Türk Borçlar Kanunu Hükümlerince Satıcının Ayıp Sorumluluğu Bakımından Alıcının Külfetleri

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 1, 329 - 359, 28.06.2019

Semih Yünlü

https://doi.org/10.33433/maruhad.583731

Öz

Hem günlük işlem yoğunluğu boyutuyla pratikte hem de teorik boyutuyla borçlar hukuku özel hükümler içerisinde yer alan en önemli konularda bir tanesi satış sözleşmeleridir. Satış sözleşmeleri

içerisindeki en önemli meselelerden bir tanesi ise ayıp hususudur1 . Satış sözleşmelerinde satıcının ayıptan sorumlu olabilmesi için bazı şartların mevcut olması gerekir. Konumuz ise özel olarak, satış sözleşmelerinde satıcının ayıptan dolayı sorumluluğunun şekli şartlarının incelenmesine ilişkindir. Bu kapsamda çalışmamızda, öncelikle satış sözleşmesinde satıcının ayıptan sorumluluğunun şekli şartları olan gözden geçirme ve bildirim külfetleri incelenecektir. Son olarak ise bu külfetlerin yerine getirilmemesinin sonuçlarına değinilecektir. Çalışmamızda esas olarak, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun satış sözleşmesi hükümleri incelenmektedir. Diğer taraftan, ilgili noktalarda, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’daki düzenlemeler de kısaca karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk Borçlar Kanunu, Satış Sözleşmesi, Ayıp, Ayıba Karşı Tekeffül, Ayıptan Sorumluluk, Gözden Geçirme, Muayene, Bildirim, İhbar, Külfetler

