Karayoluyla Yapılan Eşya Taşımalarında Taşıyıcının TTK m. 886 Kapsamında Pervasızca ve Zararın Meydana Gelmesi İhtimalinin Bilinciyle Davranışı

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 2, 1487 - 1515, 03.12.2021

Esra Kaşak

https://doi.org/10.33433/maruhad.984080

Öz

Taşıyıcı, eşyanın taşınmak üzere teslim alınmasından teslim edilmesine kadar geçecek süre içinde, eşyanın zıyaından, hasarından veya teslimindeki gecikmeden doğan zararlardan sorumludur. Taşıma hukukunda, taşıyıcının tazminat sorumluluğu prensip olarak belirli bir tutar ile sınırlandırılmıştır. Ancak TTK m. 886’ya göre taşıyıcı; zarara, kasten veya pervasızca ve bir zararın meydana gelmesi ihtimalinin bilinciyle sebep olursa, sorumluluk sınırlamalarından yararlanamaz. Kasıt hem dolaylı hem de doğrudan kastı kapsar. Pervasızca ve bir zararın meydana gelmesi ihtimalinin bilinciyle davranış ise, olası kasıt ağırlığına ulaşmayan bir kusurdur ve yeni bir bilinçli ağır ihmal türüdür. CMR m. 29’da ifadesini bulan kasta eş değer kusur derecesinin belirlenmesi bakımından da TTK m. 886’da yer alan pervasızca davranış kusurunun esas alınması gerekir. Çalışma ile bu yeni kusur türünün içeriği ve geleneksel kusur dereceleri arasındaki yerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

TTK m. 886, Kasıt, Pervasızca Davranış, Zararın Meydana Geleceği İhtimalinin Bilinci, CMR m. 29.

