DIŞ MÜDAHALE OLGUSU KAPSAMINDA ABD-VENEZUELA İLİŞKİLERİ

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 53, 36 - 76, 28.01.2020

Ege Demirel

https://doi.org/10.14783/maruoneri.676370

Öz

Venezuela, 1998’de Hugo Chávez’in iktidara gelişi ile birlikte köklü bir dönüşüm geçirmeye başlamıştır. Chávez tarafından Bolivarcı Devrim olarak adlandırılan bu köklü dönüşüm ülkede siyasal, ekonomik ve sosyal açıdan pek çok değişimin yaşanmasına neden olmuştur. Bu durumun, Venezuela’nın dış politikasına da yansımaları olmuştur. Chávez döneminde uygulanmaya başlanan çok taraflı dış politika vizyonu, anti-emperyalist/anti ABD duruşu ve neoliberal politikalara karşı yapılan hamleler Maduro döneminde de uygulanmaya ve sürdürülmeye çalışılmaktadır. Bu gelişmeler sonrasında Venezuela’da yaşanan değişim sonucunda ortaya çıkan durum ABD’yi pek çok alanda olumsuz olarak etkilemektedir. Bu nedenle ABD, Venezuela’daki ekonomik çıkarlarını korumak, bölgede ABD karşıtı bir eğilimin yaygınlık kazanmasını önlemek ve Latin Amerika’daki hegemonyasını koruyabilmek için birtakım politikalar geliştirme ihtiyacı duymuş ve uygulamaya koymuştur. Böylece ABD ve Venezuela arasındaki ilişkiler zaman içerisinde oldukça gerginleşmiştir. Venezuela dış politikada müttefiklik ilişkileri, ülke içinde uygulanan siyasal, sosyal ve ekonomik program ve politikalarla ABD açısından olumsuz olarak değerlendirilecek eylem ve uygulamalar gerçekleştirmiştir. Buna karşın ABD ise çeşitli müdahale araçlarını kullanarak Venezuela’ya müdahale etmiş ve etmeye devam etmektedir. Bu açıdan müdahale ve dış müdahale olguları bu iki ülkenin ilişkileri açısından gündeme gelmeye başlamıştır. Bu nedenle Venezuela ve ABD arasında yaşanan gelişmeler çalışmada dış müdahale olgusu kapsamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ABD, Venezuela, Chávez, Maduro, Müdahale, Dış Müdahale

WITHIN THE SCOPE OF EXTERNAL INTERVENTION THE U.S.-VENEZUELA RELATIONS

Öz

With the come to power of Hugo Chávez in 1998, Venezuela began a radical transformation. This radical transformation called by Chávez as the Bolivarian Revolution has led to many political, economic and social changes in the country. This situation has also had implications for Venezuela's foreign policy. The multilateral vision of foreign policy, the anti-imperialist/anti-US stance and the moves against neoliberal policies, which were implemented during the Chávez period, are being tried and implemented also in Maduro period. The situation that emerged as a result of the change in Venezuela after these developments adversely affects the US in many areas. For this reason, the US needed some policies that to protect its economic interests in Venezuela, to prevent the spread of anti-US tendency in the region and to protect its hegemony in Latin America and she has implemented these policies. Thus, the relations between the US and Venezuela have become very tense over time. Venezuela has carried out actions and practices that will be evaluated as negative for the US through alliance relations in foreign policy, political, social and economic programs and policies implemented in the country. However, the United States; has intervened in Venezuela using various means of intervention and continues to intervene. In this respect, the cases of intervention and external intervention have come to the agenda in terms of the relations of these two countries. For this reason, the developments between Venezuela and the US were evaluated within the scope of the phenomenon of external intervention.

