BÖLGESEL SICAKLIK VE YAĞIŞ VERİLERİNE GÖRE KAZDAĞI VE YAKIN ÇEVRESİNİN İKLİMİNDE ÖNGÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER (2000-2099)

Yıl 2018, Sayı: 37, 253 - 270, 30.01.2018

Berna Hepbilgin , Telat Koç

https://doi.org/10.14781/mcd.386375

Öz

İklim değişikliği çağımızın önemli bir
çevresel sorunudur. İklimdeki değişim süreci devam ettiği için iklim
değişikliğinin potansiyel etkileri net olarak anlaşılamamaktadır. Bununla
birlikte daha bölgesel ve yerel ölçeklerde iklim araştırmaları hızlanmıştır. Bu
araştırmada Kazdağı ve yakın çevresinin ikliminde 2099 yılına kadar meydana
gelebilecek değişiklikler araştırılmıştır. Kazdağı, konumu, uzanışı, yükseltisi,
sahip olduğu doğal varlığı ile üzerindeki tüm beşeri faaliyetleri
şekillendirmesi ve bölgenin su kaynağı durumunda olması açısından önemli bir
araştırma alanıdır. İklim tiplerinin Kazdağı’ndaki güncel dağılışı ve yaşanacak
iklim değişikliklerinin bilinmiyor olması problem olarak algılanmıştır. İklim
değişikliklerinin sahadaki su bilançosunu, biyolojik çeşitliliği ve sosyo-ekonomik
faaliyetleri olumsuz yönde etkileyeceği düşünülmektedir. Bu nedenle çalışmanın
sahadaki doğal ve beşeri kaynakların sürdürülebilirliğine ve planlama
çalışmalarına bilimsel bir katkı sağlayacağı beklenmektedir.

İklim değişiklikleri Erinç, Emberger ve De-Martonne indislerine göre CBS
programı yardımıyla analiz edilmiştir. 2000-2099 yılları arasında Erinç iklim
sınıflandırmasına göre, çok nemli iklim alanları %86 oranında; nemli alanlar  %47 ve yarı nemli iklim alanı %12 oranında
küçülmüştür. Yarı kurak iklim alanları ise %7348 genişlemiştir. Emberger iklim
sınıflandırmasına göre, yağışlı Akdeniz iklim alanı %463 genişlemiş, az yağışlı
Akdeniz ve yarı kurak Akdeniz iklim alanı ise sırasıyla %11 ve %93 oranlarında daralmıştır.
De-Martonne iklim sınıflandırmasına göre, nemli iklim alanları %35 daralmış,
yarı kurak alanlar ise %73 genişlemiştir. Sonuçlara göre sahada kuraklaşmanın
yaşanacağı beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kazdağı, RegCM4.3.4, iklim değişikliği, Erinç, Emberger, De Martonne

Projected Climate Changes in Kazdağı (Mount Ida) and Its vicinity according to Regional Temperature and Precipitation Data (2000-2099)

Öz

Climate change is an important environmental issue in our
time. As the climate change process continues, the potential impacts of climate
change can not be clearly understood. However, climate research is accelerated
at more regional and local scales. In this research, changes in the climate of
Kaz Mount and its vicinity were investigated until 2099. The current
distribution of climate types and climate changes in Kaz Mount are perceived as
a problem. Climate changes are thought to affect the field water balance,
biological diversity and socio-economic activities negatively. It is expected
that the study will contribute scientifically to the sustainability of natural
and human resources on the field and to planning studies.

Climate changes were analyzed using the GIS according to
Erinç, Emberger and De-Martonne indices. Between 2000 and 2099, according to
the Erinç climate classification, very humid, humid and semi-humid climate
areas reduced by 86%, 47%, 12% respectively. Semi-arid climate areas expanded
by 7348%. According to the Emberger climate classification, the rainy
Mediterranean climate area expanded by 463% and low-rain and semi-arid
Mediterranean climate areas narrowed by 11% and 93% respectively. According to
the De-Martonne climate classification, humid climate areas have narrowed by
35% and semi-arid areas have expanded by 73%.

