Disaster Awareness and Education in Life Sciences and Social Studies Textbooks Used in TRNC

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 29 - 46, 31.12.2023

Burak Gökbulut , Mustafa Yeniasır

https://doi.org/10.46762/mamulebd.1373624

Öz

Education is the most important process that ensures the socialization of individuals. It can be seen that the root cause of almost every problem we experience today is actually lack of education. Unfortunately, the main reason for the huge losses of life and property that occur in disasters on a global scale is that not enough importance is given to disaster education. Education, as in all areas, is a very important concept as regards disasters. For successful disaster management, it is of great importance that individuals begin to receive disaster education from an early age. Through disaster training, individuals in particular and societies in general can organize and become more resilient in the face of disasters, as a result of which, loss of life and property can be minimized. While disaster education informs people about how to respond to disasters and how to protect themselves from these disasters, it also provides great convenience in returning to normal life after a disaster. The purpose of this study is to examine the life sciences and social studies (1st to 5th grade) textbooks used in schools in TRNC in terms of disaster awareness and education. For this purpose, the texts and visuals in the life sciences and social studies textbooks used in the 2022-2023 academic year were examined in terms of disaster awareness and disaster education, and the obtained data were interpreted through content analysis. When the books examined are compared, it is seen that the most comprehensive information about disasters is provided in Life Science 3 - First, Second and Third textbooks, whereas the least information about disasters was given in the 4th and 5th grade Social Studies textbooks. Only one element is included in both textbooks, which is a very low figure.

Anahtar Kelimeler

Natural Disasters, Disaster Education, Life Sciences Textbook, Social Studies Textbook, Northern Cyprus/TRNC

KKTC’de Okutulan Hayat Bilgisi ile Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Afet Bilinci ve Eğitimi

Öz

Eğitim, bireylerin toplumsallaşma sürecini sağlayan en önemli unsurdur. Günümüzde yaşadığımız hemen her sorunun özüne indiğimizde temel nedenin aslında eğitimsizlik olduğu görülmektedir. Dünyada yaşanan afetler esnasında meydana gelen çok büyük can ve mal kayıplarının temel nedeni de maalesef afet eğitimine yeterince önem verilmemesidir. Eğitim tüm alanlarda olduğu gibi afetler söz konusu olduğunda da önemli bir faktördür. Başarılı bir afet yönetimi için bireylerin küçük yaştan itibaren afet eğitimi almaları büyük bir önem arz etmektedir. Alınan afet eğitimleri sayesinde özelde bireyler genelde ise tüm toplum afetler karşısında organize hâle gelerek daha dirençli bir görünüm sergilemekte ve bunun sonucu olarak da sözü edilen can ve mal kayıpları en aza indirgenmektedir. Afet eğitimleri insanları, söz konusu afetlere nasıl müdahale edecekleri ve bu afetlerden nasıl korunacakları hakkında bilgilendirirken aynı zamanda afet sonrasında normal yaşama dönme hususunda da büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu araştırmanın amacı, KKTC’de okutulan hayat bilgisi ve sosyal bilgiler (1.-5. Sınıf) ders kitaplarının afet bilinci ve eğitimi açısından incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda 2022-2023 eğitim-öğretim yılı itibariyle kullanılmakta olan hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan metin ifadeleri ve kullanılan görseller afet bilinci ve afet eğitimi açısından incelenmiş ve elde edilen veriler içerik analizine tabi tutularak yorumlanmıştır. İncelenen tüm kitaplar karşılaştırıldığında afetlerle ilgili en geniş bilginin Hayat Bilgisi 3-Birinci, İkinci ve Üçüncü kitaplarda olduğu görülmektedir. Afetlerle ilgili en az bilginin ise 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler kitaplarında olduğu görülmüştür. Her iki kitapta da sadece birer unsur yer almaktadır ve bu oldukça düşük bir sayıdır.

Anahtar Kelimeler

Doğal afetler, Afet eğitimi, Hayat bilgisi kitabı, Sosyal bilgiler kitabı, KKTC

Kaynakça

• Adanalı, R., Yıyın, F. T., & Özenel, N. (2022). Ortaokul öğrencilerinin afet bilinci. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 47, 56-81. https://doi.org/10.32003/igge.1122725
• Değirmenci, Y., Kuzey, M., & Yetişensoy, O. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında afet bilinci ve eğitimi. e-Kafkas Journal of Educational Research, 6 (2), 33-46. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.591345
• Dikmenli, Y., & Yakar, H. (2019). Öğretmen adaylarının afet bilinci algı düzeylerinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 386-416.
• Ebru, İ., Edip, K, & Altıntaş, K. (2018). Türkiye’de örgün eğitimin afet eğitimi yeterliliği açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (37), 114-127.
• Coşkun, Ş. (2011). Afet eğitimi algılaması: ilköğretim öğrencilerine verilen afet eğitimlerinin algılamasını ölçmek üzere bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kuş, G. (2018). Doğal afetler sonrasında insanların ilkyardım bilgi ve beceri düzeyi: ne yapabiliriz? Eskişehir Teknik Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi B-Teorik Bilimler, 6, 204-210.
• Ebru, İ., Edip, K.,& Altıntaş, K. H. (2018). Türkiye’de örgün eğitimin afet eğitimi yeterliliği açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 37, 114-127.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, bütünleşik afet yönetimin temel ilkeleri. M. Kadıoğlu, E. Özdamar (Ed.), Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri 1 içinde (s. 1-34). T.C. İçişleri Bakanlığı & Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA).
• Karaca, Ö. F. (2022). Afet konularının sosyal bilgiler ders kitaplarına yansımaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, B. C. (2019). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarındaki doğal afetler konusunun sarmal sistem yönünden değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kırmızı, F. S. (2014). 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 217-259.
• Koçak M. (2019). Ulusal ve uluslararası afet eğitimi. Özüçelik D. N. (Ed.), Afetlerde acil tıp hizmetleri içinde (ss. 89-96). Türkiye Klinikleri.
• Komisyon. KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Hayat Bilgisi 1, 1.Kitap, KKTC MEKB Yayınları, 2021.
• Komisyon. KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Hayat Bilgisi 1, 2.Kitap, KKTC MEKB Yayınları, 2021.
• Komisyon. KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Hayat Bilgisi 2, 1.Kitap, KKTC MEKB Yayınları, 2021.
• Komisyon. KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Hayat Bilgisi 2, 2.Kitap, KKTC MEKB Yayınları, 2021.
• Komisyon. KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Hayat Bilgisi 3, 1.Kitap, KKTC MEKB Yayınları, 2021.
• Komisyon. KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Hayat Bilgisi 3, 2.Kitap, KKTC MEKB Yayınları, 2021.
• Komisyon. KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Sosyal Bilgiler 4.sınıf, KKTC MEKB Yayınları, 2021.
• Komisyon. KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Sosyal Bilgiler 5.sınıf, KKTC MEKB Yayınları, 2021.
• Mızrak, S. (2018). Eğitim, afet eğitimi ve afete dirençli toplum. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 56-67. https://doi.org/10.21666/muefd.321970
• N., Şahinöz, T. (2021). Bulaşıcı Hastalık Bildirimlerinin Afet Yönetimi Açısından İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 21-31. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.684067
• Özceylan, Dilek. (2011). Afetler için sosyal ve ekonomik zarar görebilirlik endeksi geliştirilmesi: Türkiye’deki iller üzerinde bir uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Özdemir, A. (2018). Toplumun afet risk algısı ve afete hazırlıklı olma durumu: Kocaeli ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gümüşhane Üniversitesi.