Anahtar Kelimeler

USA, Venezuela, Chávez, Maduro, Intervention, External Intervention

Kaynakça

• Akgemci, E. (2011). Chávez Döneminde Venezuela’nın ABD’ye Yönelik Dış Politikası, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akgemci, E. (2014). Venezuela’da şiddeti anlamak. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi KRONİK, 69(1), 217-226.
• Aktan, C. C. (Ed.) (2001). Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Yayınları.
• Arsava, F. (2011). Kuvvet Kullanma Yasağı-Egemenlik Prensibi ve İnsanî müdahale. 21. Yüzyıl, (34), 1-17.
• Aybudak, U. (2017). Modern devlet bağlamında ortaya çıkan egemenlik kavramı ve egemenliğin dönüşümü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10(54), 226-237.
• Bakke, E. (2014). US-Venezulean relations, http://www.addisonlibrary.org/sites/default/files/House-Foregin-Affairs-US-Venezuela.pdf. (Erişim Tarihi: 20.02. 2018).
• Banerjee, S. (2019). The deepening crisis in Venezuela: President Maduro and Juan Guaidó. Indian Council of World Affairs. 1-4 https://icwa.in/pdfs/vp/2014/deepeningcrisisvenezuelavp05032019.pdf. (Erişim Tarihi: 04.05.2019).
• BBC News Türkçe. (2018). Venezuela seçimleri: Devlet Başkanı Nicolas Maduro kazandı, muhalefet ‘hile var’ dedi. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-44193027. (Erişim Tarihi: 20.05.2018).
• BBC News. (2017). Venezuela arrests over ‘uprising attempt’. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-40843494 (Erişim Tarihi: 10.05.2019).
• Bingöl, O. (2016). Askeri müdahale olgusunun teorik boyutu ve tarihsel arka planı. Çakmak, H. (Hazırlayan). ABD’nin Askeri Müdahaleleri 1801’den Günümüze (s. 29-61). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Bolton, P. (2016). The other explanation for Venezuela’s economic crisis, http://www.coha.org/the-other-explanation-forvenezuelas-economic-crisis-2/. (Erişim Tarihi: 12.07.2019)
• Bonfili, C. (2010). The United States and Venezuela: The social construction of ınterdependent rivalry. Security Dialogue, 41(6), 669-690.
• Brinčíková, Z. (2016). The Dutch disease: An overview. European Scientific Journal, Special Edition, 95-101.
• BuzzFeed News. (2019). Trump has recognized Venezuela's opposition leader as president and things are getting ıntense. https://www.buzzfeednews.com/article/hayesbrown/venezuela-opposition-juan-guaido-interim-president (Erişim Tarihi: 13.05.2019).
• Clement, C. I. (2005). Confronting Hugo Chávez United States “democracy promotion” in Latin America. Latin American Perspective, 32(60), 60-78.
• CNN. (2015). Venezuela's opposition party wins parliament in a blow to Maduro, https://edition.cnn.com/2015/12/07/americas/venezuela-oelections/index.html (Erişim Tarihi: 10.05.2019).
• Çelik F. & Kara A. (2018). Thomas Hobbes ve John Locke’un “egemenlik” anlayışları çerçevesinde karşılaştırmalı bir analiz. The Journal of Academic Social Science Studies. (65), 333-350.
• Duran, H. (2001). Birleşmiş Milletler ve müdahale. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 131-142.
• Economist. (2014). What Dutch disease is, and why it's bad. https://www.economist.com/the-economist-explains/2014/11/05/what-dutch-disease-is-and-why-its-bad (Erişim Tarihi: 14.07.2019).
• Ellner, S. (2017). Venezuela’s fragile revolution from Chávez to Maduro. Monthly Review. 69(5), https://monthlyreview.org/2017/10/01/venezuelas-fragile-revolution/ (Erişim Tarihi: 05.05.2019).
