Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Siyasi Partilerin Doğuş Teorileri, Tipolojileri ve Kurumsallaşmaları Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 3, 686 - 697, 01.01.2021

İsmail Şükür

https://doi.org/10.33712/mana.810610

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, Adalet ve Kalkınma Partisi'ni (Ak Parti) kuruluşundan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine kadar geçen zaman diliminde siyasi partilerin doğuş teorileri, tipolojileri ve kurumsallaşma bağlamında incelemektir. Ak Parti, bahsi geçen teorik ölçütler çerçevesinde nitel araştırma yöntemine bağlı olarak ilgili literatürün taranmasıyla değerlendirilecektir. Kadro ve kitle partisi tipolojisinin bazı özelliklerini gözlemlemek mümkün olmasına rağmen bu çalışmanın bulgularına göre Ak Parti, Duverger'in kadro ve kitle partisi tipolojisine tam olarak benzememektedir. Türkiye'de 2000'li yılların başındaki siyasi ortam ve partilerin doğuş teorileri birlikte değerlendirilirse, Ak Parti bir sosyal bütünleşme partisi olarak tanımlanabilir. Türk sağının ideolojik çeşitliliği ve merkez sağ parti siyasetinin esnekliği bağlamında Ak Parti, hepsini yakala partisi olarak değerlendirilebilir. Ak Parti kurumsallaşma kriterleri açısından örgütsel niteliklerin değerlendirilmesi bağlamında genç bir parti olarak tanımlanabilir. Ancak liderin karizmatik otoritesinin kurumsallaşma sürecini gölgelediğini gözlemlemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Ak Parti,, Doğuş Teorileri,, Parti Tipolojileri,, Kurumsallaşma

Evaluation of Justice and Development Party in Terms of Birth Theories, Typologies and Institutionalization of Political Parties

Öz

The purpose of this paper is to study the Justice and Development Party (Ak Parti) from its establisment to the presidential government system in the context of the political parties’ birth theories, typologies and institutionalization. Ak Party will be evaluated by scanning the relevant literature based on the qualitative research method within the framework of the mentioned theoretical criteria. According to the findings of this study, even though it is possible to observe some characteristics of cadre and mass party typology, Ak Parti is not completely similar to Duverger’s cadre and mass party typology. If Turkey’s political landscape at the beginning of 2000’s and the parties’ birth theories are evaluated together, Ak Parti would be defined as a social integration party. In the context of the ideological diversity of the Turkish right and the flexibility of the center-right party politics, Ak Parti could be considered as a catch-all party. Ak Parti could be defined as a young party in the context of evaluation of organizational qualifications in terms of institutionalization criteria. However, it is possible to observe that the leader's charismatic authority overshadows the institutionalization process.