Kaynakça

• Adıgüzel B, ‘Eşya Taşımalarında Taşıyıcı Yardımcısı Kavramı ve Yardımcıların Taşıyıcının Sorumluluğuna Etkisi’ (2008) 3(2) Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 291-332.
• Adıgüzel B, ‘Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Eşya Taşıma Hukuku Alanında Getirilen Yenilikler’ (2012) 18(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 769-791.
• Adıgüzel B, Taşıma Hukuku Deniz Ticareti Hariç (3. Bası, Adalet 2020).
• Akıncı Z, Karayolu ile Milletlerarası Eşya Taşımacılığı ve CMR (2. Bası, Seçkin 1999).
• Arkan S, ‘CMR Hükümlerine Göre Yardımcıların Fiillerinden Doğan Sorumluluk’ iç Mürsel Başgül ve Haluk Konuralp (edr), Prof. Dr. Yaşar Karayalçın'a 65. Yaş Armağanı (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 1988).
• Arkan S, ‘Karayolu ile Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Uygulanma Koşulları ve Taşıyıcının Sorumluluğunu Düzenleyen Hükümleri (TTK İle Karşılaştırmalı Bir İnceleme)’ (1979) X(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 397-414.
• Atabek R, Eşya Taşıma Hukuku, (1. Bası, Sulhi Garan Matbaası 1960).
• Aydın A, CMR'ye Göre Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan Sorumluluğu (1. Bası, Arıkan 2006).
• Aydoğan F, ‘Taşıma Hukukuna İlişkin Güncel Bazı Kararların Değerlendirilmesi’ iç Abuzer Kendigelen, Nurgül Yıldız, İsmail Cem Soykan, Necdet Uzel ve Müge Evlek (edr), Yürürlüğünün 6. Yılında ve Yargıtay Kararları Işığında Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu (Tebliğler - Tartışmalar) 12 Ekim 2018 (On İki Levha 2018) 233-250.
• Bahnsen KU, ‘CMR Art. 29’ in Detlev Joost and Lutz Strohn (eds), Handelsgesetzbuch Band 2 (3rd edn, C.H.BECK 2015).
• Basedow J, ‘Internationales Einheitsprivatrecht im Zeitalter der Globalisierung’, (2017) 81 Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht 1-31.
• Birinci Uzun T, Uluslararası Hava Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu (3. Bası, Seçkin 2020).
• Brehm R, ‘OR Art. 41’ in Heinz Hausheer and Hans Peter Walter (eds), Berner Kommentar, Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen, Art. 41 - 61 OR, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht (4th edn, Stämpfli 2013).
• Can M, Türk Taşıma Hukukunun Genel Esasları Cilt I (1. Bası, İmaj 2017).
• Clarke M, ‘Wilful misconduct under English law’, (2016) 21(4) Uniform Law Review, 574–576.
• Congar HC, CMR ve Türk Ticaret Kanunu Hükümleri Uyarınca Karayolu Taşımacılığında Taşıyıcının Sorumluluğu (1. Bası, Yetkin 2021).
• Cömert Varol G, Kara Yolunda Yapılan Eşya Taşımalarında Taşıyıcının 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve CMR Konvansiyonu Kapsamında Kayıp veya Hasardan Kaynaklanan Sorumluluğu (1. Bası, On İki Levha 2020).
• Çağa T, ‘Enternasyonal Deniz Hususi Hukukunda Yeni Bazı Gelişmeler’, (1977) 9(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 289-324.
• Çağlayan Aksoy P, Hukuka Aykırılık ve Ahlaka Aykırılık Unsurları Çerçevesinde Salt Malvarlığı Zararlarının Tazmini (1. Bası, On İki Levha 2016).
• Damar D, ‘Milletlerarası Taşıma Hukukunda "Wilful Misconduct" -Kavramın Tarihçesi ve Tercümesi’ (2004) 24(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 379-393.
• Damar D, ‘Neues türkisches Handels- und Transportrecht’ (2013) 5 Transportrecht 171-191.
• Damar D ve Yetiş Şamlı K, Milletlerarası Taşıma Hukuku’nda ve Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda “Pervasızca Hareket” (Wilful Misconduct) Kusuru, (1. Bası, Deniz Hukuku Derneği-Sigorta Hukuku Derneği 2012).
• Erbe S, ‘Vertragliche Steuerung des Haftungsrisikos bei Transportverträgen’ in Barbara Klett and Andreas Furrer (eds), Schaden im Warentransport (Schulthess 2016).
• Erdoğan M, CMR ve TTK Kapsamında Taşıyıcının Eşyanın Hasarından Doğan Sorumluluğu (1. Bası, On İki Levha 2020).
• Erdil E, Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku (3. Bası, Seçkin 2020).
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (21. Bası, Yetkin 2017).
• Eriş G, Açıklamalı-Gerekçeli-İçtihatlı Taşıma Hukuku (6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre) (1. Bası, Seçkin 2015).
• Feyzioğlu FN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1 (2. Bası, Fakülteler Matbaası 1976).
