Suriyeli Mültecilerin Yükseköğretimden İstihdama Geçiş Deneyimlerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 55 Sayı: 55, 365 - 388, 29.01.2022

M. Fatih Güvendi , Yusuf Alpaydın

https://doi.org/10.15285/maruaebd.1033153

Cited By: 1

Öz

Suriye iç savaşından göç edip Türkiye’ye geçici koruma kapsamında gelen Suriyelilerin en önemli problem alanlarının başında eğitim ve istihdam konusu gelmektedir. Suriyeli mültecilere yönelik birçok çalışma olmasına karşın Suriyeli mezunların yükseköğretimden işgücü piyasasına geçişlerini inceleyen bir çalışmaya rastlanmamaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de yükseköğretim kurumlarının ön lisans ve lisans programlarından mezun olan Suriyelilerin işgücü piyasasına geçiş süreçlerindeki deneyimlerini incelemek amaçlanmaktadır. Çalışma ile Suriyelilerin eğitim sürecine ilişkin algıları ile istihdam süreçlerinde yaşadıkları deneyimler birlikte değerlendirilmektedir. Bu çalışma, nitel araştırma desenlerinden olgubilime (fenomenoloji) göre tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’de yükseköğretim kurumlarından mezun olan ve hâlihazırda çalışan 15 Suriyeli oluşturmaktadır. Verilerin toplanması amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi tercih edilmiş, verilerin analiz edilmesinde kod, kategori ve temalara başvurulmuştur. Katılımcı görüşlerine göre Suriyelilerin hem eğitim hem de istihdamda yaşadıkları sorunların başında dil yetersizliği gelmektedir. Ayrıca Suriyeliler işgücü piyasasına dâhil olmakta fakat işgücü piyasasında ayrımcılığa maruz kalmaktadır. Bu durumla baş etmek için sıklıkla Suriyelilerin çalıştığı işletmelerde çalışmakta ya da girişimci olarak işgücü piyasasında var olmaya çalışmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Suriyeli mülteciler, yükseköğretim, eğitimden istihdama geçiş, işgücü piyasası

Examining the Transition Experiences of Syrian Refugees from Higher Education to Employment

Öz

Education and employment are two of the most important problem areas for Syrians who have migrated from the Syria due to the civil war and come to Turkey under temporary protection. Although many studies have been done on Syrian refugees, no study has yet examined Syrian graduates’ transition from higher education to the labor market. This study aims to examine the experiences of Syrians who’ve graduated from associate degree and undergraduate programs in Turkey while transitioning to the labor market. The study examines these Syrians’ perceptions regarding the education process and their experiences in the employment process. This study was designed according to the phenomenological method, a qualitative research design. The study group of the research consists of 15 Syrians who’ve graduated from higher education institutions and are currently working in Turkey. The semi-structured interview method has been preferred for collecting the data, with codes, categories, and themes being used in the data analysis. According to the participants’ views, language inadequacy comes first among the problems that Syrians face in both education and the employment process. In addition, while Syrians have been included in the labor market, they’ve also been exposed to discrimination there. To cope with this, they often work in businesses where other Syrians work or try to experience the labor market as entrepreneurs.

Anahtar Kelimeler

Syrian refugees, higher education, transition from education to employment, labor market

