Türkiye'nin Kriz Yönetimine Yaklaşımı: Suriye Örneği

Yıl 2023, , 626 - 636, 21.10.2023

Cemil Doğaç İpek , Osman Barış Yorgancı

https://doi.org/10.33712/mana.1325934

Öz

Bu çalışma, Türkiye'nin kriz yönetimi yaklaşımına ışık tutmayı ve Türkiye'nin Suriye sahasındaki sınır ötesi operasyonlarını kapsamlı bir şekilde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, kriz yönetiminin pratik yönüne odaklanmakta ve Türkiye'nin kendisi için varoluşsal bir tehdit oluşturan Suriye İç Savaşı'nı yönetmedeki başarısını vurgulamaktadır. Türkiye, 15 Temmuz darbe girişimi gibi önemli zorluklarla karşı karşıya kalmasına rağmen, terörle mücadele kapsamında Suriye sahasında art arda gerçekleştirdiği sınır ötesi operasyonlarla da krizleri etkili bir şekilde yönetmiştir. Örneklem olarak 15 Temmuz darbe girişimi sonrası Suriye'deki operasyonların seçilmesinin nedeni, her iki krizin arka arkaya yaşanmış olması ve Suriye İç Savaşı'nın Türkiye'nin 21. yüzyıldaki en önemli krizi olmasıdır. Arap Baharı sürecinin Türkiye'nin 911 km kara sınırına sahip güney komşusuna sıçraması sonucunda Suriye başarısız bir devlet haline gelmiş, devlet aygıtı giderek ortadan kalkmış ve kamusal yapısı yok olmuştur. Bu süreçte ülkede çeşitli terör örgütleri ve devlet dışı silahlı örgütler ortaya çıkmış, bu örgütler kendilerine geniş faaliyet alanları bulmuş, başlangıçtaki yerel etkilerini bölgesel etki düzeyine taşımış, siyasi, ekonomik ve sosyal çevrelerdeki güçlerini önemli ölçüde tahkim etmişlerdir. DEAŞ ve YPG/PKK bu örgütlerin en önde gelenleridir. Ayrıca El-Kaide'den türeyen diğer örgütleri de unutmamak gerekir. Suriye'de 2011 sonrası yaşanan siyasi, askeri ve ekonomik çalkantılar, bölgede ortaya çıkan güç boşluğu ve bu boşluğu doldurmaya çalışan devletler, devlet dışı silahlı aktörler ve terör örgütleri Türkiye'nin güvenlik yaklaşımlarında ciddi kırılmalara neden olmuştur. Ayrıca terörizm ve göç kaynaklı krizlerle mücadelede önemli zorluklarla karşılaşmıştır. Sınırların ötesinde güvenliği sağlama ve terörü ülke topraklarında karşılama yaklaşımı, son beş yılda Türkiye'de terörden kaynaklanan güvenlik krizini derinleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Suriye Krizi, Ortadoğu, Kriz Yönetimi, Sınır Ötesi, Türk Dış Politikası

Türkiye's Approach to Crisis Management: The Case of Syria

Öz

This study aims to shed light on Türkiye's crisis management approach and comprehensively analyze Türkiye's cross-border operations in the Syrian theater. It focuses on the practical side of crisis management and highlights Türkiye's success in managing the Syrian Civil War, which poses an existential threat to Türkiye. Despite facing significant challenges, such as the July 15 coup attempt, Türkiye has managed crises effectively, as evidenced by its successive cross-border operations in the Syrian theater as part of the fight against terrorism. The reason for choosing the operations in Syria after the July 15 coup attempt as the sample is that both crises occurred back-to-back, and the Syrian Civil War is Türkiye's most crucial crisis in the 21st century. As a result of the spread of the Arab Spring process to Türkiye's southern neighbor with a 911 km land border, Syria has become a failed state, its state apparatus has gradually disappeared, and its public structure has ceased to exist. During this process, various terrorist organizations and non-state armed groups emerged in the country. These organizations found extensive areas of operation, extended their initial local influence to a regional level, and significantly strengthened their influence in political, economic, and social circles. DAESH and YPG/PKK are among the most prominent of these organizations, not to mention various other groups linked to Al-Qaeda. The post-2011 political, military, and economic turmoil in Syria, the emerging power vacuum in the region, and the states, non-state armed actors, and terrorist organizations trying to fill this vacuum have caused severe ruptures in Türkiye's security approaches. However, it has faced significant challenges in tackling crises stemming from terrorism and migration. The approach of providing security behind the borders and meeting terrorism on the country's territory has deepened the security crisis stemming from terrorism in Türkiye in the five years.

