Examples of General and Special Purpose Ombudsman: UK and Turkey

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 92 - 103, 17.05.2020

Emine Çeliksoy , Büşra Bayan

https://doi.org/10.33712/mana.714918

Cited By: 2

Öz

Complementary element of management is supervision. Supervision ensures effective functioning of the state. Political, legal and administrative ways of supervision are applied in the inspection of the state. Ombudsman supervision is not an alternative type of supervision to the other ways of supervision of the state. It envisages an audit mechanism to fill in the deficiencies of other audit trails. The Ombudsman institution is practiced in many countries today. Ombudsman is an independent institution established to resolve disputes arising between citizens and public institutions. We can classify ombudsman types as general and special purpose ombudsman. General purpose of ombudsman are tasked with evaluating any complaints they receive. In the general purpose ombudsman institution, ombudsman are not liable to subject discrimination and restriction. In special purpose ombudsman institutions, specialization is experienced according to the expertise area.. Ombudsman specialize in a particular subject and can only accept applications made to them in this regard. The UK ombudsman institution has nearly 50 years of experience. Special ombudsman have been established on many issues. Parliamentary commission, local government commission, prisons and conditional release ombudsman are three of these special types of ombudsman. Ombudsman has been located in legal basis for the last 8 years in Turkey. The general purpose ombudsman is offerings suggestions for resolving disputes to which the state is a party and tries to achieve successful results.

Anahtar Kelimeler

General Purpose Ombudsman, Special Purpose Ombudsman, UK, Turkey

Genel ve Özel Amaçlı Ombudsmanlık Örnekleri: İngiltere ve Türkiye

Öz

Yönetimin tamamlayıcı unsuru denetimdir. Denetim devletin etkin işlemesini sağlamaktadır. Devletin denetlenmesinde siyasi, hukuki ve idari denetim yolları uygulanmaktadır. Ombudsmanlık denetimi devletin diğer denetim yollarına alternatif bir denetim türü değildir, diğer denetim yollarının eksik kalan yönlerini doldurmaya yönelik bir denetim mekanizması öngörmektedir. Ombudsmanlık kurumu, günümüzde birçok ülkede uygulanmaktadır. Ombudsman vatandaşlar ile kamu kurumları arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkların giderilmesi için kurulan bağımsız bir kurumdur. Ombudsmanlık türlerini genel ve özel amaçlı ombudsmanlar olarak ikili sınıflandırabiliriz. Genel amaçlı ombudsmanlar kendilerine gelen her türlü şikayeti değerlendirmekle görevli kılınmışlardır. Genel amaçlı ombudsmanlık kurumunda ombudsmanlar konu ayrımı ve kısıtlamasına tabi tutulmamışlardır. Özel amaçlı ombudmanlık kurumlarında ise ihtisas alanına göre uzmanlaşma yaşanmaktadır. Ombudsmanlar belli bir konuda uzmanlaşmakta ve yalnız bu konuda kendilerine yapılan başvuruları kabul edebilmektedir. İngiltere’de ombudsmanlık kurumu yaklaşık 50 yıllık bir tecrübeye sahiptir. Birçok konuda özel ombudsmanlar kurulmuştur. Parlamento komiserliği, yerel yönetimler komiserliği, cezaevleri ve şartlı tahliye ombudsmanlığı bu özel ombudsmanlık türlerinden üçüdür. Türkiye’de son 8 yıldır kamu denetçiliği yasal bir zeminde yer almaktadır. Genel amaçlı olan kamu denetçisi devletin taraf olduğu uyuşmazlıkların çözümü için öneriler sunmakta ve başarılı sonuçlar elde etmeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Genel Amaçlı Ombudsman, Özel Amaçlı Ombudsman, İngiltere, Türkiye

