AMİK GÖLÜ’NÜN KÜLTÜREL EKOLOJİSİ

Yıl 2008, Sayı: 17, 1 - 26, 26.09.2013

Hüseyin Korkmaz , MEHMET Gürbüz

Öz

Bu çalışmada, Akdeniz Bölgesi’nin doğusundaki Amik Ovası’nda yer
alan ve 1975 yılında tamamen kurutulan Amik Gölü’nün kültürel ekolojisi
incelenmiştir. Gölün bulunduğu alan, kara, nehir ve deniz yolu ulaşımının
yanında uygun iklim koşulları, sulak alan ekosistemi ve verimli topraklar
nedeniyle Paleolitik dönemden bu yana kesintisiz yerleşmeye sahne olmuştur.
Bu süreç içinde göl ve çevresinde yaşayan insanlar arasındaki karşılıklı
etkileşime bağlı bir dizi sosyo-ekonomik ve kültürel davranışlardan oluşan bir
sulak alan kültürel ekolojisi gelişmiştir. Göl kurutulduktan sonra bu kültürel
ekolojide büyük bir değişim gerçekleşmiştir. Amik Gölü’nün kurutma öncesi
kültürel ekolojisi; literatürün yanında kurutulan gölalanı ve çevresindeki
yerleşmelerde yapılan arazi çalışmaları ile 60 yaş ve üstündeki insanlarla
yapılan mülakat ve söyleşilerle tespit edilmeye çalışılmıştır. Buna göre Amik
Gölü kültürel ekolojisinin balıkçılık, kara avcılığı, hayvancılık, saz ve kamış
kesimi, eko-turizm gibi sosyo-ekonomik ve kültürel faaliyetlerden oluştuğu
belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Kültürel ekoloji, Sulak alan, Amik Gölü