Anahtar Kelimeler

Syria Crisis, Middle East, Crisis Management, Cross-Border, Turkish Foreign Policy

Kaynakça

• ABHYANKAR, Rajendra Madhukar (2020), Syria: The Tragedy of a Pivotal State, Palgrave MacMillan Publisher, Singapore.
• AFAD BAŞKALIĞI (2021), “AFAD Hakkında”, AFAD Başkanlığı Corporate Web Page, htps://www.afad.gov.tr/afadhakkinda (Date of Access: 13.04.2023).
• AKDAĞ, Mustafa (2005), “Halkla İlişkiler ve Kriz Yönetimi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.14, ss.1-20.
• ALTUĞ, Seda (2020), "The Turkish-Syrian Border and Politics of Difference in Turkey and Syria (1921-1939)", Syria: Borders, Boundaries, and the State (Ed. Matthieu Cimino), Palgrave MacMillan Publisher, London (UK), ss.47-73.
• ANADOLU AJANSI (2022), “Suriyedeki İç Savaş 11 Yılını Geride Bıraktı”, Anadolu Ajansı (E-Haber), https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriyedeki-ic-savas-11-yilini-geride-birakti/2534367 (Date of Access: 23.05.2023).
• ASLAN, Murat (2019), “Yeniden Yapılandırma Türkiye'nin Suriye'deki Modeli”, SETAV Corporate Web Page (E-Doküman), https://setav.org/assets/uploads/2019/04/R138.pdf (Date of Access: 03.03.2023).
• AYVAZ, Zehra (2020), “Astana ve Soçi Süreçlerinin Türk-Rus İlişkilerine Etkileri”, Diplomasi Araştırmaları Dergisi, S.2(2), ss.46-63.
• BACZKO, Adam, DORRONSORO, Gilles and QUESNAY, Arthur (2018), Suriye Bir İç Savaşın Anatomisi (Çev. Ayşe MERAL), İletişim Yayıncılık, İstanbul.
• BELLAMY, J. Alex (2022), Syria Betrayed: Atrocities, War, and the Failure of International Diplomacy, Columbia University Press, New York (US).
• BM - BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (tarihsiz). “Suriye Acil Durumu”, UNHCR Corporate Web Page (E-Document), https://www.unhcr.org/tr/suriye-acil-durumu (Date of Access: 23.05.2023).
• BM MÜLTECI ÖRGÜTÜ (2018), “BM Mülteci Örgütü”, UNHCR Corporate Web Page (E-Document), https://www.unhcr.org/tr/suriye-acil-durumu (Date of Access: 03.05.2023).
• COLLER, Xavier, CORDERO, Guillermo and JAIME-CASTILLO, M. Antonio (2018), The Selection of Politicians in Times of Crisis, Routledge Published, Oxford (UK).
• COMAN, Ioana A., ELSHEIKH, Dalia, GREGOR, Milos, LILLEKER, Darren and NOVELLI, Edoardo (2021), Political Communication and COVID-19: Governance and Rhetoric in Times of Crisis (Eds. Darren Lilleker, Iona Coman, Milos Gregor, Edoardo Novelli), Routledge Published, Oxford, ss.1-15.
• ÇAVUŞOĞLU, Mevlüt (2016), “Turkey and the Syrian Refugee Crisis: An Example for Humanity”, Turkish Policy Quarterly, S.15(3), ss.17-24.
• DELATOLLA, Andrew (2021), Civilization and the Making of the State in Lebanon and Syria, Palgrave MacMillan Publisher, London (UK).
• DIAMOND, Patrick (2019), “Postscript”, The Crisis of Globalization: Democracy, Capitalism, and Inequality in the Twenty-First Century (Ed. Patrick Diamond), Bloomsbury Publishing, London (UK), ss.277-281.
• DONELLI, Federico (2018), “Syrian Refugees in Turkey: A Security Perspective”, New England Journal of Public Policy, S.30(2), ss.1-9.
