SOSYAL BİLGİLER VE COĞRAFYA ÖĞRETMEN ADAYLARININ ZİHİN HARİTALARINDA GÜNÜMÜZ DÜNYA SORUNLARI

Yıl 2018, Sayı: 37, 1 - 15, 30.01.2018

Ayşegül Şeyihoğlu , Ramazan Sever Fazil Özmen

https://doi.org/10.14781/mcd.386035

Öz

Bu araştırma öğretmen adaylarının zihin haritalarına yansıyan günümüz Dünya sorunlarını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Nitel yaklaşıma dayalı olarak gerçekleştirilen bu araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını Karadeniz Teknik Üniversitesi Coğrafya Öğretmenliği lisans programında öğrenim gören 100 öğretmen adayı ile Sosyal Bilgiler Öğretmenliği lisans programında öğrenim gören 200 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat ile zihin haritası tekniği bir arada kullanılmış böylece elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonunda öğretmen adaylarının günümüz Dünya sorunlarına dair çok çeşitli bilgilere sahip oldukları ve günümüz Dünya sorunlarını tanıdıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının zihin haritalarında; savaş ve işgaller, küresel ısınma ve sera etkisi, doğal afetler, açlık-kıtlık ve yoksulluk sorunları en önemli günümüz Dünya sorunları olarak sıralanmıştır. Araştırmada öğretmen adaylarının günümüz Dünya sorunlarına ilişkin bilgi edinme kaynaklarının birbirine benzediği ve bu bilgileri birçok farklı kaynaktan edindikleri sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan ortaya çıkan sonuçlara göre öğretmen adaylarının yarısına yakınının kendisini günümüz Dünya sorunlarına yönelik iyi düzeyde duyarlı olarak ifade ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca günümüz Dünya sorunlarına çözüm arayan kuruluşların etkinliklerine katılım açısından öğretmen adaylarının yarısından fazlasının (%55) böyle kuruluşların etkinliklerine daha önce katılmadığı ancak katılma konusunda istekli olduğu sonucuna da ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Günümüz Dünya Sorunları, Zihin Haritası, Öğretmen Adayı, Coğrafya Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği

The Current World Problems in the Social Studies and Geography Teacher Candidates’ Mind Maps

Öz

This research has been conducted in order to
determine the current world problems in the teacher candidates’
mind maps. In this study that was conducted based
on the qualitative approach, the phenomenology design that was a qualitative research design
was used. The research was conducted on 200 teacher candidates at Social Studies Teacher Licensing Program and 100 teacher
candidates at Geography Teacher Licensing
Program at Karadeniz Technical University. In this
research, the mind maps technique and the semi-structured
interview technique were used together as data
collection tool. The obtained
data were analyzed by the content analysis method. At the end of the research, it was reached to the results that
candidate teachers have a wide variety of informations about the current world problems and know the current world
problems. The wars and invasions, global warming and greenhouse effect, natural disasters, hunger-famine and
poverty issues are listed as the most important current world problems in the mind maps of
candidate teachers. In the research, it were
reached to the results that the information resources of
candidate teachers about the current world problems are
similar each other and the candidate teachers gained from many different sources the informations
related to the current world problems. In the research, it was reached to the result that the
nearly half of the candidate
teachers said that have good level of sensitivity in
terms of the current world problems. Again, in
the research, it was also achieved to the result that
before more than half of the teacher candidates do not join such organizations’
activities but are willing to participate in terms of joing the activities of organizations
seeking solutions to the current world
problems. 

Anahtar Kelimeler

Current World Issues, Mind Map, Preservice Teacher, Geography Teacher, Social Studies Teacher

