Environmental Education in Social Studies Curriculum: Comparative Analysis of 2005, 2018 and 2024 Programs

Yıl 2025, Cilt: 61 Sayı: 61, 1 - 25

Dündar Kerçin

Öz

This study presents a comparative analysis of the social studies curricula revised and implemented in Turkey in 2005, 2018, and 2024, focusing on environmental education. The aim of the research is to examine how the learning outcomes, areas of learning, and conceptual framework related to environmental education have evolved over time. A qualitative research method was adopted in the study, and the curricula from 2005, 2018, and 2024 were analyzed in detail using document analysis. The data obtained were interpreted under identified themes through descriptive analysis. The findings reveal that the 2018 curriculum largely repeats the 2005 curriculum. Quantitatively, the highest number of learning outcomes related to environmental education was found in the 2005 curriculum, while the fewest were in the 2024 curriculum. Furthermore, it was identified that key outcomes from the 2005 curriculum, such as the use of technological products without harming nature and the importance of solidarity and cooperation in addressing natural disasters and environmental issues, were removed from the 2024 curriculum, resulting in a significant reduction in content. The study also concludes that the 2024 curriculum lacks sufficient emphasis on environmental topics, such as global climate change. While it is emphasized that the scope of environmental education should be expanded in the curriculum and more learning outcomes regarding environmental issues should be included, it has been suggested to the researchers that the content analysis of other course curriculums updated in 2024 can be conducted to determine how environmental issues are covered and which methods are used.

Anahtar Kelimeler

Social studies, curriculum, environmental education, program evaluation, program development.

Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında Çevre Eğitimi: 2005, 2018 ve 2024 Programlarının Karşılaştırmalı Analizi

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de 2005, 2018 ve 2024 yıllarında değiştirilerek uygulanan sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının çevre eğitimi açısından karşılaştırmalı bir analizini sunmaktadır. Araştırmanın amacı, öğretim programlarında çevre eğitimi ile ilişkilendirilen kazanımların/öğrenme çıktılarının, öğrenme alanlarının ve kavramsal çerçevenin zamanla nasıl değiştiğini incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş ve doküman analizi kullanılarak 2005, 2018 ve 2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programları detaylı bir şekilde incelenmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniğiyle analiz edilerek belirlenen temalar altında yorumlanmıştır. Çalışma sonuçları, 2018 programının büyük oranda 2005 programının tekrarı olduğunu ortaya koymaktadır. Niceliksel olarak, çevre eğitimi ile ilişkilendirilen en fazla kazanımın 2005 programında, en az öğrenme çıktısının ise 2024 programında yer aldığı görülmüştür. Ayrıca, güncellenen 2024 programında, 2005 programında yer alan teknolojik ürünlerin doğaya zarar vermeden kullanılması, doğal afetler ve çevre sorunları konusunda dayanışma ile işbirliğinin öneminin fark edilmesi gibi kazanımların programdan çıkarıldığı ve programın büyük oranda seyreltildiği tespit edilmiştir. 2024 programında küresel iklim değişikliği gibi çevresel konulara yeterince vurgu yapılmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğretim programlarında çevre eğitiminin kapsamının genişletilmesi ve çevresel konulara yönelik daha fazla öğrenme çıktısına yer verilmesi gerektiği vurgulanırken araştırmacılara, 2024 yılında güncellenen diğer ders öğretim programlarının içerik analizi yapılarak çevre konularının nasıl işlendiği ve hangi yöntemlerin kullanıldığı belirlenebileceği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, öğretim programı, çevre eğitimi, program değerlendirme, program geliştirme.

Kaynakça

• Akınoğlu, O., ve Sarı, A. (2013). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30(30), 5-29.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative ınquiry & Research design. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Çetin, G., ve Nişancı, S. H. (2010). Enhancing students’ environmental awareness. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 1830-1834.
• Çevre ve Orman Bakanlığı (2004). Türkiye Çevre Atlası. ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri Dairesi Başkanlığı: Ankara.
• Demir, E., ve Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 7-18.
• Demirezen, S., ve Kaya, E. (2022). Sosyal bilgiler ve fen bilimleri öğretim programı ve ders kitaplarında çevre konuları. Journal of Education and New Approaches, 5(2), 240-265.
• Erten, S., Köseoğlu, P., ve Gök, B. (2022). Fen öğretim programlarında çevre eğitimi: Türkiye, Kanada, Amerika örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (63), 220-246.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4, 5, 6 ve 7.Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu (4, 5, 6 ve 7.Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2024). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4, 5, 6 ve 7.Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Özbuğutu, E. (2021). 2018 İlköğretim Ve Ortaöğretim Programlarında Çevre Konusunun Yeri. Ekev Akademi Dergisi, (86), 249-268.
• Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: “Sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim”. Eğitim ve Bilim, 32 (145), 23-38.
• Öztürk, T., ve Öztürk, F. Z. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Çevre Eğitimi Açısından Analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1533-1550.
• Palmer, J. (2002). Environmental education in the 21st century: Theory, practice, progress and promise. Routledge.
• Spence, I. ve Feng, J. (2010). Video games and spatial cognition. Reiew of General Psychology, 14(2), 92-104. https://doi.org/10.1037/a0019491
• Tural, A., ve Duman, B. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (2018)’nın Çevre Eğitimi Kapsamında Değerlendirilmesi. ISOEVA–5, 395.
• Turan, S., ve Koç, A. (2021). Fen bilimleri ve sosyal bilgiler öğretim programlarının çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 178-195.
• Ünal, S., ve Dımışkı, E., (1999). Unesco-Unep himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16-17, 142-154.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O., ve Sayhan, H. (2016). Sosyal bilgiler ve fen bilgisi eğitimi lisans programlarının çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi. International Journal of New Approaches in Social Studies, 2(2), 9-26.