Savaşa İlişkin Fotoğrafların Toplumsal Etkileri

Yıl 2017, Sayı: 27 - MEDYA ve ŞİDDET-1, 63 - 79, 25.07.2017

Gökhan Demirel , Güliz Uluç

Öz

Bugünün modern dünyası enformasyon sayesinde dönmektedir. Gazete, televizyon ve internet gibi

çeşitli kaynaklardan alınan doğrudan veya dolaylı iletiler, insanların belli bir konu hakkında bilgi

sahibi olmasında, fikir beyan etmesinde etkili olmaktadır. Bu bağlamda fotoğraf, en güçlü enformasyon

kaynaklarından biridir. Fotoğrafın görsel gücü ve sözsüz iletişim becerisi, kendisini mükemmel bir

propaganda aracı haline getirmiştir. Özellikle de savaş temalı fotoğrafların günümüzde oldukça

fazla kullanıldığı görülmektedir. Savaş fotoğrafları, savaştan uzak, toplumsal kıyımlara sırtını dönen

insanlara, gerçekleri göstermek için bir araç görevi görmektedir. Savaşa ve savaş mağdurlarına dair

fotoğraflar, her bakan insanda bir şok etkisi yaratmaktadır.

Bu çalışmada, savaşa ilişkin fotoğrafların bağlamı, ait olduğu Suriye iç savaşı ve savaş nedeniyle

göç olayının “ikonu” haline gelmiş olan Aylan Kurdi fotoğrafı örnekleminde irdelenerek, fotoğrafın

çekildiği tarihte sunulduğu ortam ve koşullar, o tarihte dünyada olan bitenler, var olan değerler ve

inançlar dikkate alınarak nasıl değerlendirildiği/anlaşıldığı eleştirel bir bakış açısıyla incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fotoğraf, Mağdur, Savaş, Göç, Mülteci, Suriye

