Georg Simmel’ın Din Teorisinin Temel Yaklaşımları

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 503 - 531, 30.12.2021

Ahmet Aslan

https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.995309

Öz

Günümüz sosyoloji teorisinde fikirleri yeniden keşfedilen Simmel’ın din teorisi ve din sosyolojine katkısı nispeten ihmal edilmiştir. Onun yaklaşımının temelinde sosyal ve tarihsel bir fenomen olarak din ile insanın doğasında yer alan dinselliğe dayalı öznel dindarlık ayrımı yer almaktadır. Simmel’a göre "belirli bir manevi nitelik" veya "ruhun tutumu" olarak insan doğasında yer alan dindarlık, insanın dünyaya bir bütün olarak bakmasına ve dinin kültürel bir ürün olarak oluşmasına imkân tanımaktadır. Dini insan etkileşimleri ile temellendirmeye çalışan Simmel, insanın birçok ilişkisinin özünün dinî karakterde olduğunu savunmuştur. Türkçe literatürde Simmel’ın din teorisine ve din sosyolojine katkısına dair bir makale dışında bütünlüklü bir çalışma bulunmamaktadır. Büyük ölçüde Simmel’ın dine ilişkin metinlerinin orijinal dilden yeniden okunmasını esas alan bu makale, onun din sosyolojine katkısını; din anlayışını, din ile dindarlık ve din ile kültür ilişkisine dair yaklaşımlarını betimlemektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Din Teorisi, Georg Simmel, Dindarlık

Kaynakça

• Coser, Lewis A. Georg Simmel (1858–1918). Masters of Sociological Thought, Ideas in Historical and Social Context. New York: Harcourt Brace Jovanovich, 2. Basım, 1977.
• Berger, Peter L. Kutsal Şemsiye: Dinin Sosyolojik Teorisinin Ana Unsurları. çev. Ali Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 4. Basım, 2011.
• Cipriani, Roberto. Din Sosyolojisi, Tarih ve Teori. haz: Ali Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2014.
• Durkheim, Emile. Sosyoloji Dersleri. çev. Ali Berktay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
• Durkheim, Emile. Dinsel Hayatın İlkel Biçimleri. çev. Fuat Aydın. Ankara: Kalkan Matbaacılık, 2011.
• Durkheim, Emile. Toplumsal İşbölümü. çev. Özer Ozankaya, İzmir: Cem Yayınevi, 2018.
• Frisby, David. Georg Simmel. London: Routledge, 2. Basım, 2002.
• Frisby, David. Modernlik Fragmanları Simmel, Kracauer ve Benjamin’in Eserlerinde Modernlik Teorileri, çev. Akın Terzi. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• Frisby, David. “Georg Simmel: Modernitenin İlk Sosyoloğu”, çev. Elçin Gen, Modern Kültürde Çatışma. haz. Elçin Gen. 9-51. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• Winfried Gebhardt, “Religionssoziologie”. Handbuch Spezielle Soziologien. ed. Georg Kneer, Markus Schroer. 393-404.Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, 2010.
• Geoghegan, Vincent. “Religion and communism: Feuerbach, Marx and Bloch”. The European Legacy 9/5, (2004), 585-595. https://doi.org/10.1080/1084877042000306352
• Krech, Volkhard - Tyrell, Hartmann. Religionssoziologie um 1900. Würzburg: Ergon, 1995.
• Krech, Volkhard. Georg Simmels Religionstheorie (Religion und Aufklärung 4). Tübingen: Mohr Siebeck, 1998.
• Krech, Volkhard. Religionssoziologie (Einsichten Themen der Soziologie). Bielefeld: transcript Verlag, 1999.
• Krech, Volkhard. “Die ‘Soziologie der Religion’– neu gelesen”. Georg Simmel und das Leben in der Gegenwart. ed. Rüdiger Lautmann, Hanns Wienold. 325-346. Wiesbaden: Springer, 2018. https://doi.org/10.1007/978-3-658-21427-2_18
• Krech, Volkhard. “Georg Simmel: Die Religion (1906/1912)”. Schlüsselwerke der Religionssoziologie. Veröffentlichungen der Sektion Religionssoziologie der Deutschen Gesellschaft für Soziologie. haz. Christel Gärtner, Gert Pickel. 109-119. (Wiebaden: Springer VS, 2019. https://doi.org/10.1007/978-3-658-15250-5_14
• Özyurt, Cevat – Okumuş, Ejder (ed.). Çağdaş Sosyal Teoride Din. Ankara: Hece Yayınları, 2016.
• Ritzer, George. Klasik Sosyoloji Kuramları. çev. Himmet Hülür. Ankara: De Ki, 2011.
• Simmel, Georg. “Zur Soziologie der Religion”. Neue Deutsche Rundschau (Freie Bühne) 9 (1898), 111-123. https://socio.ch/sim/verschiedenes/1898/religion.htm
• Simmel, Georg. Soziologie: Untersuchungen über die Formen der Vergesellschaftung. Leipzig: Duncker & Humblot, 1908.
• Simmel, Georg. “Soziologie der Mahlzeit”. Der Zeitgeist, Beiblatt zum Berliner Tageblatt Nr. 41 (10 Oktober 1910), 1-2. https://socio.ch/sim/verschiedenes/1910/mahlzeit.htm
• Simmel, Georg. Bireysellik ve Kültür. çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2009.
• Simmel, Georg. Die Religion. b.y.: Dearsbooks Europeachische Literatur Verlag Gmbh, 2014.
• Simmel, Georg. Modern Kültürde Çatışma. çev. Tanıl Bora, v.d. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• Susman, Margarete. Die geistige Gestalt Georg Simmels. Tübingen: Mohr + Bdd, 1959.
• Taştan, Abdulvahap- Aksoy, Mehmet. “Georg Simmel’in Sosyolojik ve Psikolojik Bakış Açılarından Din ve Dindarlık Anlayışı”, Bilimname, 2020 / 41 (Mayıs, 2020), 39-65. https://doi.org/10.28949/bilimname.682876.
• Tyrell, Hartmann. “Das Religioide und der Glaube”. Georg Simmel und das Leben in der Gegenwart. ed. Rüdiger Lautmann, Hanns Wienold. Wiesbaden: Springer VS, 2018, 347-362. https://doi.org/10.1007/978-3-658-21427-2_19
• Vandenberghe, Frederic. “Immanent transcendence in Georg Simmel’s sociology of religion”. Journal of Classical Sociology 10/1, (February 2010), 5-32. https://doi/10.1177/1468795X09352559
• Weber, Max. Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. çev. Zeynep Gürata. İstanbul: Ayraç Yayınları, 1999.
• Weber, Max. Sosyolojinin Temel Kavramları. çev. Medeni Beyaztaş. İstanbul: Bakış Yayınları, 2007.