Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Türkiye'de Genel Ekonomik Faaliyetlere ve Hisse Senedi Borsa Endeksine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 341 - 362, 30.09.2020

Ali Cüneyt Çetin

https://doi.org/10.31200/makuubd.766901

Cited By: 24

Öz

Bu çalışmada 2019 yılı Aralık ayında ortaya çıkan ve 2020 yılı ortalarında etkileri halen devam eden koronavirüs salgınının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkisi, hisse senedi borsa endeksi ve genel ekonomik faaliyetlerin düzeyi açısından analiz edilmiştir. Çalışmada hisse senetlerinin fiyat performansı olarak Borsa İstanbul BIST-100 endeksi, genel ekonomik faaliyetlerin düzeyini temsilen de Satın Alma Yöneticileri Endeksi kullanılmıştır. Koronavirüs krizinin etkilerinin hem diğer ülkelerde hem de ülkemizde zirvede olduğu 23 Mart-24 Nisan 2020 tarihleri arasındaki günlük veriler kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, incelenen dönemde sosyal mesafe ve sokağa çıkma kısıtlaması uygulamasının genel ekonomik faaliyetlerin seviyesini -0,708 birim düşürdüğü ancak hisse senedi fiyatları üzerinde olumsuz bir etkide bulunmadığını göstermiştir. Genel olarak elde edilen sonuçlar, koronavirüs krizinin zirvede olduğu dönemde sokağa çıkma kısıtlaması, yurt içi seyahat kısıtlaması ve yurt dışı seyahat kısıtlaması uygulamaları ile para politikası kararlarının ve kamu harcamaları tutarının genel ekonomik faaliyetlerin seviyesiyle anlamlı bir ilişkide bulunduğunu ve etkilediğini göstermiştir. Söz konusu değişkenlerden yurt dışı seyahat kısıtlamasının BIST-100 hisse senedi borsa endeksinin kapanış fiyatını -0,058, en düşük fiyatını -0,038, para politikası kararlarının hisse senedi borsa endeksinin açılış fiyatını 0,043, en yüksek fiyatını 0,035, en düşük fiyatını 0,024, kapanış fiyatını 0,022 birim etkilediğini göstermiştir. Öte yandan, yurt içi seyahat hareketliliğine getirilen kısıtlamanın, para politikası kararlarının ve kamu harcamalarına ayrılan bütçe tutarının ekonomik faaliyetlerin düzeyi üzerinde olumlu bir etkisi olurken, açıklanan yeni COVID-19 vakaları sayısının hisse senedi endeksinin kapanış, açılış, en yüksek ve en düşük fiyatları ile pozitif yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Bulguların sonucunda, para politikası kararlarının kısa dönemde COVID-19 pandemisinin etkilerini hafifletmede kamu harcamaları uygulamasından daha etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Koronavirüs, BIST-100, Satın Alma Yöneticileri Endeksi

The Impact of the Coronavirus (Covid-19) Pandemic on the General Economic Activities and Stock Market Index in Turkey

Öz

In this study, coronavirus outbreak occurring in December 2019 and still ongoing its effects in mid-2020, its impact on Turkey's economy was analyzed in terms of the stock market index and the level of general economic activity. Borsa İstanbul BIST-100 index was used as the price performance of stocks while the Purchasing Managers Index was used to represent the level of general economic activities. Daily data between 23 March - 24 April 2020, a period in which the effects of the coronavirus crisis peaked both in other countries and in our country were used. The findings obtained showed that the application of social distance and lockdown restrictions decreased the level of general economic activities by -0,708 units in the analyzed period, but had no negative impact on stock prices. Overall results showed that lockdown restriction, domestic travel restriction and international travel restriction practices and monetary policy decisions and public expenditure amount significantly correlated with the level of general economic activities. Among these variables, it has been shown that the foreign travel restriction affected the closing price of the BIST-100 stock exchange index by -0,058 and the lowest price by -0,038 units, monetary policy decisions affected the opening price of the stock market index by 0.043, the highest price by 0.035, the lowest price by 0.024 and the closing price by 0.022 units. On the other hand, the restriction on domestic travel mobility, monetary policy decisions and the amount of budget allocated to public spending have a positive effect on the level of economic activities, while the number of new COVID-19 cases announced has been found to be positively associated with the prices of closing, opening, highest and lowest of the stock index. As a result of the findings, it was determined that monetary policy decisions were more effective than public expenditure practice in alleviating the effects of the COVID-19 pandemic in the short term.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Coronavirus, BIST-100, Purchasing Managers Index