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2011). Turkish pre-service teachers’ beliefs about the nature of social studies. Social Studies Research and Practice, 6(3), 18-35.
• Aksu, Y. & Avcı, D. E. (2009). Fen ve teknoloji ile sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 59-80.
• Aksu, Y. (2009). Fen ve teknoloji ile sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi (Burdur ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.).
• Altıparmak, S. (2012). Üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. Uluslararası Hakemli Akademik Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 2(2), 95-107.
• Angry, R. (1992). Developing and ımplementing a model for improving global awareness in the secondary school with collaborative learning groups through the aid of a multimedia approach. (Published doctoral dissertation, University of Nova, Miami).
• Ateş, M. & Karatepe, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 1327-1348.
• Aydın, F. (2010). Coğrafya öğretmen adaylarının çevre sorunları ve çevre eğitimi hakkındaki görüşleri (Gazi Üniversitesi örneği). International Online Journal of Educational Sciences, 2(3), 818-839.
• Aydın, F. (2013). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin metaforik algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 16(26), 25-44.
• Aydın, F. (2016). Günümüz Dünya Sorunları. Ankara: Pegem Akademi.
• Balım, A. G., Aydın, G. & Evrekli, E. (2006). Fen ve Teknoloji Öğretiminde Zihin Haritaları ve Kavram Haritalarını Kullanmanın Önemi. VI. International Educational Technologies Conference, Turkish Republic of Norten Cyprus, Famagusta.
• Baykal, H. & Baykal, T. (2008). Küreselleşen Dünya’da çevre sorunları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 1-17.
• Baylan, E. (2009). Doğaya ilişkin inançlar, kültür ve çevre sorunları arasındaki ilişkilerin kuramsal bağlamda irdelenmesi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 1(2), 67-74.
• Bourn, D. & Hunt, F. (2011). Global Dimension in Secondary Schools Development. London: Development Education Research Centre.
• Cogan, J., Torney-Purta, J. & Anderson, D. (1988). Knowledge and attitudes toward global issues: students in Japan and the United States. Comparative Education Review, 32(3), 282-297.
• Çavdar, S. S. (2006). Increasing EFL teachers’ awareness on global ıssues in elt classroom. (unpublished master’s thesis, Çukurova Universitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adana).
• Çelen, Ü., Yıldız, A., Atak, N., Tabak, R. H. & Arısoy, M. (2002). Ankara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Çevre Duyarlılığı Ve İlişkili Faktörler. 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Diyarbakır.
• Çelikkıran, A. (1997). Çevre sorunları ve eğitim. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. (7. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Dalelo, A. (2009). Efforts to empower teachers to ethiopia to address local environmental problems: achievements and limitations. International Research in Geographical and Environmental Education, 18(3), 221-226.
• Decker, D. K. (1995). Increasing student awareness of global and future ıssues through a secondary level mini-course. (Published doctoral dissertation, University of Nova Southeastern).
• Demirbaş, M. & Pektaş, H. M. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevre sorunu ile ilişkili temel kavramları gerçekleştirme düzeyleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 3(2), 195-211.
• Demircioğlu, İ. H. (2006). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilimler hakkındaki görüşleri. Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı, BİLİG, 36, 113-124.
• Doğan, E. E. (2013). Biyolog ve öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları ve bilgi düzeyleri. Elementary Education Online, 12 (2), 413-424.
• Durmuş, E. & Baş, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının coğrafya kavramına ilişkin metaforik algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 75-92.
• Ek, H. N., Kılıç, N., Öğdüm, P., Düzgün, G. & Şeker, S. (2009). Adnan Menderes Üniversitesinin farklı akademik alanlarında öğrenim gören ilk ve son sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları ve duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 125-136.
• Ercengiz, M., Kurt, S. K. & Polat, S. (2014). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik duyarlılıklarının incelenmesi (Ağrı İli Örneği). EKEV Akademi Dergisi, 18(59), 119-132.
• Esa, N. (2010). Environmental knowledge, attitude and practise of student teachers. International Research in Geographical and Environmental Education, 19(1), 39-50.
• Geçit, Y. & Gençer, G. (2011). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin coğrafya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi (Rize Üniversitesi örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 1-19.
• Güven, E. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen ve öğretmen adaylarının çevre eğitimine ilişkin metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 26-37.
