Te’vîlâtü’l-Kur’ân ve Tefsîru’l-Menâr’ın “Akletmez misiniz” Ayetleri Bağlamında Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 431 - 452, 30.12.2021

Ahmet Özdemir

https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.983768

Öz

Kişinin bazı yükümlülükleri uhdesinde barındırması için akıllı olması şarttır. Bu durum hem dinî hem de beşerî sistemlerde aynı şekildedir. Bu bağlamda Kur’an’da aklı kullanmaya vurgu yapan birçok ayet vardır. Her bir ayetin anlatmak istediği aklın nasıl kullanılacağına dair bir hakikat mevcuttur. Bu hakikatin ortaya çıkarılması ise ehil olan kişilerin izahlarıyla mümkün olacaktır. Öte yandan bu ayetlerin bağlamıyla birlikte değerlendirilmesi doğru bir anlamın ortaya çıkmasında önemli bir etkendir. Nitekim aynı ifadeler birçok ayette tekrar edilmesine rağmen her birinde farklı bir konuya temas edilmektedir. Mesele aklî çerçevede Kur’an’ın ele alınmasıyla ilgili olduğu için konuyu dirayet tefsiri ekseninde değerlendirmek daha doğru olacaktır. O nedenle bu çalışmamızda aklî çıkarımlara çok fazla başvurulan Te’vîlâtü’l-Kur’ân ve Tefsîru’l-Menâr isimli iki tefsir bağlamında konunun değerlendirilmesi yapılacaktır. Yaşadıkları zaman dilimi birbirinden çok uzak olmasına rağmen her ki tefsirdeki müelliflerin meseleye bakışları arasında benzerliklerin çok olduğu görülmüştür. O nedenle ayetlerin verdiği mesajların farklı zamanlarda nasıl anlaşıldığı, ne gibi anlayış farklılıklarının oluştuğu, ortak noktaların neler olduğu bu çalışmada ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Akıl, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, Tefsîru’l-Menâr.

Kaynakça

• Mâturîdî, Ebû Mansûr. Teʾvîlâtu’l-Ḳurʾân. thk. Ahmet Vanlıoğlu. Muracaʿa. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005-2010.
• Reşîd Rızâ, Muhammed. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-ḥakîm (Tefsîru’l-Menâr). Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1990.
• Abduh, Muhammed. Tevhid Risalesi. Trc. Sabri Hizmetli. Ankara: Fecr Yayınları, 1986.