatı gerilemeye başlamış ve hatta yok olmaya yüz tutmuştur. Eskiden 50’den fazla bakırcı dükkânı bulunan ilçede bugün artık 4 dükkân ve birkaç usta kalmıştır. Yörede yaşayan halkın ihtiyaçları doğrultusunda bakırcı dükkânlarında bakır eşyaların yanı sıra alüminyum eşyalar da satılmaktadır. Mesleklerini devam ettirmek için zor şartlar altında çalışan bakır ustaları atölyelerinde sipariş üzerine çalışmakta ve bunun yanında kalaycılık yaparak da gelirlerini sağlamaktadırlar. Bu makalede Bolu İli Gerede İlçesinin bakırcılığının genel durumu incelenmiştir. Bakırcılıkta kullanılan araç-gereçler, Gerede’nin meşhur ibriğinin (Gerede Upruğu) yapım aşamaları ve kalay yapımına değinilmiştir. Ayrıca Gerede’de bulunan bakırcılar ve ustaların görüşlerine, yörede üretilen ve pazarlanan ürünlerin çeşitleri hakkında bilgilere yer verilmiştir. Günümüzde kaybolan bir meslek olan bakırcılığın küçük yörelerimizde nasıl yaşatılabileceğine dair önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gerede, El Sanatları, Bakırcılık, İbrik.

A LOSED VOCATION IN GEREDE “COPPERING”

Öz

Coppersmithing, which constitutes an important part of our handicrafts from past to present, is one of Gerede's oldest professions. With the decrease in demand for copper items today for different reasons, the art of coppersmithing in Gerede has started to decline and even has begun to disappear. In the past, there were more than 50 coppersmith shops, and now there are 4 shops and a few masters left. In these shops, which are mostly aimed at meeting the needs of the rural areas, aluminum items are also sold as well as copper items. The masters who make tin and work on order in the workshops are trying to continue the copper work under difficult conditions. In this article, the general situation of the coppersmithing of Gerede District of Bolu Province has examined. The tools and equipment used in coppersmithing, the production stages of Gerede's famous ewer (Gerede Upruğu) and tin making have been mentioned. In addition, the opinions of coppersmiths and masters in Gerede, information about the types of products produced and marketed in the region have been given. Suggestions have been made on how to keep coppersmithing, which is a lost profession today, in our small regions.

Anahtar Kelimeler

Gerede, Handcrafts, Coppersmith, Ewer.

Kaynakça

• Akça, F. ve Ustaoğlu, H. Ş. (2018). Beypazarı ve Gerede Yöresi İbrik Yapımı Üzerine Etnografik Bir Araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6 (74), 527-534.
• Arlı, M. (1984). Beypazarı’nda Dövme Bakırcılık. Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
• Atıl, E. (1999). Levni ve Surname Bir Osmanlı Şenliğinin Öyküsü. Koçbank Yayınları.
• Barışta, H. Ö. (2005). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Belli, O. ve Kayaoğlu İ. G. (1993). Anadolu’da Türk Bakırcılık Sanatının Gelişimi. Sandoz Kültür Yayınları.
• Bolu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (15 Nisan 2021). Gerede. https://bolu.ktb.gov.tr/TR-69930/gerede.html
• Erginsoy, Ü. (1978). İslam Maden Sanatının Gelişmesi. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İnce, Ö. (2003). Bakırcılık. http://hasbihal.weebly.com/2003-bak305rc305l305k.html
• Kaya, F. (1981). El ve Köy El Sanatları Çerçevesinde Bakırın İşlenmesi Bakırcılık Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Kazmaz, S. (1973). Bakırcılık, Küçük Sanat Alanında Bir İnceleme. Türkiye Halk Bankası Memur ve Müstahdemleri Tüketim Kooperatifi Sanat ve Kültür Yayınları.
• Özdemir, M. ve Kaya, F. O. (2011). Günümüzde Gaziantep İlinde Bakırcılık. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 10 (3), 1249-1270.
• Özkarcı, M. (2017). Kahramanmaraş’ta Bakırcılık Sanatı. 9. Milletlerarası Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür (20-24 Kasım 2017-Ordu) Bildiri Kitabı. (ss. 357-377). https://www.kulturportali.gov.tr/medya/dokuman/dokumandetay/9669.
• Sarıoğlu, H. ve Bağcı, V. (2016). Seyahatnamelere Göre Gerede/Bolu El Sanatları. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi. 9 (17), ISSN 1308-2698, 88-104.
• TDK (2 Ocak 2021). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/