• Eralp, D. U. (2009). Uluslararası çatışma müdahalelerinde meşruiyet kavramı. Beriker, N. (Der) Çatışmadan Uzlaşmaya Kuramlar, Süreçler ve Uygulamalar, (s. 71-106), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ertuğrul, Ü. E. (2011). İnsani Müdahale (!), Kuzey Afrika ve Asya Çalışmaları Uluslararası Sempozyumu 38 (ICANAS 38), 1. Cilt, 10-15.09.2007, Ankara.
• Fiegel, B. (2015). Venezuela, military generals, and the cartel de los soles, 1-6, https://community.apan.org/wg/tradocg2/fmso/m/fmso-monographs/248015 (Erişim Tarihi: 15.07.2019)
• Freedom House. (2018). Freedom in the world 2018 table of country scores, https://freedomhouse.org/report/freedom-world-2018- table-country-scores (Erişim Tarihi: 09.07.2019).
• Foreign Policy. (2019). Maduro vs. Guaidó: A global scorecard. https://foreignpolicy.com/2019/02/06/maduro-vs-guaido-a-global-scorecard-map-infographic/ (Erişim Tarihi: 07.05.2019).
• Gerardo, R. (2008). Latin Amerika’nın neoliberalizm karşıtı direnişinin stratejik imkanları ve zorluklar. Topal, A. (Haz.), Latin Amerika’yı Anlamak, (ss.205-216). İstanbul: Yordam Kitap.
• Golinger, E. (2010). NED Report: International Agencies Fund Venezuelan Opposition with $40-50 Million Annually.
• https://venezuelanalysis.com/analysis/5441 (Erişim Tarihi: 10.05.2018).
• Gott, R. (2008). Hugo Chavez ve Bolivarcı Devrim. İstanbul: Yordam Kitap.
• Guevara, A. (2013). Chávez Venezüella ve Yeni Latin Amerika. İstanbul: Yar Yayınları.
• Hecimovich, J. P., Sagarzazu, I. & Urribarri, R. S. (2017). Debates: Venezuela. Lasaforum, 48(1), 35-38.
• Janicke, K. (2008). Venezuelan state oil company suspends all business relations with Exxon. http://www.venezuelanalysis.com/news/3147 (Erişim Tarihi: 29. 06. 2018).
• Jamaica Gleaner. (2007). Chavez plans sell-off of US oil refineries, http://old.jamaica-gleaner.com/gleaner/20070501/business/business1.html (Erişim Tarihi: 28.06.2018).
• Kaya, E. (2014). Hugo Chávez’in petrol politikası ve ABD. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 193-208.
• Keskin, F. (2006-2007). İnsancıl müdahale: 1999 Kosova ve 2003 Irak sonrası durum. Uluslararası İlişkiler, 3(12), 49-70.
• Keskin, M. (2016). ABD’nin müdahaleci dış politikası: Latin Amerika örneği. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 4(1), 70-88.
• Kışlalıoğlu, C. (2008). 2000’den Günümüze Latin Amerika-ABD Karşılıklı Ekonomik ve Politik Yaptırımları: Venezüella, Bolivya, Peru Örnekleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kürkçügil, M. (2007). Hugo Chavez ve Devrimde Devrim. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Marquina, C. P. & Potella, C. M. (2018). The Past, present and future of venezuela’s oil ındustry, https://venezuelanalysis.com/analysis/13788 (Erişim Tarihi: 12.07.2019)
• Mijares, V. M. (2015). Venezuela’s post Chavez Foreign Policy. Is there a Maduro doctrine?. Americas Quarterly, (Kış), 74-81.
• Nikandrov, N. (2011). Obama slamming Chavez will Venezuela be able to hold elections as planned?, https://venezuelanalysis.com/analysis/6714?page (Erişim Tarihi: 29. 06. 2018).
• Nikandrov, N. (2016). The murder of Chávez. The CIA and DoEA cover their tracks, https://www.strategic- culture.org/news/2016/03/14/murder-Chávez-cia-and-dea-cover-their-tracks/ (Erişim Tarihi: 16.07.2019)
• OBRACC (2015). US Military Bases Abroad, 2015. https://www.overseasbases.net/ (Erişim Tarihi: 09.07.2019).