Kaynakça

• Akçura Karaman, Tuba: “Borçlar Kanunu ve Viyana Satım Antlaşması (VSA) Çerçevesinde Satıcının Ayıptan Sorumluluğu ve Alıcının Hakları”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın (CISG) Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Değerlendirilmesi Sempozyumu Özel Sayısı, 2013/1, (225-258).
• Akıntürk, Turgut/Ateş Karaman, Derya: Borçlar Hukuku: Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri, 27. bs., İstanbul, Beta, 2018.
• Akyiğit, Ercan: Satış, Mal Değişimi ve Bağışlama Sözleşmeleri, Ankara, Seçkin, 2011.
• Aral, Fahrettin/Ayrancı, Hasan: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. bs., Ankara, Yetkin Yayınları, 2018.
• Arıkan, Mustafa/Yalman, Süleyman: “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Satım Sözleşmesine İlişkin Bazı Düzenlemelerin Değerlendirilmesi”, Hukuk Biliminin Güncel Sorunları, C. II, Ankara, Adalet Yayınevi, 2012, (117-129).
• Aslan, İ. Yılmaz: 6502 Sayılı Kanuna Göre Tüketici Hukuku, 4. bs., Bursa, Ekin Yayınevi, 2014.
• Atamer, Yeşim M.: “Taşınır Satımı Sözleşmesi”, Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu Makaleler – Tebliğler, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2012, (187-222)
• Atamer, Yeşim M./Baş, Ece: “Avrupa Birliği Hukuku İle Karşılaştırmalı Olarak 6502 Sayılı Yeni Tüketicinin Koruması Hakkında Kanun Uyarınca Satım Sözleşmesinde Ayıptan Doğan Sorumluluk”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 88, 2014 Özel Sayı 1, (19-60).
• Aydoğdu, Murat: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Getirdiği Yeniliklere Genel Bakış, Sözleşmeye Aykırılık, Ayıplı İfa Kavramlarına Getirdiği Farklı Yaklaşım Ve Bu Konudaki Önerilerimiz”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 2, 2013, (1-62).
• Aydoğdu, Murat/Kahveci, Nalan: Türk Borçlar Hukuku: Özel Borç İlişkileri, İzmir, İleri Kitabevi, 2013.
• Bilgin Yüce, Melek: “Satış Sözleşmesinde Ayıptan Dolayı Sorumluluğun Şartları Ve Alıcının Seçimlik Hakları”, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu (3 – 4 Haziran 2011), Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, Legal Yayıncılık, 2012, (383-420).
• Bohnstedt, Jan: Vertragsrecht im Einkauf, Wiesbaden, Springer Gabler, 2012.
• Bucher, Eugen: Introduction to Swiss Law, 3. bs., edited by F. Dessemontet and T. Ansay, Kluwer/Schulthess, 2004, (8. Bölüm), (107-144). (Ks.: Swiss)
• Bucher, Eugen: Obligationenrecht Besonderer Teil, 3. bs., Zürich, Schulthess Polygraphischer Verlag, 1988. (Ks.: Besonderer)
• Bucher, Eugen/Buz, Vedat: “Mağdur Edilen Alıcı: Türk/İsviçre Borçlar Kanununun İki Özelliğinin Eleştirisi: Muayene ve İhbar Külfeti (Art. 201 OR; BK. m. 198), BK. 202/II (Art. 205/II OR)’ye Göre Dönme Yerine Bedel İndirimine Karar Verilmesinin Masraflara İlişkin Sonuçları”, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu için Armağan, Seçkin Yayıncılık, 2004, (145-178).
• Çetiner, Bilgehan: “Borçlar Kanunu Tasarısında Düzenlenen Muayene Ve İhbar Külfetine İlişkin Kısa Değerlendirme”, Legal Hukuk Dergisi, S. 85, 2010, (135-140).
• Çetiner, Bilgehan: “Yeni Türk Borçlar Kanunu’nda Yarar Ve Hasarın İntikali İle Satıcının Ayıptan Sorumluluğuna ilişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi”, İÜHFM, C. LXVII, S. 1-2, İstanbul, 2009, (97- 113). (Ks.: Yeni)
• Çetiner, Bilgehan: “Yeni Türk Borçlar Kanunu’nda Yarar Ve Hasarın İntikali İle Satıcının Ayıptan Sorumluluğuna ilişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi”, Yeni Türk Borçlar Kanunu Ve CISG’e Göre Satış Sözleşmeleri, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2012, (17-41). (Ks.: Ayıp)
• Doğan, Güzide Burcu: “Roma Ve Türk Hukukunda Maldaki Ayıplardan Dolayı Satıcının Sorumluluğu”, Doç. Dr. Mehmet Somer’in Anısına Armağan, İstanbul, 2006, (561-590).
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 6. bs., Ankara, Yetkin Yayınları, 2018.
• Erzurumluoğlu, Erzan: Sözleşmeler Hukuku (Özel Borç İlişkileri), 8. bs., Ankara, Yetkin Yayınları, 2018.
• Feyzioğlu, Feyzi Necmeddin: Borçlar Hukuku: Akdin Muhtelif Nevileri (Özel Borç İlişkileri), C. I, 4. bs., İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1980.
• Furrer, Andreas/Reinfried, Nadine S.: “Producer’s and Seller’s Liability under Swiss Law − A Comparative Analysis under European Perspectives”, Edited by Martin Ebers/André Janssen/Olaf Meyer, European Perspectives on Producers’ Liability, Munich, Sellier, European Law Publishers, 2009, (563-578).
• Gümüş, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. I, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2012. (Ks.: C. I)
• Gümüş, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Kısa Ders Kitabı), İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2015. (Ks.: Özel)
• Hatemi, Hüseyin: Borçlar Hukuku Özel Bölüm, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1999.
• Hatemi, Hüseyin/Serozan, Rona/Arpacı, Abdulkadir: Borçlar Hukuku Özel Bölüm, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1992.
• Helvacı, Serap/Altıner Yolcu, Fatma Zeynep: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un İspat Yüküne İlişkin Getirdiği Düzenleme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 24, S. 2, 2018, (804-822).
