KARS İLİNDE ŞEKER PANCARI ÜRETİMİNİN BEŞERİ VE EKONOMİK ÖNEMİ, SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ

Yıl 2017, Sayı: 36, 175 - 190, 10.07.2017

Mucip Demir

Öz

Türkiye’nin kuzeydoğusunda yer alan Kars
İlinin büyük kısmı ortalama irtifası 2000 metre civarında bulunan ve volkanik
malzemelerle örtülmüş plato sahasında yer almaktadır. İldeki genel morfolojik
ve jeolojik özellikler nedeniyle kışları oldukça soğuk, karlı, yazları serin ve
yağışlı sert karasal iklim görülmekte bu nedenle bitkisel üretim faaliyetleri
yerine daha çok hayvancılık faaliyetleri yapılmaktadır.

İlde şeker pancarı üretimi daha çok ilin
kuzeyindeki Akyaka ve Arpaçay ilçelerindeki kırsal yerleşimlerde yapılmaktadır.
İldeki tarımı, genel şeker politikaları ve ildeki doğal faktörlerdeki değişim
nedeniyle istikrarsızlık gösteren şeker pancarının 2015- 2016 kampanya yılı
itibariyle 24,700 ton üretimi yapılmış olup ilde doğrudan şeker pancarı tarımından
381 aile geçimini sürdürmektedir. İlde üretimi yapılan şeker pancarları Kars
Şeker Fabrikasında değerlendirilmektedir. 2015-2016 üretim kampanya döneminde 19
gün faaliyet gösteren ve 400 civarında personelin istihdam edildiği fabrikada 3506
ton kristal şeker, 1176 ton melas, 10,394 ton yaş küspe üretilmiştir. İlde;
şekerpancarı tarımı, nakliyesi ve şeker üretiminden ekonomik olarak 1028
ailedeki toplam 5017 kişi geçimini sağlamaktadır. Mevcut zorlu coğrafi koşullar
nedeniyle şekerpancarı üretiminde yıllara göre meydana gelen istikrarsızlık
nedeniyle ilde şeker üretiminin sürdürülebilirliği zayıf görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Şeker pancarı, tarım, şeker, şeker üretimi, Kars

Human Economic Importance and Sustainability of Sugar Beet Production in Kars

Öz

Most of the Kars Province, located in the north-east of Turkey, is
located on a plateau covered with volcanic materials with an average altitude
of about 2000 meters. Due to the general morphological and geological features
of the area, the winter is quite cold, snowy, the summers are cool and rainy
and there is a hard continental climate. Therefore, more animal husbandry
activities are being done instead of plant agriculture activities.

Sugar beet production is mostly made in the rural settlements in the
districts of Akyaka and Arpaçay in the northern part of the province. Sugar
beet shows instability due to current agriculture, general sugar policies and
changes in underlying natural factors, 24,700 tons of production has been made
by 2015-2016 campaign year, and 381 families are continuing directly from sugar
beet farming. Sugar beet produced by the company is evaluated in Kars Sugar
Factory. 3506 tons of crystal sugar, 1176 tons of molasses and 10,394 tons of
wet pulp were produced at the plant where about 400 employees were employed for
19 days in 2015-2016 production campaign period. In the province, sugar beet
cultivation, transportation and sugar production provides a livelihood to 5000
people from economic as 800 families in total. Due to the instability that has
occurred in sugar beet production for many years due to the difficult
geographical conditions present, the sustainability of the production of sugar
on the ground seems weak.

Anahtar Kelimeler

Sugar beet, agriculture, sugar, sugar production, Kars

Kaynakça

• Akpınar, D. & Karadeniz, V. (2015). Erzincan şeker fabrikasının kuruluşu, gelişimi ve geleceği. Journal of International Social Research, 8 (39).
• Anonim (1981b). Yurt Ansiklopedisi, “Kars”, (Cilt VI). İstanbul: Anadolu Yayıncılık.
• Anonim (1997a). Türkiye'de Seker ve Şekerpancarı Üretiminde Mevcut Durum Sorunlar ve Çözüm Önerileri. İstanbul: Ticaret Odası, Yayın No: 1997-12.
• Atalay, İ. & Mortan, K. (2003). Türkiye Bölgeler Coğrafyası. (İkinci baskı). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Atalay, İ. (2008). Ekosistem Ekolojisi ve Coğrafyası. İzmir: Çevre ve Orman Bakanlığı Yayınları.
• Avcı, S. (1993). Türkiye’de şeker pancarı ziraatının coğrafi esasları. Coğrafya Dergisi, (4).
• Avcı, S. (1996). Türk şeker sanayiinin kuruluş ve gelişmesinde devletin etkisi. Coğrafya Dergisi, (4).
• Bulut, İ. (2006). Genel Tarım Bilgileri ve Tarımın Coğrafi Esasları (Ziraat Coğrafyası). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Demir, M. (2013). Kars kent coğrafyası. (Doktora Tezi (Basılmamış), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum).
• Demir, M. (2014). Kars İlinin arıcılık potansiyeli ve değerlendirme durumu. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(32), 209-230.
• Demir, M. (2015). Kars İlinin nüfus gelişimi ve başlıca demografik özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 20(34), 127-156.
• Demir, M. (2016). Kars İlinde büyük ve küçükbaş hayvancılık. Doğu Coğrafya Dergisi, 39-62.
• DMİGM (2016). Ankara: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü.
• Doğanay, H & Coşkun, O. (2012). Tarım Coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Er, C. (1988). Şekerpancarı, Tarım Bilgileri Dizisi. İstanbul: Garanti Bankası Yayınları.
• FAO, Food and Agriculture Organization of the United Nations (2016). 2 Ocak 2017 tarihinde http://www.fao.org/faostat/en/?#data/QC adresinden edinilmiştir.
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, (2012). Kars: İl Brifing Raporu.
• Mater, B. (2004). Toprak Coğrafyası. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• MTA, (2008). Van: Kars İli Genel Jeolojisi, Doğu Anadolu Bölge Müdürlüğü.
• TŞFAŞ, (2016a). Türk Şeker Fabrikaları 2 Ocak 2017 tarihinde http://www.turkseker.gov.tr/Tarihce.aspx adresinden edinilmiştir.
• TŞFAŞ, (2016b). Türk Şeker Fabrikaları 2 Ocak 2017 tarihinde http:// www.turkseker.gov.tr/ PersonelSekersatis EkimUretim.aspx adresinden edinilmiştir.
• TŞFAŞ, (2016c).Türk Şeker Fabrikaları Kars Şeker Fabrikası Bilgi Notu. Kars
• TUİK, (2016). 2 Ocak 2017 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1003 adresinden edinilmiştir.
• TUİK, (2016). 2 Ocak 2017 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1068 adresinden edinilmiştir.
• Türk Şeker Fabrikaları (2016c).
• Türkiye Gıda ve Şeker Sanayi İşçileri Sendikası, (2016). 11 Kasım 2016 tarihinde http://www.sekeris.org.tr/s174__kars_seker_fabrikasi.htm adresinden edinilmiştir.