• GALEEVA, Diana (2022), “Putin’s War in Syria: Russian Foreign Policy and the Price of America’s Absence”, International Affairs, S.98(3), ss.100-110.
• GÖÇ İDARESI BAŞKANLIĞI (2021), “Geçici Koruma”, Göç İdaresi Başkanlığı Corporate Web Page (E-Doküman), https://www.goc.gov.tr/gecici- koruma5638 (Date of Access: 03.01.2023).
• GÖKALP, Deniz (2017), “Syria: The Making and Unmaking of a Refuge State”, Journal of Refugee Studies, S.32(1), ss.164-166.
• GILBERT, Andrew Simon (2019), The Crisis Paradigm: Description and Prescription in Social and Political Theory, Palgrave MacMillan Publisher, London (UK).
• GUIDERO, Amanda and HALLWARD, Maia Carter (2019), Global Responses to Conflict and Crisis in Syria and Yemen, Palgrave MacMillan Publisher, London (UK).
• HORWITZ, Steven (2020), “Goverment as Gardener: Cultivating the Environment for Private Sector Natural Disaster Response”, Government Responses to Crisis (Ed. Stefanie Haeffele, Virgil Henry Storr), Palgrave MacMillan Publisher, London (UK), ss.27-43.
• HÜRRİYET GAZETESİ (2021), “Suriye'de Anayasa Görüşmelerinde Önemli Gelişme: 'Mekanizmalar Üzerinde Anlaşmaya Vardık'”, Hürriyet Gazetesi (E-News), https://www.hurriyet.com.tr/dunya/suriyede-anayasa- gorusmelerinde-onemli-gelisme-mekanizmalar-uzerinde-anlasmaya-vardik-41919902 (Date of Access: 13.05.2023).
• IŞIKSAL, Hüseyin (2018), “Turkish Foreign Policy, the Arab Spring, and the Syrian Crisis: One Step Forward, Two Steps Back”, Turkey’s Relations with the Middle East: Political Encounters after the Arab Spring (Eds. Hüseyin Işıksal, Oğuzhan Göksel), Springer Publisher, Cham (Switzerland), ss.13-31.
• ISMAIL, Salwa (2018), The Rule of Violence: Subjectivity, Memory and Government in Syria, Cambridge University Press, Cambridge (UK).
• KARA KUVVETLERI KOMUTANLIĞI (2016), “Fırat Kalkanı”, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Corporate Web Page (E-Doküman), https://www.kkk.tsk.tr/firat-kalkani.aspx (Date of Access: 13.03.2023).
• KARA KUVVETLERI KOMUTANLIĞI (2018), “Zeytin Dalı Harekâtı”, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Corporate Web Page (E-Doküman), https://www.kkk.tsk.tr/zeytin-dali.aspx (Date of Access: 13.03.2023).
• KARABULUT, Bilal (2012), “Düşünce Kuruluşları ve Kriz Yönetimi”, Krizler ve Kriz Yönetimi: Temel Yaklaşımlar, Aktörler, Örnek Olaylar (Ed. Mehmet Seyfettin Erol, Ertan Efegil), Barış Kitap, Ankara, ss.116-126.
• KARACAOĞLU, Mehmet Burak, ÖZCAN, Ethem Emre, KARAAHMET, Ahmet (2022), “Türk Kızılay Suriye'deki İç Savaşta”, Anadolu Ajansı (E-Haber), https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turk-kizilay-suriyedeki-ic-savasta-6-7-milyondan-fazla-ihtiyac-sahibine-yardim-ulastirdi/2565386 (Date of Access: 11.05.2023).
• KARATAŞ, Mustafa (2015), “Türk Yazılı Basınında Suriyeli Sığınmacılar ile Halk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Göç Araştırmaları Dergisi, S.1(2), ss.112-151.
• KLOPF, Nadine (2023), Global Crisis: Theory, Method and the Covid-19 Pandemic, Palgrave MacMillan Publisher, London (UK).