Kaynakça

• Açıkgöz, Ö. & Günay, A. (2020). The early impact of the covid-19 pandemic on the global and Turkish economy. Turkish Journal of Medical Sciences, 50( ), 520-526.
• Akbulak, Y. (2020). Covid-19 salgının ekonomik etkileri için ne yaptık? Erişim tarihi: 15.06.2020, https://www.dunya.com/kose-yazisi/covid-19-salginininekonomik-etkileri-icin-ne-yaptik/470268
• Albulescu, C. (2020). Coronavirus and financial volatility: 40 days of fasting and fear. Erişim tarihi: 08.03.2020, https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/2003/2003.04005.pdf
• BBC (2020). Adım adım Türkiye'nin covid-19'la mücadelesi. (3 Haziran 2020). Erişim tarihi: 08.07.2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-52899914
• Bonaparte, Y. (2020). Pricing the economic risk of coronavirus: a delay in consumption or a recession? Erişim tarihi: 05.03.2020, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3549597
• Ceylan, R. F., Ozkan, B., & Mulazimogullari, E. (2020). Historical evidence for economic effects of covid-19. The European journal of health economics : HEPAC : health economics in prevention and care, 1–7. Advance online publication. Erişim tarihi: 04.07.2020, https://doi.org/10.1007/s10198-020-01206-8
• Çakmaklı, C., Demiralp, S., Özcan, S. K., Yeşiltaş, S. & Yıldırım, M. A. (2020). Covid-19 and emerging markets: the case of Turkey. Koç University-TUSIAD Economic Research Forum Working Papers 2011, https://eaf.ku.edu.tr/wp-content/uploads/2020/05/erf_wp_2011.pdf
• Demertzis, M., Sapir, A., Tagliapietra, S. & Wolf, G. B. (2020). An effective economic response to the Coronavirus in Europe. Policy Contributions 35323, Bruegel. Erişim tarihi: 14.06.2020, https://www.bruegel.org/wp-content/uploads/2020/03/PC-06-2020-130320.pdf
• Demir, İ., Khan, M. M., Yorulmaz, R. & Kaptan, S. (2020). Kovid-19 (Koronavirüs) salgınının ekonomik etkileri. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar (ULİSA) Enstitüsü Politika Notu, https://www.researchgate.net/profile/Ibrahim_Demir6/publication/340619067_Kovid-19_Koronavirus_Salgininin_Seyri_ve_Turkiye_Ekonomisi/links/5e9699b0299bf130799ad155/
• Demirdöğen, O. & Yorulmaz, R. (2020). Kovid-19 salgınının dünya ekonomilerine etkileri. Ortadoğu Araştırmaları Merkezi. Analiz No: 242. 1-28. Erişim tarihi: 02.06.2020, https://www.orsam.org.tr/d_hbanaliz/Analiz_242_tr.pdf
• Demirhan, E. (2020). Covid-19 Küresel salgınının Türkiye CDS primlerine ve BİST 100 endeksine etkisi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Değerlendirme Notu, Erişim tarihi: 12.06.2020, https://www.tepav.org.tr/upload/files/1585733032-6.COVID_19_Kuresel_Salgininin_Turkiye_CDS_Primlerine_ve_BIST_100_Endeksine_Etkisi.pdf
• Dündar, M. (2020). Covid-19’un tüketici harcamalarına etkisi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Değerlendirme Notu, Erişim tarihi: 13.06.2020, http://www.tepav.org.tr/upload/mce/2020/notlar/covid19un_tuketici_harcamalarina_etkisi.pdf
• Fernandes, N. (2020). Economic effects of coronavirus outbreak (COVID-19) on the world economy. (Mart 22, 2020). Erişim tarihi: 18.06.2020, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3557504
