Çalışma Hayatında Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatminine Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 751 - 768, 21.10.2023

Fatma Coşgun Andıç , Arzu Karaca

https://doi.org/10.33712/mana.1342432

Öz

Bu araştırmanın amacı, çalışma hayatında pozitif psikolojik sermayenin iş tatminine etkisini incelemektir. Araştırmada öncelikle pozitif psikolojinin tarihsel gelişimi, tanımı ve önemine yer verilmiştir. Ardından pozitif psikolojik sermayenin tanımı, önemi, alt bileşenleri, bireysel ve örgütsel faydalarına yer verilmiştir. Daha sonra iş tatmini kavramının tanımı, önemi, iş tatminini etkileyen etkenlere değinilmiştir. Araştırmanın devamında pozitif psikolojik sermaye ve iş tatmini arasındaki ilişki açıklanmıştır. Araştırma kapsamında pozitif psikolojik sermayenin iş tatminine etkisini ortaya çıkarmak için yürütülen araştırmanın evrenini 2021-2022 yıllarında Bursa’da otomotiv sektöründe çalışan bir grup oluşturmuştur. Araştırmada online anket yöntemi uygulanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, “Pozitif Psikoloji Sermaye Ölçeği” ve “Minnesota İş Tatmini Ölçeği” kullanılmıştır. 318 katılımcının katılımıyla elde edilen veriler istatistik paket programı ile incelenmiş ve tespit edilen bulgulara yönelik sonuç ve önerilerde bulunulmuştur. Araştırma sonucunda çalışanların iyimserlik, psikolojik dayanıklılık, umut ve öz yeterlilik algıları ile iş tatmini düzeyleri arasında pozitif yönde zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki gösterdikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Pozitif Psikoloji, Pozitif Psikolojik Sermaye, Pozitif Psikolojik Sermayenin Alt Bileşenleri, İş Tatmini

Investigation on the Effect of Positive Psychological Capital on Job Satisfaction in Working Life

Öz

The aim of this research is to examine the effect of positive psychological capital on job satisfaction in working life. In the research, first of all, the historical development, definition and importance of positive psychology are included. After that, the definition, importance, sub-components, as well as individual and organizational benefits of positive psychological capital are given. Then, the definition of the concept of job satisfaction, its importance and the factors affecting job satisfaction are mentioned. In the continuation of the research, the relationship between positive psychological capital and job satisfaction is explained. Within the scope of the research, the universe of the research carried out to reveal the effect of positive psychological capital on job satisfaction consisted of employees in an automotive sector in Bursa in the years 2021-2022. The online survey method was used in the research. Personal information form, “Positive Psychology Capital Scale” and “Minnesota Job Satisfaction Scale” were used as data collection tools in the research. The data obtained with the participation of 318 participants were analyzed with the statistical package program and conclusions and suggestions were made for the findings. As a result of the research, it was determined that the employees showed a positive and weak significant relationship between their perceptions of optimism, resilience, hope and self-efficacy and their job satisfaction levels.

Anahtar Kelimeler

Positive Psychology, Positive Psychological Capital, Subcomponents of Positive Psychological Capital, Job Satisfaction