Kaynakça

• Arı, Y., 2003: “Manyas Gölü’nün Kültürel Ekolojisi: Tarihi Süreçte Adaptasyon ve Değişim”. Türk Coğrafya Der., Sayı:40, s.75-97, Ankara.
• Arı, Y., 2006: “Ramsar Sözleşmesi’nin Doğa Koruma Yaklaşımına Eleştirel Bir Bakış”. Doğu Coğrafya Der., Yıl:11, Sayı:15, s.275- 302, Erzurum.
• Alagöz, C., 1944: “Coğrafya Gözüyle Hatay”, Ank. Üni., DTCF. Der., C.II, Sayı:2, s.203-216, Ankara.
• Braıdwood, r.j. And braıdwood, L.S., 1958: Excavation in the Plain of Antioch: In the Earlier Assemblages Phases A-J. The University of Chicago Pres, Chicago, Illinois.
• Cowardın, L.M., Carter, V., Golet, F.C., Laroe, E.T., 1979: Classification of Wetlands and Deepwater Habitats of the United States. U.S. Department of Interior Fish and Wildlife Service, Washington, U.S.A.
• Çalışkan, V., 2003: “Amik Ovası ve Amik Gölü: Bir Sulak Alanı Kurutma Deneyiminin Günümüze Ulaşan Etkileri”. Türk Coğrafya Der., Sayı:41, s.97–125, İstanbul.
• Çevre Bakanlığı, 2000: Ramsar Sözleşmesi El Kitabı. Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, 2. Baskı, Ankara.
• DSİ., 1958: Asi Havzası İstikşaf Raporu. T.C. Nafia Vekaleti. DSİ. Etüt ve Plan Dairesi Reisliği, İstikşaf Rapor No: 12–6, Ankara.
• DSİ. ve İECO., 1966: Amik Geliştirilmesi Teknik Ve Ekonomik Fizibilite Raporu, Amik Gölü ve Tahtaköprü Projeleri. DSİ., Ankara.
• Gülen, L., Barka, A.A. VE Toksöz, M.N., 1987: “Kıtaların Çarpışması ve İlgili Kompleks Deformasyon: Maraş Üçlü Eklemi ve Çevre Yapıları”. Hacettepe Üni., Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yerbilimleri Der., Sayı:14, s.319-336, Ankara.
• Güney Rüzgarı Dergisi, 1999: “Havaalanı Çözümsüz Değil .”. Hatay Güney Rüzgarı Der., Yıl:3, Sayı:30-31, s.6-10, Antakya.
• Herzog, E., 1954: Antakya Civarındaki Amik Ovası İdrolojik Etüd Raporu. MTA., Derleme Rap No:2727, Ankara.
• Karaca, H., 1989: “Kurutulan Amik Gölü’nün Kısmen de Olsa Tekrar Oluşturulmalıdır”. Güneyde Kültür Der., Cilt:1, Yıl:1, Sayı:1 (Mart), s.16-18,23, Antakya.
• Karaca, H., 1990: “Amik Gölü’nün Bildiğim Özellikleri”. Güneyde Kültür Der., Cilt:2, Sayı:15 (Mayıs), s.23-28, Antakya.
• Karaca, H., 1999: “Neden Amik Gölü?” Hatay Güney Rüzgarı Der., Yıl:3, Sayı:30-31, s.36-38, Antakya.
• Karaboran, H., 1985: “İki Eğreti Yerleşme Şekli: Banı ve Pey”. Türk Dünyası Araştırmaları Der., Sayı:39, s.83-104, İstanbul.
• Karaömeroğlu, K., 1997: “Soyu Tükenen Kuşlar”. Hatay Güney Rüzgarı Der., Yıl:1, Sayı:3, s.17, Antakya.
• Korkmaz, H., 2005: Amik Gölü’nün Kurutulmasının Yöre İklimine Etkileri. MKÜ. BAP. Projesi, Proje No: 03 F 0701, Antakya.
• Mitsch, W.J. and Gosselink, J.G., 2000: Wetlands. Third ed. Wiley, New York.
• Mursaloğlu, A.C., 2000: “Amik Gölü”. Hatay Güney Rüzgarı Der., Yıl:4, Sayı:32 (1999Aralık-2000 Ocak), s.32-34, Antakya.
• Över, S., Ünlügenç, U.C. Ve Özden, S., 2001: “Hatay Bölgesi Etkin Gerilme Durumu”. Hacettepe Üni., Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yerbilimleri Der., Sayı:23, s.1-14, Ankara.
• Öztemir, F., Necioğlu, A. ve Bağcı, G., 2000: “Antakya ve Çevresinin Depremselliği ve Odak Mekanizması Çözümleri”. TMMOB. Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeofizik, Cilt:14, Sayı:1–2, s.87– 102, Ankara.
• Ramsar Convention Bureau, 1992: Ramsar Convention, Slimbridge. England.
• Pamir, H., 2001: Seleuceia Pieria. Ank. Üni., Sosyal Bilimler Enst. Arkeoloji (Klasik Arkeoloji) Anabilinm Dalı Doktora Tezi (Yayımlanmamış), Ankara.
• Perinçek, D. ve Eren A.G., 1990: “Doğrultu Atımlı Doğu Anadolu ve Ölü Deniz Fay Zonları Etki Alanında Gelişen Amik Havzasının Kökeni”. Türkiye 8. Petrol Kong. Bild., s.180-192, Ankara.
• Robinson, J.L., 2005: Coğrafyanın Dört Geleneğine Yeniden Bakış. (Çeviren: Yılmaz Arı), 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi, Çizgi Kitabevi, s.135–146, Konya.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N., 1998: Beşeri Coğrafya, İnsan-Kültür- Mekan. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Türkmen, F.,1937: Mufassal Hatay, Cilt.I. Cumhuriyet Matbaası, İstanbul.
• Tekin, M., 2002: Hatay Devlet Reisi Tayfur Sökmen. Mustafa Kemal Üni. Yay. No:14, Antakya.
• Yener, K.A., 2005: The Amuq Valley Regional Projects Volume 1, (Surveys in the Plain of Antioch and Orontes Delta, Turkey, 1995-2002). The Oriental of the University of Chicago, Oriental Institute Publications, No:131, Chicago, Illinois
• Yalçın, Ş., 1997: “Asi Nehri (Orontes) ve Bağlı Suların Balık Faunası”. IX. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu Bil. Kitabı, Cilt: I, s.73–80, Eğirdir/Isparta.