• Gürsoy, S., Tunçel, M. B. & Sayar, B. (2020). Koronavirüsün (Covid-19) finansal göstergeler üzerine etkileri, Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 3(1), 20-32, Doi: 10.46737/emid.730941
• İban, M. C. (2020). Geospatial data science response to COVID-19 crisis and pandemic ısolation tracking. Turkish Journal of Geosciences. 1(1) 1-7. İstanbul Sanayi Odası (ISO). Türkiye sektörel pmi anketi. Erişim tarihi: 19.06.2020, http://www.iso.org.tr/file/PMI-sektorel-mart2020_TR-9852.pdf
• Nicola, M., Alsafi, Z., Sohrabi, C., Kerwan, A. & Al-Jabir. A. (2020). The socio-economic implications of the coronavirus pandemic (Covid-19): A review. International Journal of Surgery, 78, 185–193. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2020.04.018
• Oxford COVID-19 Government Response Tracker (OxCGRT). Coronavirus government response tracker. Erişim tarihi: 21.06.2020, https://www.bsg.ox.ac.uk/research/research-projects/coronavirus-government-response-tracker
• Ozili, P. & Arun, T. (2020). Spillover of covid-19: impact on the global economy. SSRN Electronic Journal, Erişim tarihi: 22.05.2020, Doi: 10.2139/ssrn.3562570, https://www.researchgate.net/profile/ Peterson_Ozili/publication/ 340236487_Spillover_of_COVID-19_impact_on_the_Global_Economy/links/5ea31041299bf11256096e6c/Spillover-of-COVID-19-impact-on-the-Global-Economy.pdf
• Özatay, F. & Sak, G. (2020). Covid-19 nedeniyle sokağa çıkma yasağı uygulanırsa. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Değerlendirme Notu, Erişim tarihi: 12.06.2020, http://www.tepav.org.tr/upload/mce/2020/notlar/covid19_nedeniyle_sokaga_cikma_yasagi_uygulanirsa.pdf
• Peker, Y. & Demirhan, E. (2020). Covid-19 küresel salgınının borsa İstanbul’daki sektörel etkileri. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Değerlendirme Notu, Erişim tarihi: 08.06.2020, http://www.tepav.org.tr/upload/mce/2020/notlar/covid19_kuresel_salgininin_borsa_istanbuldaki_sektorel_etkileri.pdf
• Taymaz, E. (2020). Covid-19 tedbirlerinin Türkiye ekonomisine etkisi ve çözüm önerileri. SARKAÇ, Erişim tarihi: 01.06.2020, https://sarkac.org/2020/04/covid19-tedbirlerinin-turkiye-ekonomisine-etkisi-cozum-onerileri/
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB). Türkiye Cumhuriyeti merkez bankası para politikası kurulu kararı. Erişim tarihi: 19.06.2020, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ tr/tcmb+tr/main+menu/ duyurular/ basin/2020/duy2020-15
• Tosunoğlu, Ş. & Kasal, S. (2020). Yeni koronavirüs (covid-19) salgını ve sağlıklı küresel ekonomi için politika uygulamaları: IMF'nin rolü. Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi. 2(1), 35-49.
• Uçar, A., Çavdar, S. & Arslan Ş. (11.05.2020). Kovid-19 mücadelesinde Türkiye örneği ve normalleşme süreci. Erişim tarihi: 16.06.2020, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/kovid-19-mucadelesinde-turkiye-ornegi-ve-normallesme-sureci/1836789#!
• Worldometer. Covid-19 coronavirus pandemic. Erişim tarihi: 08.07.2020, https://www.worldometers.info/coronavirus/