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı [AÇSHB]. (2011-2019). Yabancıların çalışma izinleri. https://ailevecalisma.gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/resmi-istatistik-programi/yabancilarin-calisma-izinleri/ adresinden erişilmiştir.
• Akpınar, T. (2017). Türkiye’deki Suriyeli mülteci çocukların ve kadınların sosyal politika bağlamında yaşadıkları sorunlar. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 16-29.
• Altunbaş, A. (2020). Türkiye’de yaşayan göçmenlerin üniversite eğitiminden memnuniyetlerinin Konya’daki Suriyeli öğrenciler örneği üzerinden değerlendirilmesi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(2), 64-74.
• Anadolu Ajansı. (4 Mart 2020). Türkiye, Suriyeli çocukların okullaşmasında dünyaya örnek oldu. https://www.aa.com.tr/tr/egitim/turkiye-suriyeli-cocuklarin-okullasmasinda-dunyaya-ornek-oldu/1753998 adresinden erişilmiştir.
• Aslantürk O. ve Tunç, Y. E. (2018). Türkiye'de Yabancıların çalışma izinleri: Suriyeliler örneği. Kamu Denetçileri Kurumu Ombudsman Akademik Dergisi, 9, 141-180.
• Aygül, H. H. (2018). Mülteci emeğinin Türkiye işgücü piyasalarındaki görünümü ve etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(20), 68-82
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. Nursing Plus Open, 2, 8-14.
• Biçerli, M. K. (2011). Yükseköğretim sistemimizi işgücü piyasasındaki gelişmeler paralelinde yeniden yapılandırmak zorundayız. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(3), 122-127.
• Bogdan, R. ve Biklen, S. K. (1997). Qualitative research for education. Allyn & Bacon Boston, MA.
• Corbin, J. ve Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (3. Baskı). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M. Bütün ve S. B. Demir (Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı [Ministry of Labor and Social Security]-ÇSGB. (2020). Yabancıların çalışma izinleri. https://www.csgb.gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/resmi-istatistik-programi/yabancilarin-calisma-izinleri/ adresinden erişilmiştir.
• Çelik, H., Başer-Baykal, N. ve Kılıç-Memur, H. N. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Journal of Qualitative Research in Education, 8(1), 379-406.
• Çetin, İ (2016). Suriyeli mültecilerin işgücüne katılımları ve entegrasyon: Adana-Mersin örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(4), 1001-1016.
• Çoban, B. (2018). Türkiye’de işsizlik profili bağlamında Suriyeli gençlerin İstanbul işgücü piyasasına katılım sorunları. Çalışma ve Toplum, 56(1), 193-216.
• Duruel, M. (2017). Suriyeli sığınmacıların Türk emek piyasasına etkileri fırsatlar ve tehditler. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 207-222.
• Elmusharaf, K. (2006). Qualitative sampling techniques. İrlanda: University of Limeric.
• Flick, U. (2014). An introduction to qualitative research. New York: Sage.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü [Directorate General of Migration Management]-GİGM. (2013). Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu. Ankara: Resmi Gazete.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü [Directorate General of Migration Management]-GİGM. (2020). Geçici koruma. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden erişilmiştir.
• Güler, M. (2018). Aile işletmelerinde ve kurumsal işletmelerdeki yeni mezun işe alım süreçlerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü.
• Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü [HBÖGM]. (2020). İnternet bülteni. https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_11/06141131_11Ekim2019internetBulteni.pdf adresinden erişilmiştir.
• Holzer, H. J. (1988). Search method use by unemployed youth. Journal of Labor Economics, 6(1), 1-20.
• İŞKUR. (2021a). Geçici koruma altındaki Suriyeliler ve Türk vatandaşları için istihdam desteği projesi açılış toplantısı Ankara’da yapıldı. https://www.iskur.gov.tr/haberler/gecici-koruma-altindaki-suriyeliler-ve-turk-vatandaslari-icin-istihdam-destegi-projesi-acilis-toplantisi-ankara-da-yapildi/ adresinden erişilmiştir.
• İŞKUR. (2021b). Projeler. https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/uluslararasi-iliskiler-ve-projeler/projeler/ adresinden erişilmiştir.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kavas, Ç. ve Develi, A. (2020). Türkiye’de geçici koruma kapsamındaki yabancıların kayıt dışı istihdam üzerindeki etkisi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 4-23.
• Koca, Ş. N. (2019). Suriyeli sığınmacıların Türk emek piyasasına katılım süreçlerinin toplumsal boyutları. Göç Araştırmaları Dergisi, 5(2), 314-357.
• Koç, M., Görücü, İ. ve Akbıyık, N. (2015). Suriyeli sığınmacılar ve istihdam problemleri. Birey ve Toplum, 5(9), 63-93.
• Kurnaz-Baltacı, I. ve Özaydın, M. M. (2020). Eğitimin işgücü piyasasındaki rolü çerçevesinde uyumsuz eşleşme olgusu: Türkiye işgücü piyasasına ilişkin talep yönlü bir değerlendirme. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(1), 313-336.
• Küçükcan, T. ve Gür, B. S. (2009). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. Ankara: SETA Vakfı Yayınları.
• Loury, L. D. (2006). Some contacts are more equal than others: Informal networks, job tenure, and wages. Journal of Labor Economics, 24(2), 299-318.
• Maxwell, J. A. (2008). Designing a qualitative study. The SAGE Handbook of Applied Social Research Methods, 2, 214-253.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Ed.). Ankara: Nobel.
• Mutlu, P., Mısırlı, K.Y., Kahveci, M., Akyol, A. E., Erol, E., Gümüşcan, İ., Pınar, E. ve Salman, C. (2018). Suriyeli göçmen işçilerin İstanbul ölçeğinde tekstil sektörü emek piyasasına eklemlenmeleri ve etkileri. Çalışma ve Toplum, 56(1), 69-92.
• Mülteciler Derneği. (2020). Türkiye’deki Suriyeli sayısı. https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/ adresinden erişilmiştir.
• Neuman, L. W. (2007). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar. S. Özge (Çev.). İstanbul: Yayın Odası Yayıncılık.
• Özkarslı, F. (2015). Mardin’de enformel istihdamda çalışan Suriyeli göçmenler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 175-192.
• Polat, Y. (2017). Türkiye’deki Suriyeli göçmen gençlerin entegrasyonu bağlamında üniversite eğitimi sorunsalı. Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi IV: Küresel Siyaset Yeni Yönelimler kongresinden sunulan bildiri. Malatya.
• Saban, A. ve Ersoy, A. (2016). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Ankara: Anı.
• Söylemez, A. ve Yurttançıkmaz, Z. Ç. (2020). Beşeri sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 175-195.
• Şentürk, İ. (2019). Türkiye’de işsizlerin iş arama yoğunluğu. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(3), 615-630.
• Şimşek, D. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitime erişimi: Engeller ve öneriler. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 17(65), 10-32.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Taş, H. Y., Küçükoğlu, M. ve Demirdöğmez, M. (2018). Türkiye’de genç işsizliği sorunu ve alternatif çözüm önerileri. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(18), 279-294.
• Tengilimoğlu, D. (2021). Sağlık turizmi ve devlet teşvikleri. Journal of Life Economics. 8(1), 1-10.
• Uzun, Z. (2019). Türkiye’deki Suriyeli göçmenlerin girişimcilik deneyimleri: Gaziantep örneği. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Wahba, J. ve Zenou, Y. (2005). Density, social networks and job-search methods: Theory and application to Egypt. Journal of Development Economics, 78(2), 443-473.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, B. ve Uludağ-Güler, Ç. (2020). Türkiye’deki Suriyeli göçmenlerin istihdamına Y ve Z kuşağının bakışı: Bir alan araştırması. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 9(1), 21-42.
• Yükseköğretim Kurulu [Council of Higher Education]-YÖK. (2021). Uyruğa göre öğrenci sayıları raporu. https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.