• Hashizaki, Y. & Kawaguchi, H. (2012). Japanese Student Teachers’ Perceptions About Teaching Global İssues. In P. Cunningham and N. Fretwell (Ed.) Creating Communities: Local, National And Global, (pp. 58-71). London: CiCe.
• Kahyaoğlu, M. & Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 5(2), 171-185.
• Karataş, S. (2010). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmen adaylarının mesleklerine ilişkin zihin haritalarının analizi (Gazi Üniversitesi örneği). Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 159-173.
• Karatekin, K. (2011). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Karatekin, K., Kuş, Z., & Merey, Z. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarının çözümünde sosyal katılımları. İlköğretim Online, 13(2), 345-361.
• Kılıçaslan, M. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin küresel iklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisine ilişkin görüşleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1), 25-29. Kılıçoğlu, G., Karakuş, U. & Öztürk, T. (2012). Günümüz Dünya sorunlarına yönelik tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 2209-2224.
• Kürkçüoğlu, Ö. & Suğur N. (1998). Yeni Dünya düzeni arayışları: Küreselleşme. Açıköğretim Fakültesi Yayınları. (Ed.), Dünya’nın ve Türkiye’nin Yakın Tarihi içinden (s. 62-83). Eskişehir.
• Maskan, A.K., Efe, R., Gönen, S. & Baran, M. (2006). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının çevre sorunlarının nedenleri, eğitimi ve çözümlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Çanakkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 1-12.
• Mori, I. (2009). Teachers’ attitudes to global learning. An Ipsos MORI research study on behalf of DEA. Ipsos MORI Social Research Institute, UK and Ireland. http://www.dea.org.uk/ adresinden 27 Eylül 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Mumaw, R. C. & Pestle R. (1993). Global education attitudes and practices of home economics teacher in Florida and Oregon. 11(1), 1-17. 22 Mart 2017 tarihinde http://www.natefacs.org/Pages/v11no1/11-1-1%20%20Mumaw.pdf adresinden edinilmiştir.
• Oğuz, D., Çakcı, I. & Kavas, S. (2010). Environmental awareness of university students in Ankara, Turkey. African Journal of Agricultural Research, 5(10), 2629-2636.
• Oğuz, D., Çakcı, I. & Kavas, S. (2011). Yükseköğretimde öğrencilerin çevre bilinci. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12, 34-39.
• Özey, R. (2001). Günümüz Dünya Sorunları. İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Özgen, N. (2012a). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları: türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 403-422.
• Özgen, N. (Ed.). (2012b). Günümüz Dünya Sorunları. Ankara: Eğiten Kitap.
• Öztürk, M. (2012). Coğrafya öğretmenlerinin postmodern coğrafya algıları. Eğitim ve Bilim, 37(166), 262-274.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Sayhan, H. & Çamurcu, H. (2013). Günümüz Dünya Sorunları. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Seçgin, F., Yalvaç, G. & Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, (s. 391-398). Antalya, Türkiye.
• Sever, D. (2013). Türkiye ve İngiltere’deki fen bilimleri alanında öğrenim gören öğretmen adaylarının küresel ısınmaya yönelik düşünceleri. İlköğretim Online, 12(4), 1212-1221.
• Soran, H., Morgil, İ., Yücel, S. E. & Işık, S. (2000). Biyoloji öğrencilerinin çevre konularına olan ilgilerinin araştırılması ve kimya öğrencileri ile karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 128-139.
• Şeyihoğlu, A. & Kartal A. (2010). Yapılandırmacı yaklaşım temelli ilköğretim hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerinde zihin haritalama tekniğine ilişkin öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1613-1656.
• Wong, K. K. (2003). The environmental awaerness of university students in Beijing, China. Journal of Contemporary China, 12(36), 519-536.
• Yakovchuk, N. (2004). Global ıssues and values in foreign language education: selection and awareness-raising. English Language Teacher Education and Development, 8, 28-47.
• Yalçınkaya, E. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine göre çevre sorunları: nitel bir çalışma. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 416-439.
• Yavaş, H. (2011). Türkiye’de siyasi partilerin küresel çevre sorunlarına yaklaşımları. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(1), 199- 214.
• Yazıcı, H. & Arıbaş, K. (2011). Günümüz Dünya Sorunları. Ankara: Pegem Akademi.
• Yazıcı, Ö. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin günümüz Dünya sorunlarına yönelik tutumları. Turkish Studies- International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 807-823.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A., Morgil, İ., Aktuğ, P. & Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve önerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162.
• Yılmaz, F. & Gültekin, M. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunları bağlamında öğrenim gördükleri programa ilişkin görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 120-132.