Kaynakça

• AKTAN, Tahir (1989), Kamu İdaresi, Uludağ Üniversitesi Yayını, Bursa, 2. Baskı.
• ALODALI, M. Fatih Bilal ve USTA, Sefa (2017), “Türk Yönetim Geleneğinde Hesap Verebilirlik Mekanizmaları: Divan-ı Mezalim ve Kamu Denetçiliği Kurumu”, Strategic Public Management Journal, S.3(6), ss.168-184.
• ALTUĞ, Yılmaz (2002), Kamu Denetçisi Ombudsman, İstanbul Üniversitesi Yayını, İstanbul.
• ALTUN, Murat ve KULUÇLU, Erdal (2005), “Doktrin ve Mevzuat Işığında Kamuoyu Denetimine Genel Bir Bakış”, Sayıştay Dergisi, S.56, ss.23-51.
• ARAP, Sultan Kavili (2015), “40. Yılında İngiltere’de Yerel Yönetim Ombudsmanı”, Ege Akademik Bakış Dergisi, S.15(1), ss.65-80.
• ARI, Serdar (2017), “İsveç, İngiltere, Fransa ve Türkiye Ombudsmanlık Kurumları: Karşılaştırmalı Bir Analiz”, International Idea Studies Jornual, S.3(3), ss.135-151.
• ARSLAN, Süleyman (1986), “İngiltere’de Ombudsman Müessesesi”, Amme İdaresi Dergi, S.19(1), ss.157-172.
• ARSLAN, Süleyman (1992), “Yıldırım Uler’in Konuşmasına Katkı”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi Bildiriler Kitabı, Danıştay Matbaası, Ankara, 3. Kitap (Çeşitli İdare Hukuku Konuları).
• ATAMAN, Taykan (1993), “İngiltere’de Ombudsman Kurumu (İdarenin Parlamento Tarafından Denetimi)”, Türk İdare Dergisi, S.400, ss.217-255.
• ATAMAN, Taykan (1997), "Ombudsman ve Temiz Toplum", Yeni Türkiye Dergisi, S.14, ss.779-789.
• ATAY, Cevdet (1999), Devlet Yönetimi ve Denetimi, Alfa Yayınları, İstanbul, 2. Baskı.
• AVŞAR, Zakir (2012), Ombudsman: İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi, Hayat Yayın Grubu, İstanbul.
• AYDIN, Kadir (2018), “Ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği) Kurumu ve Türkiye Uygulaması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• BİLGE, Semih ve DAŞKAYA, Nurten (2015), “Mahalli İdarelerde İç Denetimin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği”, Maliye Dergisi, S.168, ss.109-110.
• BRADLEY, Anthony Wilfred (1992), “Sachsenhausen, Barlow Clowes - and Then”, Public Law, S.3, ss.353-357.
• BÜYÜKAVCI, Mustafa (2008), “Ombudsmanlık Kurumu”, Ankara Barosu Dergisi, S.4, ss.10-13.
• COŞKUN, Bayram (2002), “Türk Kamu Yönetiminde İdari Denetim Süreci ve Bu Süreç İçinde Ortaya Çıkan Sorunlar”, Türk İdare Dergisi, S.437, ss.81-104.
• ÇAKMAK, Caner (2008), “Kamu Denetiminde Kamu Denetçiliği (Ombudsman) Kurumunun Türkiye’de Yeri ve Önemi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ERDENGİ, Tevfik Bora (2009), “Ombudsman: Dünya Uygulamaları ve Türkiye”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ERDOĞMUŞ, Osman (2006), “Kamu Yönetiminde İdari ve Denetsel Açıdan Ombudsman Kurumu; Türkiye Örneği”, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ERHÜRMAN, Tufan (2000), “Türkiye İçin Nasıl Bir Ombudsman Formülü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.49(1-4), ss.155-180.
• ERYILMAZ, Bilal (2013), Kamu Yönetimi, Umuttepe Yayınları, Kocaeli, 6. Baskı.
• FENDOĞLU, Hasan Tahsin (2010), "Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık)", Analiz, SDE (Stratejik Düşünce Enstitüsü) Yayını, Ankara.
• GİRİTLİ, İsmet, BİLGEN, Pertev ve AKGÜNER, Tayfun, (2006), İdare Hukuku, Der Yayınları, İstanbul.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref (2008), Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Turhan Kitabevi, Ankara, 10.Baskı.
• HENHAM, Ralph (2000), “Some Alternative Strategies for Improving the Effectiveness of the English Prisons Ombudsman Scheme”, Howard Journal, S.39(3), ss.290-305.
• KALAĞAN, Gökhan (2010), “Cumhuriyet Dönemi Türk Kamu Bürokrasisinde Yeniden Yapılanma ve Yönetsel Reform Çalışmaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, S.2(1), ss.65-84.
• KAZANCI, Metin (2016), Kamuda ve Özel Kesimde Halkla İlişkiler, Turhan Kitabevi, Ankara.
• KILAVUZ, Raci, YILMAZ, Abdullah ve İZCİ, Ferit (2003), “Etkin Bir Denetim Aracı Olarak Ombudsmanlık ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, S.4(1), ss.49-68.
• KÖSE, Hacı Ömer (2000), Dünyada ve Türkiye'de Yüksek Denetim, Sayıştay Yayını, Ankara.
• KULUÇLU, Erdal (2006), “Yönetimin Denetiminden Denetimin Yönetimine”, Sayıştay Dergisi, S.63, ss.3-37.