• OPEC. (2018). Venezuela facts and figures, http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/171.htm (Erişim Tarihi: 30.06.2018,).
• OPEC. (2017). OPEC share of world crude oil reserves, http://www.opec.org/opec_web/en/data_graphs/330.htm (Erişim Tarihi: 30. 06.2018).
• Pearson, F. S. (1974). Geographic proximity and foreign military ıntervention, Journal of Conflict Resolution, 18(3), 432-460.
• Pearson, F. S. & Baumann, R. (1974). Foreign Military Intervention by Large and Small powers. International Interactions, 1, 273-278.
• Pearson, F. S. & Baumann R. A. (1983). Toward a regional model of ınternational military ıntervention: The middle eastern experience. Arms Control, 4(3), 187-222.
• Pearson, F. S. & Walker S. & Stern S. (2006). Military ıntervention and prospects for democratization. International Journal of Peace Studies, 11(2), 63-86.
• Peceny, M. (1999a). Forcing them to be free, Political Research Quarterly, 52(3), 549-582.
• Peceny, M. (1999b). Democracy at the Point of Bayonets, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press.
• Pence, M. [VP]. (22 Ocak 2019). As the good people of Venezuela make your voices heard tomorrow, on behalf of the American people, we say: Estamos con ustedes. We are with you. We stand with you, and we will stay with you until Democracy is restored and you reclaim your birthright of Libertad. [Tweet]. https://twitter.com/VP/status/1087734655804194819 (Erişim Tarihi: 10.05.2019).
• Petras, J. (2010). U.S. Venezuelan relations: Imperialism and revolution, http://www.lahaine.org/petras/b2-img/petras_usven.pdf (Erişim Tarihi: 27.02.2018).
• Romero, C. A. & Corrales, J. (2010). Relations between the United States and Venezuela, 2001-2009, Domíngez, J. I. & de Castro, R. F. (Ed.) Contemporary U.S.-Latin American Relations Cooperation or Conflict in the 21st Century? (s. 218-246). New York: Routledge.
• Romero, C. A. ve Mijares, V. M. (2016). From Chávez to Maduro: Continuity and change in Venezuelan foreign policy. Contexto Internacional, 38(1), 165-201.
• RT. (2018). ‘It was assassination attempt’: Venezuelan President Maduro targeted with explosive drones (VIDEO). https://www.rt.com/news/435133-maduro-venezuela-explosion-address/ (Erişim Tarihi: 10.05.2019).
• Strønen, I. A. (2016). “A civil-military alliance”: The Venezuelan armed forces before and during the Chávez era, CMI Working Paper, 4, 1-30, https://www.cmi.no/publications/file/5808-a-civil-military-alliance.pdf (Erişim Tarihi: 09.07.2019).
• Sullivan, M. P. (2017). Venezuela: Issues for congress, 2013-2016. https://fas.org/sgp/crs/row/R43239.pdf (Erişim Tarihi: 05.03.2018).
• Sune, E. & Özdemir, A. M., (2012). Rantçı devlet yazını üzerine deneme, Uluslararası İlişkiler, 9(35), 3-31.
• Taflıoğlu, S. (2013). Liberalizm ve “insan hakları” karşısında zayıflayan devlet egemenliği, The Journal of Academic Social Science Studies, 6(1), 1347-1364.
• TBMM İnsan Hakları Komisyonu. (1945). https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/3-30.pdf Erişim Tarihi: 19.02.2018)
• teleSUR (2017). “Claves sobre el supuesto cartel de los soles en Venezuela”. https://www.telesurtv.net/news/Claves-sobre-el-supuesto-Cartel-de-los-Soles-en-Venezuela-20170905-0042.html (Erişim Tarihi: 16.07.2019).