• Fremuth F, ‘Haftungsbegrenzungen und deren Durchbrechung im allgemeinen deutschen Frachtrecht und nach der CMR’ (2004) 3 Transportrecht 99–104.
• Gençtürk M ve Yiğit İ, ‘CMR Kapsamındaki Taşımalarda Taşıyıcının Sınırlı Sorumluluktan Yararlanamayacağı Haller’ (2013) 3 Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi 34-46.
• Gençtürk M, ‘Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre Taşıyıcının Sınırsız Sorumluluğunu Gerektiren Ağır Kusurları ve Türk Mahkemelerinin CMR’yi Uygulaması Bakımdan Muhtemel Etkisi’ (2012) XIV(4) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 117-148.
• Gençtürk M, Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku (Gecikmeden Doğan Sorumluluk) (1. Bası, Vedat 2006).
• Grosz M and von Ziegler A, ‘CMR Art. 29’ in Willi Fischer and Thierry Luterbacher (eds), Haftpflichtkommentar Kommentar zu den schweizerischen Haftpflichtbestimmungen (1st edn, Dike 2016).
• Gürpınar G, Sözleşme Dışı Yanlış Tavsiyede Bulunma, Öğüt veya Bilgi Vermeden Doğan Hukuki Sorumluluk (1. Bası, Güncel 2006).
• Haak K, ‘Haftungsbegrenzung und ihre Durchbrechung nach der CMR in den Niederlanden’ (2004) 3 Transportrecht 104-107.
• Hatemi H, Kocayusufpaşaoğlu N, Serozan R ve Arpacı A, Borçlar Hukuku Genel Bölüm Cilt 2 (2. Bası, Filiz 1998).
• Herber R, ‘Die Neuregelung des deutschen Transportrechts’ (1998) Neue Juristische Wochenschrift 3297-3308.
• Neumann H, ‘Die unbeschränkte Haftung des Frachtführers nach § 435 HGB’ (2002) 11(12) Transportrecht 413-421.
• Honsell H, Isenring B and Kessler MA, Schweizerisches Haftpflichtrecht (5th edn, Schulthess 2013).
• İmre Z, Doktrinde ve Türk Hukukunda Kusursuz Mesuliyet Halleri (1. Bası, İsmail Akgün Matbaası 1949).
• Jesser-Huß H, ‘CMR Art. 29’ in Karsten Schmidt (ed), Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch Band 7 (4th edn, C.H.BECK 2020).
• Kahraman Z, ‘Medeni Hukuk Bakımından Pervasızca Hareket’ iç Saibe Oktay Özdemir, Azra Arkan Serim ve Atilla Altop (edr), Prof. Dr. Sermet Akman’a Armağan (Filiz Kitabevi 2020) 405-427.
• Kapancı KB, Ahlaka Aykırı Bir Fiille Kasten Verilen Zararın Tazmini (1. Bası, Vedat 2016).
• Karan H, Kara Ö ve Varan İ, Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesi Hakkında Konvansiyon CMR Şerhi (2. Bası, Yetkin 2020).
• Kaya A, ‘Taşıyıcının Kara Yolu ile Eşya Taşımasına İlişkin Uluslararası Sözleşme’de (CMR) Öngörülen Sorumluluğunun Esasları (II)’ (1998) 56(1-4) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 239-267.
• Kendigelen A ve Aydın A, ‘Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesine İlişkin Antlaşma (CMR), Resmi Çeviriye İlişkin Sorunlar ve Bir Serbest Çeviri Denemesi’ iç Hayri Domaniç, Oğuz İmregün, Erdoğan Moroğlu ve Abuzer Kendigelen (edr), Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı Cilt 1 (Beta 2002).
• Kılıçoğlu AM, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (21. Bası, Turhan 2017).
• Kirchhof G, ‘HGB § 435’ in Martin Häublein and Roland Hoffmann-Theinert (eds), Beck’sche Online-Kommentare HGB (27. Edition, 15.1.2020).
• Klett B, ‘Die Haftung im internationalen Strassengüterverkehr nach CMR’ (2017) 1 Strassenverkehr 20-29.
• Klett B, ‘Haftung im Strassengüterverkehr’ in Barbara Klett and Andreas Furrer (eds), Schaden im Warentransport Vertragsgestaltung - Versicherung – Schadenersatz (Schulthess 2016) 111-143.
• Koller I, ‘HGB § 435’ in Ingo Koller, Peter Kindler, Wulf-Henning Roth, Klaus-Dieter Drüen and Nina Bach (eds), Handelsgesetzbuch (9th edn, C.H.BECK 2019).
• Koller I, Transportrecht (9 th edn, C.H.BECK 2016).
• Laimer S, ‘Internationaler Gütertransport auf der Strasse zwischen Einheitsprivatrecht und Kollisionsrecht’ in Susan Emmenegger, Stephanie Hrubesch-Millauer, Frédéric Krauskopf and Stephan Wolf (eds), Brücken bauen Festschrift für Thomas Koller (Stämpfli 2018) 485-498.
• Merkt H, ‘HGB § 435’ in Baumbach Adolf and Klaus J. Hopt (eds), Handelsgesetzbuch (39th edn, C.H.BECK 2020).
• Nomer HN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (14. Bası, Beta 2015).
• Oftinger K and Stark EW, Schweizerisches Haftpflichtrecht, Erster Band: Allgemeiner Teil (5th edn, Schulthess 1995).