• KOPARAN, Ömer (2018), “Türkiye Geri Dönüşleri Teşvik İçin Suriye'de 3 Hastane İnşa Etti”, Anadolu Ajansı (E-Haber), https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiye-geri-donusleri-tesvik-icin-suriyede-3-hastane-insa-etti/1285284 (Date of Access: 17.05.2023).
• KOPARAN, Ömer and ÖZCAN, Ethem Emre (2020), “Fırat Kalkanı Harekâtının Üzerinden 4 Yıl Geçti”, Anadolu Ajansı (E-Article), https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/firat-kalkani-harekatinin-uzerinden-4-yil-gecti/1950575 (Date of Access: 03.01.2023).
• LEWIS, M. Aran (2023), Humanitarian and Military Intervention in Libya and Syria: Parliamentary Debate and Policy Failure, Routledge Published, Oxford.
• MATAR, Linda and KADRI, Ali (2019), Syria: From National Independence to Proxy War, Palgrave MacMillan Publisher, London (UK).
• MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI (2019), “Barış Pınarı Harekâtı”, MSB Corporate Web Page (E-Document), https://www.msb.gov.tr/BarisPinariHarekati (Date of Access: 03.05.2023).
• MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI (2020), “Bahar Kalkanı Harekâtı”, MSB Corporate Web Page (E-Document), https://www.msb.gov.tr/BaharKalkani (Date of Access: 03.05.2023).
• MUMFORD, Andrew (2021), The West’s War Against Islamic State: Operation Inherent Resolve in Syria and Iraq, Bloomsbury Publishing, London (UK).
• MUSLU, Fatih (2018), “Suriye İç Savaşında Esed'in Rolü, Konumu ve Geleceği”, SETAV Corporate Web Page, https://www.setav.org/assets/uploads/2018/06/Analiz_236Esed.pdf?ysclid=lg0mjmwarn618815381 (Date of Access: 19.05.2023).
• NAS, Çiğdem (2019), “The EU’s Approach to the Syrian Crisis: Turkey as a Partner”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, S.16(62), ss.45-64.
• CANÖZ, Kadir and ÖNDOĞAN GEDİKÇİ, Ayşe (2015), “Kriz Yönetiminde Dönüşümcü Liderin Rolü”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, S.3(1), ss.36-61.
• ÖZCAN, Ethem Emre (2022), “Suriye’deki İç Savaş 11 Yılını Geride Bıraktı”, Anadolu Ajansı (E-Article), https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriyedeki-ic-savas- 11-yilini-geride-birakti/2534367 (Date of Access: 03.05.2023).
• ÖZER, Sarp (2017), “TSK’da General ve Amiral Sayısı Yüzde 40 Azaldı”, Anadolu Ajansı (E-Article), https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/tskda-general-ve- amiral-sayisi-yuzde-40-azaldi/867529 (Date of Access: 13.03.2023).
• PHILLIPS, Christopher (2016), The Battle for Syria: International Rivalry in the New Middle East, Yale University Press, London (UK).
• PHILLIPS, David (2020), Frontline Syria: From Revolution to Proxy War, Bloomsbury Publishing, London.
• SALAMEY, Imad, ABU-NIMER, Mohammed and ABOUAOUN, Elie (2018), “Resolving Identity Conflict in the Middle East: A Theoretical Understanding”, Post-Conflict Power-Sharing Agreements: Options for Syria (Eds. Imad Salamey, Mohammed Abu-Nimer, Elie Abouaoun), Palgrave MacMillan Publisher, London (UK), ss.43-58.
• SAVUNMA SANAYİ BAŞKANLIĞI (2019), “Ürün Katoloğu”, SSB Corporate Web Page (E-Document), https://www.ssb.gov.tr/urunkatalog/tr/34/ (Date of Access: 03.03.2023).
• SEEGER, Matthew, SELLNOW, Timothy and ULMER, Robert (1998), “Communication Organization and Crisis”, Annals of the International Communication Yearbook, S.21(1), ss.231-275.