• KUTLU, Önder, SEVİNÇ, İsmail ve KAHRAMAN, Selçuk (2018), “Türkiye’de Kalkınma Planları Çerçevesinde Avrupa Birliği Katılım Sürecinin Değerlendirilmesi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S.20(34), ss.29-40.
• KÜÇÜKÖZYİĞİT, Hüseyin Galip (2006), “Ombudsmanlık Kurumu - Hukuksal ve Siyasal Bir İnceleme”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, S.2(5), ss.90-111.
• LGO (2013-2016), Annual Report and Accounts, http://www.lgo.org.uk/information centre/reports/lgo-annual-reports (Erişim tarihi: 16.03.2020).
• LGO (2020), E-Documants, https://www.lgo.org.uk/make-a-complaint, (Erişim Tarihi: 17.03.2020).
• MORRIS, P. E. ve HENHAM, Ralph Jean (1998), “The Prisons Ombudsman: A Critical Review”, European Public Law, S.4(3), ss.345-378.
• MUTTA, Serdar (2005), İdarenin Denetlenmesi ve Ombudsman Sistemi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul.
• OWERS, Anne (2006), “The protection of prisoners’ Rights in England and Wales”, European Journal on Criminal Policy and Research, S.12(2), ss.85-91.
• ÖKTEN, Serkan ve TURHAN, Gökhan (2014), “Avrupa Birliği’nde Ombudsmanlık”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.1(19), ss.213-224.
• ÖNEN, Semih Mustafa (2019), “Kamu Denetçisi (Ombudsman)”, Kamu Yönetimi Ansiklopedisi (Ed. Yasemin Mamur Işıkcı - Esmeray Alacadağlı), Astana Yayınları, Ankara, 2. Baskı, ss.61.
• ÖZDEN, Kemal (2010), Ombudsman Yeni Yönetim Anlayışı İçin Bir Model, Tasam Yayınları, İstanbul.
• ÖZDEMİR, Birol (2015), Kamu Denetçiliği Kurumunun İşlevi, Yapısı ve Devlet Teşkilatındaki Konumu, Adalet Yayınevi, Ankara.
• PAYASLIOĞLU, Arif Turgut (1969), “Yönetimde Davaları Azaltma Yolları”, Amme İdaresi Dergisi, S.2(3), ss.3-1.
• PPO (2019), “Terms of Reference”, Prisons and Probation Ombudsman, https:// www.ppo.gov.uk/about/vision-and-values/terms-of-reference/ (Erişim Tarihi: 16.03.2020).
• SENEVIRATNE, Mary (2013), “Ombudsmen and Prisoner Complaints in the UK”, Journal of Social Welfare and Family Law, S.34(3), ss.339-356.
• SEZEN, Seriye (2001), "Ombudsman: Türkiye İçin Nasıl Bir Çözüm? Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme", Amme İdaresi Dergi, S.34(4), ss.71-96.
• ŞENGÜL, Ramazan (2007), “Türkiye’de Kamu Yönetiminin Etkin Denetlenmesinde Yeni Bir Kurum: Kamu Denetçiliği Kurumu”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.2(14), ss.126-145.
• TEMİZEL, Zekeriya (1997), Yurttaşın Yönetime Karşı Korunmasında Bağımsız Bir Denetim Organı – Ombudsman, IULA – EMME Yayınları, İstanbul.
• THOMAS, Richard, MARTIN, Jim ve KIRKHAM, Richard (2013), Exter¬nal Evaluation of The Local Government Ombudsman in England, http://www.lgo.org.uk/downloads/About%20 us/Governance/1777-CLA-2008-Evaluation-of-the- LGO-The-Final-Report-2-2-.pdf, (Erişim Tarihi: 16.03.2020).
• TODAİE (1991), Kamu Yönetimi Araştırması Genel Rapor, TODAİE Yayınları, Ankara.
• TORTOP, Nuri (1998), “Ombudsman Sistemi ve Çeşitli Ülkelerde Uygulanması”, Amme İdaresi Dergisi, S.31(1), ss.3-11.
• TORTOP, Nuri, İSBİR, Eyyup Günay, AYKAÇ, Burhan Aykaç, YAYMAN, Hüseyin ve ÖZER, Mehmet Akif (2007), Yönetim Bilimi, Yargı Yayıncılık, Ankara.
• ULUĞ, Feyzi (2004), “Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı Işığında Kamu Denetim Sisteminde Yeniden Yapılanma”, Amme İdaresi Dergisi, S.37(2), ss.97-122.
• USTA, Sefa ve AKINCI, Abdulhavap (2016), “Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik Mekanizması Olarak Ombudsmanlık Kurumu: Almanya Örneği”, Journal of Human Sciences, S.13(2), ss.2735-2749.
• YAĞMURLU, Aslı ( 2018), “Şikayet Hakkı Ekseninde Halkla İlişkiler Mekanizması Olarak Kamu Denetçiliği”, Amme İdaresi Dergisi, S.51(1), ss.167-194.
• Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996), Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT Yayını, Ankara, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Yedinci-Beş-Yıllık-Kalkınma-Planı-1996-2000, (Erişim Tarihi: 27.03.2020).
• ZENGİN, Gökhan (2017), “Yerel Yönetimlerde Kamu Denetçiliği: İngiltere Yerel Yönetim Ombudsmanlığı”, Strategic Public Management Journal, S.3(6), ss.35-56.
• WOOLF, Harry Kenneth ve TUMİN, Stephen (1991), Prison Disturbances, Prison Reform Trust, Londra.
• 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu (Erişim Tarihi: 05.11.2019).
• https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf (Erişim Tarihi: 25.03.2020).