Nükleer Silahların Yasaklanması Andlaşması’nın Nükleer Silahsızlanma Çabaları ve Andlaşmalar Hukuku Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 1, 239 - 253, 30.06.2021

Nergiz Emir

https://doi.org/10.33433/maruhad.900609

Öz

Nükleer Silahların Yasaklanması Andlaşması, 22 Ocak 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu andlaşma, nükleer silahları yasaklayan bağlayıcı bir uluslararası hukuk kaynağıdır. Ne var ki uluslararası andlaşmalar, pacta tertiis ilkesi çerçevesinde sadece tarafları için hak ve yükümlülük doğurmaktadır. Dolayısıyla, bu andlaşmanın nükleer silahsızlanmaya ne ölçüde katkıda bulunabileceği tartışmalıdır. Makale, Nükleer Silahların Yasaklanması Andlaşması’nın nükleer silahsızlanma çabalarına muhtemel katkısını ve uluslararası andlaşmalar hukuku bakımından ilgili andlaşmanın etkisini değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nükleer Silahların Yasaklanması Andlaşması, Silahsızlanma, Nükleer silahsızlanma çabaları, Pacta tertiis ilkesi, Andlaşmalar hukuku

Kaynakça

• Arman, Perçem: “2017 Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması: Amaçladığını Başarabilir Mi?”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, 21(Özel Sayı), 2019, s. 1907-1947.
• Akkutay, Berat Lale: Uluslararası Andlaşmaların Üçüncü Devletlere Etkisi, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
• Aust, Anthony: Modern Treaty Law and Practice, 3. Edition, Cambridge University Press, London 2013.
• Bagheri, Saeed: Uluslararası İnsancıl Hukuk ve Nükleer Silahlar, Adalet Yayınevi, Ankara 2015.
• Byers, Michael: “Conceptualising the Relationship between Jus Cogens and Erga Omnes Rules”, Nordic Journal of International Law, 66, 1997, p. 211-239.
• Datan, Merav / Scheffran, Jürgen: “The Treaty is Out of the Bottle: The Power and Logic of Nuclear Disarmament”, Journal for Peace and Nuclear Disarmament, 2(1), 2019, p. 114-132.
• Denk, Erdem: “Bir Kitle İmha Silahı Olarak Nükleer Silahların Yasaklanmasına Yönelik Çabalar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(3), 2011, s. 93-136.
• Docherty, Bonnie: “A ‘Light for All Humanity’: the Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons and the Progress of Humanitarian Disarmament”, Global Change, Peace & Security, 30(2), 2018, p. 163-186.
• Frowein, Jochen A: “Obligations Erga Omnes”, R Wolfrum (ed), The Max Planck Encyclopedia of Public International Law Volume VII, Oxford University Press, Oxford 2012, p. 916-920.
• Gibbons, Rebecca Davis: “The Humanitarian Turn in Nuclear Disarmament and the Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons”, the Nonproliferation Review, 25(1-2), 2018, p. 11-36.
• Güneysu, Gökhan: Çevrenin Silahlı Çatışmalar Esnasında Korunması, Adalet Yayınevi, Ankara 2014. Hanson, Marianne: “The Future of the NPT”, Australian Journal of International Affairs, 59(3), 2005, p. 301-316.
• Kadelbach, Stefan: “Nuclear Weapons and Warfare”, R Wolfrum (ed), The Max Planck Encyclopedia of Public International Law Volume VII, Oxford University Press, Oxford 2012, p. 872-889.
• Kaya, İbrahim: Uluslararası Hukukta Temel Bilgiler, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• Öktem, Emre: Uluslararası Teamül Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2013.
• Pazarcı, Hüseyin: Uluslararası Hukuk Dersleri I. Kitap, Gözden Geçirilmiş 15. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2021.
• Pedrazzi, Marco: “The Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons: a Promise, a Threat or a Flop?”, The Italian Yearbook of International Law Online, 27(1), 2018, p. 215-234.
• Picone, Paolo: “The Distinction between Jus Cogens and Obligations Erga Omnes”, E. Cannizzaro (ed), The Law of Treaties Beyond the Vienna Convention, Oxford University Press, New York 2011, p. 411-424.