Anahtar Kelimeler

Ak Parti, Birth Theories, Party Typologies, Institutionalization

Kaynakça

• AKDOĞAN, Yalçın (2004), Ak Parti ve Muhafazakâr Demokrasi, Alfa Yayınları, İstanbul.
• BORA, Tanıl (1998), Türk Sağının Üç Hali, Birikim Yayınları, İstanbul.
• DURSUN, Davut (2008), Siyaset Bilimi, Beta Yayınları, İstanbul, 4. Baskı.
• DUVERGER, Maurice (1974), Siyasi Partiler (Çev. Ergun Özbudun), Bilgi Yayınevi, Ankara, 2. Baskı
• ERDOĞAN, Mustafa (2011), Türkiye'de Anayasalar ve Siyaset, Liberte Yayınları, Ankara, 8. Baskı.
• ERDOĞAN, Recep Tayyip (2004), ‘‘Açılış Konuşması’’, Uluslararası Muhafazakarlık ve Demokrasi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ak Parti Yayını, Ankara, ss.7-14.
• ERLER, Özgün (2007), ‘‘Yeni Muhafazakarlık, Akp ve 'Muhafazakar Demokrat' Kimlik’’, Stratejik Öngörü Dergisi, S.(10), ss.126-132.
• HUNTINGTON, Samuel P. (1966), “Siyasal Gelişme ve Siyasal Bozulma” (Çev. Ergun Özbudun), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.22(1), ss.55-107.
• KALAYCIOĞLU, Ersin (2008), ‘‘Attitudinal Orientation to Party Organization in Turkey in the 2000s.’’ Turkish Studies, S.9(2), ss.297-316.
• KAPANİ, Münci (2012), Politika Bilimine Giriş, Bilgi Yayınları, Ankara, 31. Baskı.
• KATZ, Richard S. ve MAIR, Peter (1995), ‘‘Changing Models of Party Organization and Part Democracy: The Emergence of the Cartel Party’’, Party Politics, S.1(1), ss.5-28.
• KIRCHEIMER, Otto (1966), “The Transformation of the Western European Party Systems”, Political Parties and Political Development (Ed. Joseph La Palombara ve Myron Weiner), Princeton University Press, New Jersey, ss.177-200.
• MICHELS, Robert (1915), Political Parties, Hearst's International Library, New York.
• MILES, Matthew B. ve HUBERMAN, A. Michael (2015), Nitel Veri Analizi, Pegem Akademi, Ankara.
• MOSCA, Gaetano (1939), The Ruling Class, Mc-Graw-Hill Book Company, New York.
• NEUMANN, Sigmund (1956), “Toward a Comparative Study of Political Parties”, Modern Political Parties (Ed. Sigmund Neumann), University of Chicago, Chicago, ss.395-400.
• ÖZBUDUN, Ergun (1977), Siyasal Partiler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Ankara.
• ÖZBUDUN, Ergun (2003), Çağdaş Türk Politikası: Demokratik Pekişmenin Önündeki Engeller, Doğan Kitap, İstanbul.
• ÖZBUDUN, Ergun (2015), Anayasacılık ve Demokrasi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul.
• ÖZBUDUN, Ergun (2016), Türkiye'de Parti ve Seçim Sistemi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul, 2. Baskı.
• ÖZBUDUN, Ergun ve HALE, William (2010), Türkiye'de İslamcılık, Demokrasi ve Liberalizm: AKP Olayı (Çev. Ergun Özbudun, Kadriye Göksel), Doğan Kitap, İstanbul.
• ÖZİPEK, Bekir Berat (2004), “Muhafazakâr Siyasetin Temelleri”, Uluslararası Muhafazakârlık ve Demokrasi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ak Parti Yayını, Ankara, ss.80-86.
• PANEBIANCO, Angelo (1988), Political Parties: Organization and Power, Cambridge University, Cambridge.
• PARETO, Vilfredo (1968), The Rise and Fall of The Elites: An Application of Theoretical Sociology, The Bedminister Press, New Jersey.
• PUNCH, Keith F. (2014), Sosyal Araştırmalara Giriş: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Dursun Bayrak, H. Bader Arslan, Zeynep Akyüz), Siyasal Kitabevi Yayınları, Ankara, 3. Baskı.
• SARTORI, Giovanni (2005), Parties and Party Systems: A Framework for Analysis, Ecpr Press, Essex.
• SAYARI, Sabri (2015), “Siyasi Partiler ve Parti Sistemleri”, Karşılaştırmalı Siyaset: Temel Konular ve Yaklaşımlar (Der. Sabri Sayarı, Hasret Dikici Bilgin), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, ss.123-143, 3. Baskı.
• YANIK, Murat (2003), “Parti Sistemleri ve Türkiye Uygulamaları”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.7(1-2), ss.271-282.
• http://www.akparti.org.tr/site/haberler/ak-partinin-uye-sayisi-10-milyona-yaklasmis-vaziyette/83323#1 (Erişim Tarihi: 03.08.2020).
• http://www.dunyabulteni.net/?aType=yazarHaber&ArticleID=1869 (Erişim Tarihi: 10.08.2020).
• https://www.akparti.org.tr/ak-kadro/mkyk/mustafa-atas/ (Erişim Tarihi: 10.08.2020).
• https://www.akparti.org.tr/parti/2023-siyasi-vizyon/ (Erişim Tarihi: 10.12.2020).
• https://www.akparti.org.tr/site/haberler/ak-parti-bir-kitle-partisidir/64162#1 (Erişim Tarihi: 10.08.2020).
• https://www.hurriyet.com.tr/gundem/erbakana-ilk-bayrak-39138765 (Erişim Tarihi: 10.12.2020).
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2002/11/20021110.htm#5 (Erişim Tarihi: 10.12.2020).