• Huguenin, Claire: Obligationenrecht – Allgemeiner und Besonderer Teil, Zürich, Schulthess Juristische Medien AG, 2012.
• Karakaş, Cemal Fazıl: “Ticari Satımda Ayıp İhbarının Süresi Ve Şekli”, Ticaret Hukuku Ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Banka Ve Ticaret Hukuku Araştırmaları Enstitüsü, S. XXII, 2006, (159-197).
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip/Hatemi, Hüseyin/Serozan, Rona/Arpacı, Abdülkadir: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C. III, 6. bs., İstanbul, Filiz Kitabevi, 2014. (Ks.: Serozan)
• Makaracı Başak, Aslı: “Türk Borçlar Kanunu Madde 225/II Hükmünün Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi: Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, İkinci Cilt, C. 22, S. 3, 2016, (1915-1930).
• Müller-Chen, Markus: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht: Vertragsverhältnisse Teil 1: Innominatkontrakte, Kauf, Tausch, Schenkung, Miete, Leihe Art. 184 – 318 OR, 3. bs., Zürich, Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
• Nomer, Haluk Nami: Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddi Tazminatın Belirlenmesi, İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım, 1996.
• Nomer, Haluk Nami/Engin, Baki İlkay: Türk Borçlar Kanunu Şerhi Özel Borç İlişkileri Cilt 1: Satış Sözleşmesi, 1. fs. 3. bs., Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Oğuzman, M. Kemal/Barlas, Nami: Medeni Hukuk, 24. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2018.
• Oktay Özdemir, Saibe: “Yargıtay Kararları Işığında Ticari Satış Sözleşmesinde Ayıp Kavramı Ve Ayıba Bağlı Hakları Kullanmak için Uyulması Gereken Külfetler”, Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2007, (39-58).
• Olgaç, Senai: Borçlar Hukuku Akdin Muhtelif Nevileri (I): Satış Ve Trampa, İstanbul, İsmail Akgün Matbaası, 1966.
• Öz, M. Turgut: Yeni Türk Borçlar Kanununun Getirdiği Başlıca Değişiklikler ve Yenilikler, 2. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2012.
• Özçelik, Ş. Barış: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Taşınmazlarda Ayıptan Sorumluluk”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 64 (4) 2015, (1161-1188).
• Özdemir, Hayrunnisa: “Türk Borçlar Kanunu’na ve Milletlerarası Satım Sözleşmesine Göre Ayıbın İhbar Edilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi: Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, İkinci Cilt, C. 22, S. 3, 2016, (2305-2348).
• Rudkowski, Lena: Wirtschaftsrecht: BGB AT, Schuldrecht, Sachenrecht, Wiesbaden, Springer Gabler, 2016.
• Schönle, Herbert/Higi, Peter: Zürcher Kommentar Band/Nr. V/2a: Kauf und Schenkung, Zweite Lieferung, Art. 192-204 OR Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, 3. bs., Zürich, Schulthess Juristische Medien AG, 2005.
• Schwenzer, Ingeborg: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 4. bs., Bern, Stämpfli Verlag, 2006.
• Serozan, Rona: Borçlar Hukuku Özel Bölüm, Yayına Hazırlayanlar: Rona Serozan/Başak Baysal/Kerem Cem Şanlı, 3. bs., İstanbul, Filiz Kitabevi, 2018.
• Şahiniz, C. Salih: Tacirler Arası Ticari Satımlarda Satıcının Ayıplı İfadan (Ayıplı Mal Tesliminden) Sorumluluğu, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2008.
• Tandoğan, Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. I/1, 6. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2008. (Ks.: Cilt I)
• Tandoğan, Haluk: Borçlar Hukuku: Özel Borç İlişkileri, 5. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2010. (Ks.: Cilt II)
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla: Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. bs., İstanbul, Filiz Kitabevi, 1993.
• Tunçomağ, Kenan: Türk Borçlar Hukuku: Özel Borç İlişkileri, C. II, 1977.
• Türkmen, Ahmet: “Tüketici İşlemlerinde Ayıplı Mal ve Hizmetten Doğan Seçimlik Hakların Tabi Olduğu
• Zamanaşımı ve Bunun Garanti Taahhütleriyle İlişkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi: Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan, C. 16, Özel Sayı 2014, (Basım Yılı: 2015), (3389-3448).
• Ünlütepe, Mustafa: “Taşınır Satış Sözleşmesinde Satıcının Ayıptan Sorumluluğu Bakımından Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetinin Yerine Getirilmesinin Tabi Olduğu Süreler”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 24, S. 1, 2018, (296-335).
• Yavuz, Cevdet: Özellikle Tüketicinin Korunması Sorunu Bakımından Satıcının Satılanın (Malın) Ayıplarından Sorumluluğu, İstanbul, Beta, 1989.
• Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak: Borçlar Hukuku Dersleri: Özel Hükümler, 15. bs., İstanbul, Beta, 2018. (Ks.: Dersler)
• Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 9. bs., İstanbul, Beta, 2014. (Ks.: Özel)
• Yücer Aktürk, İpek: Satım Ve Eser Sözleşmelerinde Gözden Geçirme Ve Bildirim Külfetleri, Ankara, Yetkin Yayınları, 2012.
• Zevkliler, Aydın/Gökyayla, K. Emre: Borçlar Hukuku: Özel Borç İlişkileri, 18. bs., Ankara, Turhan Kitabevi Yayınları, 2018.
• https://www2.tbmm.gov.tr/d22/1/1-1138.pdf
• https://www.kazanci.com.tr/
• https://www.swisslex.ch/
• http://www.kgm.adalet.gov.tr/Tasariasamalari/Kanunlasan/2011Yili/kanmetni/6098ss.pdf
• http://www.ticaretkanunu.net/turk-ticaret-kanunu-madde-gerekceleri-birinci-kitapmadde-11-123/