• Rietiker, Daniel: “New Hope for Nuclear Disarmament or ‘Much Ado About Nothing?’: Legal Assessment of the New “Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons” and the Joint Statement by the USA, UK, and France Following its Adoption.”, Harvard International Law Journal, 59, 2017, p. 22-32.
• Romani, Carlos Fernández de Casadevante: “Objective Regime”, R. Wolfrum (ed), The Max Planck Encyclopedia of Public International Law Volume VII, Oxford University Press, Oxford 2012, p. 912-915.
• Salerno, Francesco: “Treaties Establishing Objective Regimes”, E. Cannizzaro (ed), The Law of Treaties Beyond the Vienna Convention, Oxford University Press, New York 2011, p. 225-243.
• Söyler, Yasin: “Barcelona Traction Davası ve Uluslararası Hukuka Etkisi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(3), 2015, s. 207-248.
• Toluner, Sevin: “ ‘Objektif Hukuki Durum Yaratan Andlaşmalar’ Kavramı Gerekli Midir?”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 25(1-2), 2005, s. 519-580.
• Tuzmukhamedov, Bakhtiyar: “Disarmament”, R Wolfrum (ed), The Max Planck Encyclopedia of Public International Law Volume III, Oxford University Press, Oxford 2012, p. 150-159.
• Tütüncü, Ayşe Nur: “Nükleer Silâhların Kullanımının Yasaklanması Sorunu”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 2004, s. 9-26.
• Uzun, Elif: “Milletlerarası Adalet Divanının Nükleer Silahların Tehdidi veya Kullanımının Meşruiyeti İle İlgili 1996 Tarihli İstişari Mütalaasına İnsancıl Hukuk Açısından Bir Bakış”, Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(3), 2003, s. 557-588. Weatherall, Thomas: Jus Cogens: International Law and Social Contract, Cambridge University Press, Cambridge 2015.
• ABD, Birleşik Krallık ve Fransa’nın açıklamaları: https://www.nti.org/learn/treaties-and-regimes/treaty-on-the-prohibition-of-nuclear-weapons/ (07.03.2021).
• Atom Enerjisinin Keşfi ile Ortaya Çıkan Sorunların Çözümü İçin Komisyon Kurulması, https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/1(I) (28.02.2021).
• Humanitarian Pledge, https://www.icanw.org/history_of_the_tpnw (07.03.2021).
• Barcelona Traction, Light and Power Company, Limited, Judgment, I.C.J. Reports 1970, p. 3. https://www.icj-cij.org/public/files/case-related/50/050-19700205-JUD-01-00-EN.pdf (20.03.2021).
• International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN), hakkında detaylı bilgi için: https://www.icanw.org/the_campaign (06.03.2021).
• Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons, Advisory Opinion, I.C.J. Reports 1996, p. 226. https://www.icj-cij.org/public/files/case-related/95/095-19960708-ADV-01-00-EN.pdf (03.03.2021).
• Nuclear-Armed States, https://www.icanw.org/nuclear_arsenals (28.02.2021). Nükleer Silahların Yasaklanması Andlaşması, https://undocs.org/A/CONF.229/2017/8 (07.03.2021).
• Overview of TPNW, https://www.un.org/disarmament/wmd/nuclear/tpnw/ (07.03.2021).
• Russia and Nuclear Weapons, https://www.nti.org/learn/countries/russia/nuclear/ (28.02.2021).
• UAEA Statüsü, https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20276/volume-276-I-3988-English.pdf (28.02.2021).
• UN General Assembly, A/RES/70/48, https://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/48 (07.03.2021).
• UN General Assembly, A/RES/70/33, https://undocs.org/pdf?symbol=en/a/res/70/33 (07.03.2021).
• United Nations Office for Disarmament Affairs, https://www.un.org/disarmament/wmd/nuclear/ (26.02.2021).
• United Nations Treaty Collection, https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVI-9&chapter=26 (26.02.2021).
• Vienna Convention on the Law of Treaties done at Vienna on 23 May 1969. Entered into force on 27 January 1980. United Nations, Treaty Series, vol. 1155, p. 331. https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/conventions/1_1_1969.pdf (11.03.2021).