Kaynakça

• AKÇAY, Vildan Hilal (2011), “Pozitif Psikolojik Sermayenin Kişisel Değerler Bakımından İş Tatminine Etkisi ve Bir Araştırma”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• AKÇAY, Vildan Hilal (2012), “Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatmini ile İlişkisi”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, S.2(1), ss.123-140.
• AKDEMİR, Bünyamin ve AÇAN, Ahmet Mesut (2017), “Psikolojik Sermaye ve İş Tatmini İlişkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, S.8(2), ss.57-79.
• ARAZ, Yasin (2013), “Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Yaşamına Etkisi Üzerine Yapılmış Çalışmaların İçeriksel Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• AVEY, James B., LUTHANS, Fred ve MHATRE, Ketan H. (2008), “A Call for Longitudinal Research in Positive Organizational Behavior”, Journal of Organizational Behavior, S.29(5), ss.705-711.
• AVEY, James B., PATERA, Jaime L. ve WEST, Bradley J. (2006), “The Implications of Positive Psychological Capital on Employee Absenteeism”, Journal of Leadership and Organizational Studies, S.13(2), ss.42-60.
• AYTEN, Ali (2014), Erdeme Dönüş: Psikoloji ve Mutluluk Yolu, İz Yayınları, İstanbul.
• BADAK, Ayşe (2019), “Pozitif Psikolojik Sermaye, Bilişsel Esneklik, Psikolojik Güvenlik ve Çalışan Performansındaki İlişkiler”, Doktora Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• BİÇKES, Durdu Mehmet, YILMAZ, Celal, DEMİRTAŞ, Özgür ve UĞUR, Ayşegül (2014), “Duygusal Emek ile İş Tatmini Arasındaki İlişkide Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü”, Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, S.9(2), ss.97-121.
• BROUGH, Paula ve FRAME, Rachael (2004), “Predicting Police Job Satisfaction and Turnover Intentions: The Role of Social Support and Police Organisational Variables”, New Zealand Journal of Psychology, S.33(1), ss.8-16.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener (2011), Veri Analizi El Kitabı, Pegem Yayıncılık, Ankara, 13. Baskı.
• CONNOLLY, Kathleen M. ve MYERS, Jane E. (2003), “Wellness and Mattering: The Role of Holistic Factors in Job Satisfaction”, Journal of Employment Counseling, S.40(4), ss.152-160.
• ÇETİN, Fatih ve BASIM, Hamdullah Nejat (2012), “Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması”, Amme İdaresi Dergisi, S.(45)1, ss.121-137.
• ÇETİN, Fatih ve VAROĞLU, A. Kadir (2015), “Psikolojik Sermaye, Performans, Ayrılma Niyeti ve İş Tatmini Etkileşimi; Cinsiyetin Düzenleyici Rolü”, İş ve İnsan Dergisi, S.2(2), ss.105-113.
• ÇETİNKAYA, Melek ve ÇİMENCİ, Sevcan (2014), “Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi ve Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Yapısal Eşitlik Modeli Çalışması”, Yönetim Bilimleri Dergisi, S.12(23), ss.237-278.
• DOĞAN, Selen ve ASLAN, Mecbure (2018), “Psikolojik Sermaye, İçsel Motivasyon ve İş Tatmini İlişkisi”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.11(3), ss.112-125.
• DÖNMEZ, Beril (2014), “Pozitif Psikolojik Sermaye ile İşe İlişkin Duyuşsal İyelik Algısı, İş Doyumu, İş Gören Performans ve Yaşam Doyumu İlişkilerinin Seyahat Acentesi Çalışanları Örneklerinde İncelemesi”, Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• ERDOĞAN, İlhan (1999), İşletme Yönetiminde Örgütsel Davranış, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını, İstanbul.
• ERKUŞ, Ahmet ve AFACAN FINDIKLI, Mine (2013), “Psikolojik Sermayenin İş Tatmini, İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, S.42(2), ss.302-318.
• ENVICK, Brooke R. (2005), “Beyond Human and Social Capital: The Importance of Positive Psychological Capital for Entrepreneurial Success”, The Entrepreneurial Executive, S.10, ss.41-52.
• ERKMEN, Turhan ve ESEN, Emel (2012), “Örgütsel Erdemlilik Ölçeğinin Uyarlanması: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”, Business and Economics Research Journal, S.3(4), ss.107-121.
• FRANKL, Viktor Emil (2018), İnsanın Anlam Arayışı (Çev. Selçuk Budak), Okuyanus Yayınları, İstanbul.
• GABLE, Shelly L. ve HAIDT, Jonathan (2005), “What (and Why) is Positive Psychology?”, Review of General Psychology, S.9(2), ss.103-110.
• GOOTY, Janaki, GAVIN, Mark, JOHNSON, Paul D., FRAZIER, M. Lance ve KAR, Bradley (2009), “In The Eyes of the Beholder: Transformational Leadership, Positive Psychological Capital, and Performance”, Journal of Leadership and Organizational Studies, S.15(4), s.353-367.
• GÜL, Betül (2021), “Bankacılık Sektöründe Performansa Etkisi Açısından İş Tatmini: Bir Kamu Bankası İş Tatmini Araştırması”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• GÜL DOĞAN, Sevdam (2021), “Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatminine ve Çalışan Performansına Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• HJEMDAL, Odin, FRIBORG, Odgeir, STILES, Tore C., MARTINUSSEN, Monica ve ROSENVINGE, Jan H. (2006), “A New Scale for Adolescent Resilience: Grasping the Central Protective Resources Behind 74 Healthy Development”, Measurement and Evaluation in Counseling and Development, S.39(2), ss.84-96.
• ILGAZ SÜMER, Selay ve ÜNER, M. Mithat (2012), “Uluslararası Pazarlamada Psikolojik Mesafe ile Ürün Stratejileri Arasındaki İlişki”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.14(1), ss.1-28.