• teleSUR. (2018a). After socialists win 17 of 23 states, US claims Venezuela elections not ‘free and fair’. https://www.telesurenglish.net/news/After-Socialists-Win-17-of-23-States-US-Claims-Venezuela-Elections-Not-Free-and-Fair-20171016-0019.html (Erişim Tarihi: 10.04.2018).
• teleSUR. (2018b). Nicolas Maduro wins Venezuelan Presidential Elections, https://www.telesurenglish.net/news/Nicolas-Maduro-Wins-Venezuelan-Presidential-Elections-20180520-0032.html (Erişim Tarihi: 20.05.2018).
• teleSUR. (2019). Live updates: Venezuelan govt says Guaido coup failed, Lopez hides in Chile's Embassy. https://www.telesurenglish.net/news/Opposition-Leader-Guaido-Calls-For-Military-Uprising-In-Venezuela--20190430-0008.html (Erişim Tarihi: 10.05.2019).
• THE Wall Street Journal. (2019). Pence pledged U.S. backing before Venezuela opposition leader’s move. https://www.wsj.com/articles/a-call-from-pence-helped-set-an-uncertain-new-course-in-venezuela-11548430259 (Erişim Tarihi: 10.05.2019).
• Tillema, H. K., (1989). Foreign overt military ıntervention in the nuclear age, Journal of Peace Research, 26(2), 179-195. Transparency International (2017a). Corruption perceptions ındex 2017, https://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2017. (Erişim Tarihi: 13.07.2019).
• Transparency International (2017b). People and corruption: Latin America and the Caribbean, https://www.transparency.org/whatwedo/publication/global_corruption_barometer_people_and_corruption_latin_america_and_the_car (Erişim Tarihi: 13.07.2019).
• Trinkunas, H. A. (2002). The crisis in Venezuelan civil-military relations: From punto fijo to the fifth republic, Latin American Research Review, 37(1), 41-76.
• U.S. Department of State (2015). Venezuela-related sanctions. https://2009-2017.state.gov/e/eb/tfs/spi/venezuela/index.htm (Erişim Tarihi: 29.05.2018).
• U.S. Department of State (2018). Venezuela fact sheet. https://www.state.gov/venezuela-fact-sheet/ (Erişim Tarihi: 29.05.2018).
• U.S. Energy Informatıon Admınıstratıon. (2018). U.S. ımports from Venezuela of crude oil and Petroleum Products. https://www.eia.gov/dnav/pet/hist/LeafHandler.ashx?n=pet&s=mttimusve1&f=a. (Erişim Tarihi: 30.06.2018).
• Wallerstein, I. (2014). Dünya Sistemleri Analizi Bir Giriş, İstanbul: Bgst Yayınları.
• Walt, S. (1990). The Origins of Alliances, New York: Cornell University Press.
• Waltz, K. N. (2015). Uluslararası Politika Teorisi. Binatlı, O. S. (Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Weisbrot, M. & Sachs, J. (2019). Economic sanctions as collective Punishment: The case of Venezuela, Center for Economic and Policy Research, 1-25. http://cepr.net/images/stories/reports/venezuela-sanctions-2019-04.pdf (Erişim Tarihi: 11.07.2019)
• Wilpert, G. (2007). Corruption in Venezuela, https://venezuelanalysis.com/analysis/2654 (Erişim Tarihi: 13.07.2019).
• Vine, D. (2017). List of U.S. military bases abroad, (version of 2017-08-24), https://dra.american.edu/islandora/object/auislandora%3A70442 (Erişim Tarihi: 09.07.2019).
• Yağcı, A. (2013). Petrol, sınıf çatışması ve uluslararası siyaset: Hugo Chávez döneminde Latin Amerika ve Venezuela. http://www.academia.edu/3679929/Petrol_sınıf_çatışması_ve_uluslararası_siyaset_Hugo_Chavez_döneminde_Latin_Amerika_ve_Venezuela (Erişim Tarihi: 14.03.2018).
• Yılmaz, S. (2012). Uluslararası müdahale ve meşruiyet, https://www.academia.edu/7648047/Uluslararas%C4%B1_M%C3%BCdahale_ve_Me%C5%9Fruiyet (Erişim Tarihi: 10.05.2019).