• Oğuzman MK ve Öz MT, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II (13. Bası, Vedat 2017).
• Orbay Ortaç N, ‘Havayolu ile Taşımalarda Bagajın Zıyaı veya Hasara Uğraması Nedeniyle Doğan Akdi Sorumluluk’ (2014) 114 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143-178.
• Otte K, ‘CMR Art. 29’ in Franco Ferrari, Eva-Maria Kieninger, Peter Mankowski, Karsten Otte, Ingo Saenger, Götz Schulze und Ansgar Staudinger (eds), Internationales Vertragsrecht (3rd edn, C.H.BECK 2018).
• Özdemir A, Hava Taşıyıcısının Sorumluluğu (1. Bası, Sanem Matbaacılık 1992).
• Özdemir T, Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku (Zıya ve/veya Hasar Sorumluluğu) (1. Bası, Vedat 2006).
• Paschke M, ‘HGB § 435’ in Hartmut Oetker (ed), Handelsgesetzbuch (6th edn, C.H.BECK 2019).
• Ramming K, Hamburger Handbuch Multimodaler Transport (1st edn, C.H.BECK 2011).
• Wolfgang Schaffert, ‘HGB § 435’ in Detlev Joost and Lutz Strohn (eds), Handelsgesetzbuch Band 2 (3rd edn, C.H.BECK 2015).
• Sekmen O, TKHK Kapsamında Karayoluyla Eşya Taşımasında Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan Tazminat (1. Bası, Aristo 2020).
• Sözer B, ‘Türk Sivil Havacılık Kanunu'nun Hükümlerine Göre Taşıyanın ve İşletenin Sorumluluğu’ (1984) 12(4) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 3-86.
• Sözer B, Türk Hukuku’nda ve Uluslararası Hukuk’ta Havayolu ile Yük Taşıma Sözleşmesi (2. Bası, Vedat 2009).
• Sözer B, Deniz Ticareti Hukuku Cilt 1 (3. Bası, Vedat 2014).
• Sutter R, ‘Besteht eine Darlegungspflicht des angegriffenen Frachtführers beim Verschuldensnachweis? - Betrachtungen zum internationalen und schweizerischen Frachtrecht’ (2010) 3 Aktuelle Juristische Praxis 325-332.
• Tandoğan H, Türk Mes’uliyet Hukuku (Akit Dışı ve Akdî Mes’uliyet) (2. Bası, Vedat 2010).
• Tekinay SS, Akman S, Burcuoğlu H ve Altop A, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler (7. Bası, Filiz 1993).
• Thume KH, ‘60 Jahre CMR Art. 29 – Zankapfel damals wie heute’ (2017) 4 Transportrecht 141-196.
• Thume KH, ‘HGB § 435’ in Karsten Schmidt (ed), Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch (4th edn, C.H.BECK 2020).
• Thume KH, ‘Durchbrechung der Haftungsbeschränkung nach § 435 HGB im internationalen Vergleich’ (2002) 1 Transportrecht 1-7.
• Uslu M, CMR Hükümleri Çerçevesinde Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu (1. Bası, Seçkin 2010).
• Ülgen H, Hava Taşıma Sözleşmesi (1. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü 1987).
• von Tuhr A and Peter H, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts Band I (3rd edn Schulthess 1984).
• Wojtek R and Krug JA, ‘Haftungsvermeidung im Transportgewerbe’ in Christoph E. Hauschka, Klaus Moosmayer and Thomas Lösler (eds), Corporate Compliance Handbuch der Haftungsvermeidung im Unternehmen (3rd edn, C.H.BECK 2016).
• Yavaş A, ‘Kara Yolunda Yapılan Yük Taşımasında Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybına Sebebiyet Veren Kusur Türlerinin Değerlendirilmesi’ (2017) 2(Ocak) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 200-238.
• Yavaş A, Kara Yolunda Konteyner ile Yapılan Yük Taşımasında Kayıp veya Hasardan Doğan Sorumluluk (1. Bası, On İki Levha 2016).
• Yetiş Şamlı K, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Taşıyanın Zıya Hasar ve Geç Teslimden Sorumluluğu (2. Bası, On İki Levha 2013).
• Yetiş Şamlı K, Uluslararası Kara, Hava ve Deniz Yoluyla Eşya Taşımalarında Taşıyıcının/Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı (1. Bası, On İki Levha 2008).
• Yıldız Ş, ‘TTK Hükümleri Işığında Taşıyıcının (Kara Yoluyla) Eşya Taşımadan Doğan Sorumluluğu’ (2015/2) 14(28) İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 97-109.
• Yüce AA, ‘CMR ve TTK’da Taşıyıcının Sorumluluğu ile Kast ve Kasta Eşdeğer Kusurun Sorumluluğa Etkisi’ (2012) 3-4(Aralık-Ocak) Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 171-195.
• Uyap: < https://emsal.uyap.gov.tr/BilgiBankasiIstemciWeb/ > (26.07.2021 tarihinde çalışmada kullanılan kararların hepsine erişilebilmektedir).
• Kazancı: <https://www.kazanci.com.tr/ > (26.07.2021 tarihinde çalışmada kullanılan kararların hepsine erişilebilmektedir).