Anahtar Kelimeler

Kaz Mount, RegCM4.3.4, climate change, Erinç, Emberger, De-Martonne

Kaynakça

• Akçakaya, A., Sümer, U. M., Demircan, M., Demir, Ö., Atay, H., Eskioğlu, O., Gürkan, H., Yazıcı, B., Kocatürk, A., Şensoy, S., Bölük, E., Arabacı, H., Açar, Y., Ekici, M., Yağan, S. & Çukurçayır, F. (2015). Yeni Senaryolar ile Türkiye İklim Projeksiyonları ve İklim Değişikliği. Ankara: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Araştırma Dairesi Başkanlığı, Klimatoloji Şube Müdürlüğü, Meteoroloji Genel Müdürlüğü Matbaası.
• Akman, Y. (1990). İklim ve Biyoiklim (1. Basım). Ankara: Palme Yayınları.
• Altınsoy H. Öztürk, T., Türkeş, M & Kurnaz M.L. (2011). Küresel İklim Model Kullanılarak Akdeniz Havzası’nın Gelecek Hava Sıcaklığı ve Yağış Değişikliklerinin Kestirilmesi. Türk Coğrafya Kurumu, Uluslararası katılımlı Ulusal Coğrafya Kongresi Bildiri Dokümanı, (s.7-10).
• Ardel, A., Kurter, A., & Dönmez, Y. (1969). Klimatoloji tatbikatı. İstanbul Üniversitesi.
• Babaeiana, I., Modiriana, R., Karimian, M. & Zarghamib, M. (2015). Simulation of climate change in Iran during 2071-2100 using PRECIS regional climate modelling system. Desert, 20(2), 123-134.
• Bahadır, M. (2011). Türkiye’de iklim değişikliği’nin iklim bölgelerine yansımasında kuzey-güney yönlü sıcaklık ve yağış değişim öngörüleri. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, Akademik Bakış Dergisi, (26),1-18.
• Cheval, S., Dumitrescu, A., & Birsan, M. V. (2017). Variability of the aridity in the South-Eastern Europe over 1961–2050. Catena, 151, 74-86.
• Demir, Ö. Atay, H., Eskioğlu O., Tuvan A., Demircan, M. & Akçakaya, A. (2013). RCP4.5 senaryosuna göre Türkiye’de sıcaklık ve yağış projeksiyonları. III. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi’nde sunulmuştur. İstanbul, Türkiye.
• Demircan, M., Demir, Ö., Atay, H., Eskioğlu, O., Yazıcı, B., Gürkan, H., Tuvan, A. & Akçakaya, A., (2014). Türkiye’de yeni senaryolara göre iklim değişikliği projeksiyonları., TÜCAUM-VIII. Coğrafya Sempozyumu’nda sunulmuştur. Ankara, Türkiye.
• Erinç, S. (1984). Klimatoloji ve Metodları. İstanbul: Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Erol, O. (1999). Genel Klimatoloji. İstanbul: Çantay Kitabevi
• Gholami, V., Jolandan, M.A. & Torkaman, J. (2017). Evaluation of climate change in northern Iran during the last four centuries by using dendroclimatology. Nat Hazards, 85, 1835-1850.
• Gürkan, H., Arabacı, H., Demircan, M., Eskioğlu, O, Şensoy, S. & Yazıcı, B. (2016). GFDL-ESM2M modeli temelinde RCP 4.5 ve RCP 8.5 senaryolarına göre Türkiye için sıcaklık ve yağış projeksiyonları. Coğrafi Bilimler Dergisi 14(2): 77-88.
• Hepbilgin, B. & Koç, T. (2017). HadGEM2-ES/RegCM4. 3.4 küresel/bölgesel model verilerine göre Kaz Dağı ve yakın çevresinin yağışlarında olası değişiklikler (2000-2099). Türk Coğrafya Dergisi, 69, 27-34.
• Hepbilgin, B. & Koç, T. (2017b). Bölgesel iklim verilerine göre Kazdağı ve yakın çevresinde olası sıcaklık değişiklikleri (2000- 2099). Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 271-284.
• ICTP, (2018) Regional Model REGCM4. 7 Kasım 2017 tarihinde https://www.ictp.it/research/esp/models/regcm4.aspx adresinden edinilmiştir.