• T.C. CUMHURBAŞKANLIĞI (2016), “15 Temmuz”, T.C. Cumhurbaşkanlığı Corporate Web Page (E-Document), https://www.tccb.gov.tr/faaliyetler/15temmuz/ (Date of Access: 03.05.2023).
• T.C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI (2022), “Türkiye – Suriye Siyasi İlişkileri”, MFA Corporate Web Page (E-Document), https://www.mfa.gov.tr/turkiye-suriye-siyasi-iliskileri-.tr.mfa (Date of Access: 03.05.2023).
• T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI (2017a), “PKK/KCK Terör Örgütünün Suriye Kolu: PYD-YPG”, İçişleri Bakanlığı Corporate Web Page (E-Document), https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/strateji/deneme/YAYINLAR/%C4%B0%C3% 87ER%C4%B0K/pyd_arapca.pdf (Date of Access: 03.05.2023).
• T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI (2017b), “PYD”, İçişleri Bakanlığı Corporate Web Page (E-Document), https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/strateji/deneme/YAYINLAR/%C4%B0%C3% 87ER%C4%B0K/pyd_arapca.pdf (Date of Access: 03.02.2023).
• T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI (2022), “AFAD: Suriye'de 68 Bin 713 Briket Ev İnşa Edildi”, İçişleri Bakanlığı Corporate Web Page (E-Document), https://www.icisleri.gov.tr/afad-suriyede-68-bin-713-briket-ev-insa-edildi (Date of Access: 03.05.2023).
• T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI (2023), “Covid-19”, Sağlık Bakanlığı Corporate Web Page (E-Document), https://covid19.saglik.gov.tr/ (Date of Access: 03.05.2023).
• TAKVİM GAZETESİ (2021), “Barış Pınarı Harekâtının Üzerinden 2 Yıl Geçti: 600 Yerleşim Yeri Terörden Arındırıldı – Nüfus 250 Bini Buldu”, Takvim Gazetesi (E-News), https://www.takvim.com.tr/galeri/guncel/son- dakika-baris-pinari-harekatinin-uzerinden-2-yil-gecti-600-yerlesim-yeri-terorden-arindirildi-nufus-250- bini-buldu (Date of Access: 03.05.2023).
• TURKISH AVSAT (2021), “Nüfusu 5 Milyona Dayanan İdlib Suriye Parası Yerine Türk Lirası Kullanıyor”, Turkish AVSAT Corporate Web Page (E-News), https://turkish.aawsat.com/home/article/3167366/n%C3%BCfusu-5-milyona-dayanan-i%CC%87dlib-suriye-paras%C4%B1-de%C4%9Fil-t%C3%BCrk-liras%C4%B1-kullan%C4%B1l%C4%B1yor%E2%80%A6#:~:text=Suriye%20rejiminin%20kontrol%20sa%C4%9Fla d%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20b%C3%B6lge (Date of Access: 03.05.2023).
• TÜRK KIZILAYI (2022), “Suriye'ye İnsani Yardım”, Kızılay Corporate Web Page (E-Document), https://www.kizilay.org.tr/Bagis/BagisYap/17/suriyeye-insani-yardim (Date of Access: 03.05.2023).
• WEI, Min (2019), “Turkish Foreign Policy Towards the Syrian Crisis: Dynamics of Transformation”, Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, S.13(3), ss.462-477.
• YUKUŞ, Ahmet (2021), “Afrinin Zeytin Dalları”, TRT Haber (E-News), https://www.trthaber.com/haber/dunya/afrinin-zeytin- dallari-549393.html (Date of Access: 03.05.2023).
• ZAHRA, Rahmouni Fatima (2017), “Securitization and De-Securitization: Turkey-Syria Relations since the Syrian Crisis”, Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, S.11(2), ss.27-39.