• İBRAHİMLİ, Nicat (2020), “Hizmet Sektöründe Pozitif Psikolojik Sermaye ile İş Tatmini Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• KALAYCI, Şeref (2006), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayınları, Ankara, 2.Baskı.
• KELEŞ, Hatice Necla (2011), “Pozitif Psikolojik Sermaye: Tanımı, Bileşenleri ve Örgüt Yönetimine Etkileri”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, S.3(2), ss.343-350.
• KEVEN AKLİMAN, Çiğdem (2015), “Pozitif Psikoloji ve Pozitif Psikoterapi Bağlamında Ergenlerde Olumlu Beden İmajını Geliştirme Grupla Psikolojik Danışma Programının Etkililiğinin İncelemesi”, Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• LARSON, Milan ve LUTHANS, Fred (2006), “Potential Added Value of Psychological Capital in Predicting Work Attitudes”, Journal of Leadership and Organization Studies, S.13(2), ss.44-61.
• LOPEZ, Shane J., PEDROTTI, Jennifer Teramoto ve SYNDER, Charles Richard (2007), Positive Psychology: The Scientific and Practical Explorations of Human Strengths, Sage Publication, London (UK).
• LUTHANS, Fred, WERNSING, Tara S. ve AVEY, James B. (2008), “Can Positive Employees Help Positive Organizational Change? Impact of Psychological Capital and Emotions on Relevant Attitudes and Behaviors”, Journal of Applied Behavioral Science, S.44(1), ss.48-70.
• LUTHANS, Fred (2002a), “Positive Organizational Behavior: Developing and Managing Psychological Strengths”, Academy of Management Executive, S.16, ss.57-72.
• LUTHANS, Fred (2002b), “The Need for and Meaning of Positive Organizational Behavior”, Journal of Organizational Behavior, S.23(6), ss.695-706.
• LUTHANS, Fred ve JENSEN, Susan M. (2002), “Hope: A New Positive Stregth for Human Resource Development”, Human Resource Development Review, S.1(3), ss.304-322.
• LUTHANS, Fred ve YOUSSEF, Carolyn M. (2004), “Human, Social and Now Positive Psychological Capital Management: Investing in People for Competitive Advantage”, Organizational Dynamic, S.33(2), ss.143-160.
• LUTHANS, Fred, VOGELGESANG, Gretchen R. ve LESTER, Paul B. (2006), “Developing the Psychological Capital of Resiliency”, Human Resource Development Review, S.5(1), ss.25-44.
• MASON, Michelle ve TIBERIUS, Valerie (2009), “Aristotle”, The Encyclopedia of Positive Psychology (Ed. Shane J. Lopez), Blackwell Publishing, Oxford (UK).
• MOORE, Bret A. (2012), “The Progress of Mankind”, Alfred Adler Revisited (Ed. Jon Carlson, Michael P. Maniacci), Routledge/Taylor Francis Group Publishers, New York (US).
• NGUYEN, Tho D. ve NGUYEN, Trang T. M. (2011), “Psychological Capital, Quality of Work Life, and Quality of Life of Marketers: Evidence from Vietnam”, Journal of Macro Marketing, S.1(9), ss.87-95.
• NORMAN, Steven M., AVEY, James B., NIMNICHT, James L. ve PIGEON, Nancy Graber (2010), “The Interactive Effects of Psychological Capital and Organizational Identity on Employee Organizational Citizenship and Deviance Behaviors”, Journal of Leadership and Organizational Studies, S.17(4), ss.380-391.
• OCAK, Metin, GÜLER, Murat ve BASIM, Hamdullah Nejat (2016), “Psikolojik Sermayenin Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Tutumları Üzerine Etkisi: Bosnalı Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, S.6(1), ss.113-130.
• PETERSON, Christopher (2000), “The Future of Optimism”, American Psychologist, S.55(1), ss.44-55.
• SELIGMAN, Martin E. P. ve CSIKSZENTMIHALYI, Mihaly (2000), “Positive Psychology: An Introduction”, American Psychologist, S.55(1), ss.5-14.
• SNYDER, Charles Richard (2002), “Hope Theory: Rainbows in the Mind”, Psychological Inquiry, S.13(4), ss.249-275.
• STAJKOVIC, Alexander D. ve LUTHANS, Fred (1998), “Social Cognitive Theory and Self-Efficiacy: Going Beyond Traditional Motivational and Behavioral Approach”, Organizational Dynamics, S.66, ss.62-74.
• SÜNKÜR ÇAKMAK, Meltem S. ve ARABACI, Bakır (2017), “Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermaye Algılarının İş Doyumları ve Örgütsel Bağlılıkları Üzerindeki Etkisi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S.16(62), ss.890-909.
• ŞENCAN, Hüner (2005), Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenirlik ve Geçerlilik, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• TEKİN, Halil (1996), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Yargı Yayınları, Ankara, 9. Baskı.
• TÜRESİN TETİK, Hilmiye, ORAL ATAÇ, Lale ve KÖSE, Sevinç (2018), “Psikolojik Sermaye ile İş Doyumu ve Performans İlişkisi: Türkiye’de Yapılan Araştırmalar Üzerinden Bir Meta Analizi”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, S.32(2), ss.289-314.
• YILDIZ, Harun (2015), “Pozitif Psikolojik Sermaye, Örgütsel Güven ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Alan Araştırması”, Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• YOUSSEF, Carolyn M. ve LUTHANS, Fred (2007), “Positive Organizational Behavior in the Workplace: The Impact of Hope, Optimism and Resilience”, Journal of Management, S.33(5), ss.774-800.
• YÜCEL, Esin (2019), “Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatminine Etkisi: Turizm Sektöründe Bir Araştırma”, BMIJ, S.7(4), ss.1136-1154.