• Jam, A.S., Reihan, M.K., Saravi, M.M., Bazrafshan, J. & Sigaroudi, S.K. (2017). Investigation of climate change effect on drought characteristics in the future period using the HadCM3 model (Case study: Khoy station, northwest of Iran). Desert 22(1), 43-50.
• Koçman, A., Koç, T. & Sezer, L. İ. (2007). Kazdağı ve çevresinin iklim özellikleri, Tübitak Proje Raporu, Proje No: 104Y046
• Li, Y., Ning, Y., Şahin, S., Appels & W.M. (2017). Spatiotemporal variability of four precipitation-based drought indices in Xinjiang, China. Theor. Appl. Climatol, 129, 1017-1034.
• MGM, (2018). 13 Kasım 2017 tarihinde https://www.mgm.gov.tr/tahmin/il-ve-ilceler.aspx?il=CANAKKALE adresinden edinilmiştir.
• Önol, B., Ünal, Y. S. & Dalfes, H. N. (2011). İklim değişimi senaryosunun Türkiye üzerindeki etkilerinin modellenmesi. İTÜ Dergisi, 8(5), 169-177.
• Pravalie, R., Sirodoev, I. & Peptenatu, D. (2014). Detecting climate change effects on forest ecosystems in Southwestern Romania using Landsat TM NDVI data. J. Geogr. Sci. 24(5), 815-832.
• Pudmenzky, C., King, R. & Butler, H. (2015). Broad scale mapping of vegetation cover across Australia from rainfall and temperature data. Journal of Arid Environments, 120, 55-62.
• Rahimi, J., Ebrahimpour, M.& Khalili, A. (2013). Spatial changes of extended De-Martonne climatic zones affected by climate change in Iran. Theor. Appl. Climatol., 112, 409-418
• Sarış, F., Hannah, M.D.& Eastwood, J.W., (2010). Changes in Precipitation and River Flow in Northeast Turkey: Associations With the North Atlantic Oscillation. Sixth World Friend Conference, Fez, Morocco.
• Şen, Ö. L., Bozkurt, D., Göktürk, O. M., Dündar, B. & Altürk, B. (2013). Türkiye’de iklim değişikliği ve olası etkileri. 24 Kasım 2017 tarihinde http://ipc.sabanciuniv.edu/wp- content/uploads/2012/11/Bildiri_Omer_L_Sen_vd_2013.pdf adresinden edinilmiştir.
• Tatlı, H., Dalfes N.& Menteş, Ş.S. (2004). Statistical Downscaling Method for Monthly Total Precipitation over Turkey. International Journal of Climatology, 24, 161-180.
• Turp, M.,T., Öztürk, T., Türkeş, M.& Kurnaz, M.L. (2014). RegCM4.3.5 bölgesel iklim modelini kullanarak Türkiye ve çevresi bölgelerin yakın gelecekteki hava sıcaklığı ve yağış klimatolojileri için öngörülen değişikliklerin incelenmesi. Ege Coğrafya Dergisi, 23(1), 1-24.
• Türkeş, M. (1996). Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey. International journal of Climatology, 16(9), 1057-1076.
• Verbruggen, A., Moomaw, W. & Nyboer, J. (2011). Annex 1. Glossary, Acronyms, Chemical, Symbols and Prefixes. 23 Ekim 2017 tarihinde http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/syr/ar4_syr_appendix.pdf adresinden edinilmiştir.
• Wang, X., Huang, G.& Baetz, B. W. (2016). Dynamically-downscaled probabilistic projections of precipitation changes: A Canadian case study. Environmental Research, 148, 86-101.
• Zarghami, M., Abdi, A., Babaeian, I., Hassanzadeh, Y.& Kanani, R. (2011). Impacts of climate change on runoffs in East Azerbaijan, Iran. Global and Planetary Change, 78, 137-146.