Kaynakça

• AB’den mültecileri kabul etmeyen ülkelere yasal uyarı. (2017,16 Mayıs). Trthaber. 30.05.2017 tarihinde http:// www.trthaber.com/haber/dunya/abden-multecileri-kabul-etmeyen-ulkelere-yasal-uyari-314740. html adresinden edinilmiştir.
• Avusturya mülteci alım programından çıkmak istiyor. (2017, 29 Mart). Ensonaber. 30.05.2017 tarihinde http://www.ensonhaber.com/avusturya-multeci-alim-programindan-cikmak-istiyor-2017-03-29. html adresinden edinilmiştir.
• Aylan Avrupa’yı değiştirdi. (2016, 19 Eylül). NTVhaber. 02.04.2017 tarihinde http://www.ntv.com.tr/dunya/ aylan-avrupayi-degistirdi,OzVV_Y4Jm0uDZqHpr6PWdQ adresinden edinilmiştir.
• Balabanova, E. (2015). The media and human rights. New York: Routledge.
• Benjamin, W. (2013). Fotoğrafın kısa tarihi. Osman Akınhay (Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı (orjinal baskı tarihi 1931).
• Bozkurt, N. (1995). Sanat ve estetik kuramları. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Butler, J. (2015). Savaş tertipleri. Şeyda Öztürk (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (orjinal baskı tarihi 2009).
• Çakır, A. (2015). Avrupa’da Aylan seferberliği. Amerikanınsesi.com. 02.04.2017 tarihinde http://www. amerikaninsesi.com/a/avrupa-da-aylan-seferberligi/2946594.html adresinden edinilmiştir.
• Çakır, M. (2015). İnternet gösteri ve gözetim. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Çek Cumhurbaşkanı: Müslüman mülteci istemiyoruz. (2016, 08 Mart). Ensonhaber. 30.05.2017 tarihinde http://www.ensonhaber.com/cek-cumhurbaskani-musluman-multeci-istemiyoruz-2016-08-03. html adresinden edinilmiştir.
• Demirel, G. (2015). Fotoğrafın manipülasyon ve gündem saptama gücü. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1 (2).
• Ekşi, S. (2015). Şiddete ve acıya alışmak. Haberturk.com. 08.01.2017 tarihinde http://www.haberturk.com/ yazarlar/sirel-eksi/1125733-siddete-ve-aciya-alismak adresinden edinilmiştir.
• Ergün, E. (2016). The reality of demonstrable violence. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2 (2).
• Ersoy, M. (2013). Savaşın görünmeyen yüzü gösterilmeli. Gundemkıbrıs.com. 08.01.2017 tarihinde http://www.gundemkibris.com/savasin-gorunmeyen-yuzu-gosterilmeli-4697yy.htm adresinden edinilmiştir.
• Furedi, F. (2014). Korku kültürü. Barış Yıldırım (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları (orjinal baskı tarihi 1998).
• Gürcanlı, Z. (2014). Ve Anadolu Ajansı genel müdürü Kemal Öztürk görevinden istifa etti. Hurriyet.com. 06.05.2017 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/ve-anadolu-ajansi-genel-muduru-kemal-ozturkgorevinden- istifa-etti-27689850 adresinden edinilmiştir.
• Hoffmann, J. (2013). Alexander Kudascheffappointedneweditor-in-chief. DV.com. 06.05.2017 tarihinde http://www.dw.com/en/alexander-kudascheff-appointed-new-editor-in-chief/a-17228906 adresinden edinilmiştir.
• Irbiy, K. F. (2005). Savaşın tanıkları: Savaş fotoğrafları. Fotomuhabiri.com. 10.05.2017 tarihinde http://www. fotomuhabiri.com/?p=141 adresinden edinilmiştir.
• Karabıyık, S. (2011). Azalan verim kanunu ve şiddet. Aktuelpsikoloji.com. 20.01.2017 tarihinde http://www. aktuelpsikoloji.com/azalan-verim-kanunu-ve-siddet-1174yy.htm adresinden edinilmiştir.
• Karakozak, E. (2016). Belleklerden silinmeyen fotoğraflar. Emelkarakozak.com. 10.05.2017 tarihinde http:// emelkarakozak.com/belleklerden-silinmeyen-fotograflar/ adresinden edinilmiştir.
• Kudascheff, A. (2015). Yorum: O fotoğrafı neden yayınladık?. DW.com. 01.04.2017 tarihinde http://www. dw.com/tr/yorum-o-fotoğrafı-neden-yayınladık/a-18692447 adresinden edinilmiştir.
• Linfield, S. (2013). Acımasız aydınlık, fotoğraf ve politik şiddet. Mehmet E. Uslu (Çev.). İstanbul: Espas Yayınları (orjinal baskı tarihi 2010).
• Macaristan’da yüzde 98’nin ‘hayır’ oyu verdiği mülteci referandumu geçersiz. (2016, 10 Mart). T24. 30.05.2017 tarihinde http://t24.com.tr/haber/macaristanda-yuzde-98nin-hayir-oyu-verdigimulteci- referandumu-gecersiz,362912 adresinden edinilmiştir.
• Moeller, S. D. (1999). Compassion fatigue: How the media sell disease, famine, war and death. New York: Routledge.
• Polonya Başbakanı Szydlo: Mülteci kabul etmemiz imkânsız. (2016, 25 Mart). AljazeeraTurk. 30.05.2017 tarihinde http://www.aljazeera.com.tr/haber/polonya-basbakani-szydlo-multeci-kabul-etmemizimkansiz adresinden edinilmiştir.
• Rancière, J. (2010). Özgürleşen seyirci. E. Burak Şaman (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları (orjinal baskı tarihi 2009).
• Sağlamtimur, Z. Ö. (2011). Fotoğrafçılık tarihinde teknik ve kültürel dönüşümler. İstanbul: Ege Yayınları.
• Sanderson, S. (2015). Fotoğraf karelerinin gücü. DW.com.02.04.2017 tarihinde http://www.dw.com/tr/ fotoğraf-karelerinin-gücü/a-18703868 adresinden edinilmiştir.
• Slovic, P. (2007). If I look at the mass I will never act: psychic numbing and genocide. Judgement and Decision Making, 2 (2).
• Sontag, S. (2004). Başkalarının acısına bakmak. Osman Akınhay (Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı (orjinal baskı tarihi 2003).
• Sontag, S. (2008). Fotoğraf üzerine. Osman Akınhay (Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı (orjinal baskı tarihi 1977).
• Suriye’den yeni savaş suçu fotoğrafları gelirse yayınlamayabiliriz. (2014, 24 Ocak). Haberler.com. 02.024.2017 tarihinde http://www.haberler.com/suriye-den-yeni-savas-sucu-fotograflari-gelirse-5583322- haberi/ adresinden edinilmiştir.
• Şahin, I. (2015). İkinci Dünya Savaşının sinemadaki temsilini gerçeklikle olan ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul: Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tekin, G. (2007). Şiddete alışmak... Gercekgundem.com. 08.01.2017 tarihinde http://arsiv.gercekgundem. com/?c=51856 adresinden edinilmiştir.
• Tunçdemir, C. (2013). Pirus Zaferi nedir? Ne anlatır?. T24.com. 21.01.2017 tarihinde http://t24.com.tr/ yazarlar/cemal-tuncdemir/pirus-zaferi-nedir-ne-anlatir,8091 adresinden edinilmiştir.
• Tunca, Y. (2015). Şiddettin resmi ve haber fotoğrafçılığı. Bianet.com. 10.01.2017 tarihinde http://bianet.org/ biamag/medya/166621-siddetin-resmi-ve-haber-fotografciligi adresinden edinilmiştir.
• Turner, P. (1987). History of photography. England: Hamlyn Publishing.
• Uybadın, A. (2015). Acıyı kayıt altına almak: Aylan Kurdi örneği. Marmara İletişim Dergisi (24).
• Yavuz, U. G. (2012). Savaş fotoğrafı tarihinde dijitalleşme süreci ve fotoğrafik etkisi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 2 (2).
• Yılmaz, T. (2016). Kötülüğün normalleşmesi ya da çıplak bedenler neden teşhir ediliyor?. Yeni Politika.com. 08.01.2017 tarihinde http://yeniozgurpolitika.com/index.php?rupel=nuce&id=52590 adresinden edinilmiştir.
• Yurdalan, Ö. (2006). Barış fotoğrafçılığı. Fotoğrafya Online Dergi (33).